Στην Ευρώπη αυξάνεται διαρκώς ο μέσος όρος ηλικίας της ηπείρου. Η μείωση του πληθυσμού των νέων σημαίνει και συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού στο μέλλον, αν και αυτό το λίγο εργατικό δυναμικό θα πρέπει να συντηρήσει τον μεγάλο ηλικιωμένο πληθυσμό.
Πώς είναι η εικόνα σήμερα και πώς θα είναι σε δέκα χρόνια σε σχέση με τις δεξιότητες και τα προσόντα που θα απαιτούνται και θα επηρεάζονται από την Ανάπτυξη, την Ηλικία και τις Περιφερειακές Διαφορές;
Την απάντηση δίνουν η Μαρία, ο Μαρκ και ο Τζορτζ, τρεις από τους εκατομμύρια ανέργους της Ευρώπης. Σχεδόν οι μισοί εργοδότες διαμαρτύρονται ότι άνθρωποι σαν και αυτούς δεν έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες.
Εξαιτίας αυτού, υπάρχουν πάνω από δύο εκατομμύρια εκατομμύρια κενές θέσεις, με τον Μαρκ και τον Τζορτζ να έχουν χαμηλά ή και καθόλου προσόντα στην ψηφιακή εποχή.
Ρισκάρουν έτσι να μείνουν άνεργοι, καθώς μέχρι το 2020 το 90% όλων των επαγγελμάτων θα χρειάζονται συγκεκριμένα προσόντα για να αντεπεξέλθουν στην ψηφιακή εποχή.
Μέχρι το 2025 η πλειοψηφία των επαγγελμάτων θα απαιτεί υψηλά προσόντα. Η Μαρία θα κάνει καριέρα καθώς έχει ένα μάστερ στην βιοτεχνολογία.
Ο Μάρκ εκπαιδεύεται σαν υδραυλικός. Μεσαίου επιπέδου προσόντα όπως τα δικά του αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα.
Ο Τζορτζ εγκατέλειψε πρόωρα το σχολείο, όπως και περίπου το 40% των ευρωπαίων πολιτών. Το 40% από αυτούς είναι σήμερα άνεργοι.
Μέχρι το 2025, διατρέχουν τον κίνδυνο να γίνουν μακροχρόνια άνεργοι καθώς μόνο λίγες εργασίες θα είναι διαθέσιμες για αυτούς.
Στην διάρκεια της κρίσης, πάνω από 12 εκατ. Ευρωπαίοι βρέθηκαν χωρίς δουλειά για περισσότερο από έναν χρόνο. Από αυτούς, οι περισσότεροι ήταν άνδρες και ορισμένοι τους με υψηλά προσόντα.
Για να φέρεις αυτούς τους μακροχρόνια άνεργους πίσω στην αγορά εργασίας,
υπάρχουν προγράμματα και χρήματα που έρχονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Για να ανοίξει ο δρόμος στην αγορά εργασίας σε όσους τον έχουν εγκαταλείψει, δεν χρειάζεται μόνο η κρατική ώθηση αλλά και πρωτοβουλίες από τον ιδιωτικό τομέα.
Στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας η έξοδος από την μακροχρόνια ανεργία δεν ήταν κάτι εύκολο για τον 34χρονο Ρόναν. Πριν γίνει ιδιοκτήτης επιχείρησης, ο Ρόμαν σπούδασε στη Νομική και εργάστηκε για μερικά χρόνια. Με την ύφεση, έχασε την δουλειά του και ήταν άνεργος επί δύο χρόνια.
Ο ίδιος αναφέρει: «Δεν ήξερα τι να κάνω τότε, επειδή ήμουν στο κενό. Είχα κάνει πρακτική σε ένα μικρό νομικό γραφείο και είχα αποκτήσει σχετική εμπειρία, αλλά δεν είχα όλα τα προσόντα. Πήγα στην Ακαδημία Καινοτομίας, έκανα αίτηση να συμμετάσχω και ευτυχώς έγινα αποδεκτός».
Ο Ρόναν παρακολούθησε ένα πρόγραμμα διάρκειας έξι μηνών υπό το «Springboard», μια δημόσια πρωτοβουλία που ήδη έχει εκπαιδεύσει 30.000 ανθρώπους από το 2011 στις δεξιότητες που χρειάζονται τώρα ή θα χρειαστούν στο μέλλον. Αυτό το πρόγραμμα βοήθησε τον Ρόναν να ξεκινήσει μια επιχείρηση που προωθεί στην Ιρλανδία ένα νέο άθλημα, το… footgolf.
«Κατάφερα να βρω αυτό το γήπεδο γκολφ, οπότε προχώρησα στην έναρξη όσο πιο γρήγορα μπορούσα», σχολίασε ο ίδιος. Χάρη σε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ο Ρονάν μπόρεσε να βρει μια νέα δουλειά και να γίνει επιχειρηματίας. Αλλά χρειάζεται να συνεργαστούν οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις για να βοηθήσουν τους άνεργους να παραμείνουν στο παιχνίδι.
Για τον λόγο αυτόν, οι εταιρείες μερικές φορές επενδύουν περίπου 10.000 ευρώ για κάθε άτομο του προσωπικού τους. Αυτό συμβαίνει κυρίως στην επιχειρηματική περιοχή στο Παρίσι, όπου οι σύμβουλοι καριέρας όπως η Εβελίν προσλαμβάνονται από εταιρείες για να βοηθήσουν τους υπαλλήλους με την μετάβαση και την υποστήριξη αλλά και την επιστροφή στην αγορά εργασίας.
«Ολοένα και περισσότερος κόσμος πρέπει να περάσει από εκπαίδευση για να βρει ξανά δουλειά επειδή η αγορά εργασίας αλλάζει, οι δουλειές αλλάζουν οπότε πρέπει σε κάθε περίπτωση να εκσυγχρονίσουν τις δεξιότητές τους», σχολίασε η Εβελίν.
Και προσθέτει: «Βλέπουμε τώρα περισσότερο να υπάρχουν ανάγκες για εσωτερική κινητικότητα από τις επιχειρήσεις, επειδή θέλουν να παρακινήσουν τους εργαζομένους τους να παραμείνουν στο εσωτερικό της εταιρείας αλλάζοντας πόστο, αντί αυτή να παίρνει προσωπικό εκτός εταιρείας για τις ανάγκες της και να απολύει το πλεονάζον προσωπικό στους τομείς που δεν έχει ανάγκη».
Πρωτοβουλίες σαν και αυτές βοηθούν όσους βρίσκονται σε κίνδυνο να χάσουν ή έχουν ήδη χάσει την δουλειά τους, ώστε να στραφούν προς επαγγέλματα με αναπτυξιακή δυναμική.
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις, οι δεξιότητες που χρειάζονται περισσότερο στην Ευρώπη είναι επαγγελματικές υπηρεσίες και ακολουθούν οι υπηρεσίες στον βιομηχανικό τομέα. Οι ευκαιρίες είναι περισσότερες στην Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Γαλλία, ενώ χώρες όπως η Ιρλανδία πρέπει να δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας.
Έτσι, στην χώρα όπου ένας στους δέκα ανθρώπους είναι άνεργος, η ιστορία του Ρόναν είναι μια… «ωδή» στην επανακατάρτιση: «Από τότε που ξεκινήσαμε, κατάφερα να προσλάβω πέντε άτομα. Πάνω από όλα, όμως, βγάζω αρκετά ώστε να έχω ένα καλό βιοτικό επίπεδο και ελπίζω ότι θα είμαι σε θέση να προσλαμβάνω και άλλον κόσμο τα επόμενα χρόνια», λέει ο Ρόναν.
Στο Real Economy μίλησε η ευρωπαία επίτροπος για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις και την Κοινωνική Ένταξη Μαριάν Τίσεν. Η πρώτη ερώτηση που της τέθηκε ήταν ποια είναι η πραγματική εικόνα στην Ευρώπη. Έχουμε έλλειψη δεξιοτήτων ή είναι το γεγονός ότι έχει τελείως αλλάξει η αγορά εργασίας;
«Είναι κάτι από όλα. Βλέπουμε ότι περισσότερες από δύο εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας δεν έχουν συμπληρωθεί και αυτό σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλων δεξιοτήτων. Δεν μπορούμε να λάβουμε με την μια εικόνα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι ένα μέγεθος που ταιριάζει σε όλα. Αν πας για παράδειγμα στην περιοχή της Τουλούζης όπου υπάρχει μια αεροδιαστημική ανάπτυξη, χρειάζεσαι άλλες δεξιότητες από ό,τι όταν πηγαίνεις στην πόλη του Λονδίνου όπου υπάρχει μεγάλη έμφαση στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι οι μαθητευόμενοι και οι εργοδότες κάθονται μαζί σε ένα τραπέζι και ψάχνουν να βρουν τι χρειαζόμαστε για το μέλλον. Μπορούν να μάθουν πολλά οι μεν από τους δε αντί να μένουν σε δύο διαφορετικούς κόσμους», απαντά η Μαριάν Τίσεν..
Αν όμως χρειαστεί να συζητήσουν οι μεν με τους δε,απαιτούνται δομικές μεταρρυθμίσεις σε πολλές χώρες. Είναι ρεαλιστικά εφικτό κάτι τέτοιο;
«Ζητούμε και απαιτούμε να έχουμε ένα σύγχρονο κοινωνικό σύστημα προστασίας και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προστατεύσεις και να υποστηρίξεις τους ανθρώπους, αλλά επίσης και να τους καταστήσεις ικανούς να βοηθήσουν τους μακροχρόνια άνεργους. Το κάνουμε αυτό πολύ συγκεκριμένα, με προτάσεις προς τα κράτη μέλη ώστε πρώτα να κάνουν μια προσωπική αξιολόγηση όλων αυτών των προσώπων. Ποιες είναι οι δυνατότητες και ποια είναι τα προβλήματα; Ποια είναι τα εμπόδια που δεν τους επιτρέπουν την επιστροφή στην αγορά εργασίας; Είναι θέμα δεξιοτήτων ή υπάρχουν άλλα προβλήματα; Στην συνέχεια τους προτείνουμε να κάνουν ένα είδος σύμβασης, καθώς από τη μία πλευρά τους προσφέρεται ένα πακέτο ενώ από την άλλη αναλαμβάνουν μια δέσμευση ότι θα ακολουθήσουν αυτό το συγκεκριμένο μονοπάτι. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να λάβουν μέρος μακροχρόνια άνεργοι, πριν χάσουν τα κίνητρά τους να ξανακαθίσουν στα θρανία, να αποδεχθούν ένα μονοπάτι εκπαίδευσης κλπ», απαντά η Μαριαν Τίσεν..
Η «Εγγύηση για τους Νέους», μια πρωτοβουλία έξι δισ. ευρώ για την απασχόληση των νέων, αντιμετωπίζει αυτό το χάσμα στις δεξιότητες. Αλλά μπορούν αυτά τα προγράμματα και οι μαθητείες να κάνουν τους νέους ανθρώπους όχι μόνο να βρουν δουλειές, αλλά να χτίσουν και μακροχρόνιες καριέρες;
Την απάντηση δίνει ένα εστιατόριο που βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνιά του Ηνωμένου Βασιλείου. Το Fifteen Cornwall δεν είναι μόνο ένα περίφημο εστιατόριο αλλά επίσης μια κοινωνική επιχείρηση που κάθε χρόνο προσφέρει την ευκαιρία σε μειονεκτούντες ανέργους από 16 ως 24 ετών να εκπαιδευθούν ως μάγειρες.
«Έχω δει πάνω από 100 μαθητευόμενους να διέρχονται από το πρόγραμμά μας και το 80% από αυτούς εξακολουθούν να είναι σεφ. Ακόμα και τα παιδιά που δεν ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε εμάς, συνεχίζουν να εργάζονται σε άλλα εστιατόρια αλλά και σε ξενοδοχεία, πάντα στον τομέα της δικής μας βιομηχανίας της σίτισης», εξηγεί ο επικεφαλής σεφ του εστιατορίου.
Το ποσοστό της ανεργίας των νέων στην ΕΕ είναι πάνω από το διπλάσιο της συνολικής ανεργίας. Το 11% όσων είναι ηλικίας 18 ως 24 ετών έχουν εγκαταλείψει πρόωρα το σχολείο. Αυτός είναι ο λόγος που η Ευρώπη ενισχύει την ανάπτυξη υψηλής ποιότητας προγραμμάτων μαθητείας και κατάρτισης, ικανών να ευθυγραμμιστούν με τις ανάγκες της αγοράς και να εφοδιάσουν τους νέους με τις κατάλληλες δεξιότητες για μια μακροχρόνια καριέρα.
Εμπνευσμένο από τον κορυφαίο σεφ Τζέιμι Όλιβερ, το Fifteen Cornwall είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμα που η ΕΕ θα ήθελε να αναπαραχθεί, καθώς σήμερα δεν είναι όλα τα προγράμματα μαθητείας σε τόσο υψηλή ποιότητα.
Το πρόγραμμα τέθηκε σε εφαρμογή στην αρχή χάρη στην χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Έλαβε από το 2006 δυόμισι εκατ. ευρώ και σε αυτά προσθέστε και τις εθνικές δαπάνες.
Τα μέσα αυτά είναι συμπληρωματικά προς την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων, η οποία ξεκίνησε για την στήριξη νέων ηλικίας κάτω των 25 ετών που ζουν σε περιοχές όπου η ανεργία των νέων ήταν υψηλότερη από 25% το 2012. Τα κεφάλαια αυτά έκαναν τη διαφορά στην περίπτωση του Τζακ, που από μαθητευόμενος στο Fifteen έγινε πλέον junior σεφ αλλά και εκπαιδευτής.
«Η επαγγελματική απασχόληση είναι πολύ πιο εύκολη για κάποιον σαν εμένα. Δεν έχω μεγάλο ακαδημαϊκό υπόβαθρο. Πήγα στο κολέγιο και είχα πρόθεση να βγάλω το πανεπιστήμιο, αλλά δεν ήταν για εμένα. Ήταν όμως ένα μεγάλο σκαλοπάτι που μου επέτρεψε να προχωρήσω μπροστά στην καριέρα μου μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια».
End of filming
fifteencornwall</a> <a href="https://twitter.com/euronews">euronews#realeconomypic.twitter.com/7bpXbZzCp4— Monica Pinna (@_MonicaPinna) September 30, 2015
Προγράμματα όπως το Fifteen δεν έχουν μόνο τεράστιο κοινωνικό αντίκτυπο. Μάλιστα, η συγκεκριμένη επιχείρηση επενδύει πίσω στην τοπική οικονομία ένα εκατομμύριο λίρες κάθε χρόνο για τις πρώτες ύλες και τις υπόλοιπες προμήθειες που χρειάζεται.
Σε σχέση με το αν έχει αλλάξει η συζήτηση για τους νέους ανθρώπους σε σχέση με τις δουλειές και τις δεξιότητες από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση, η Επίτροπος Τίσεν απαντά:
«Ακόμα βλέπουμε τις επιπτώσεις της κρίσης μία από αυτές είναι ότι δεν έχουμε αρκετές θέσεις εργασίας. Είναι πολλές οι δουλειές που έχουν καταστραφεί. Όταν βλέπουμε την συζήτηση ανάμεσα στους νέους ανθρώπους και τις απαιτήσεις των εργοδοτών, οι απαντήσεις είναι ότι δεν υπάρχουν ακόμα πολλές δουλειές. Τα προσόντα που ζητούνται είναι πολύ υψηλά, οι απαιτήσεις των εργοδοτών είναι μεγάλες, όμως από την άλλη πλευρά βλέπουμε ότι πολλοί άνθρωποι δεν βρίσκουν, ας πούμε την δουλειά της ζωής τους και αποδέχονται χαμηλότερα επίπεδα εργασίας. Επομένως εκεί βλέπουμε ένα πρόβλημα, ιδίως για τους νέους ανθρώπους που εξαιτίας της κρίσης δεν είχαν την τύχη να έχουν οποιαδήποτε εργασιακή εμπειρία. Για αυτό ενδιαφερόμαστε τόσο πολύ να προβάλουμε αυτό το σύστημα των μαθητειών. Επειδή δίνει στους νέους την πρώτη τους εργασιακή εμπειρία, αυτήν που χρειάζονται για το μέλλον τους».
Στην τελευταία ερώτηση, ότι μπορεί να καταλήξεις να πηγαίνεις από μαθητεία σε μαθητεία και τελικά να μην καταλήξεις ποτέ σε μια κανονική δουλειά, η επίτροπος Τίσεν απαντά: «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σε αυτό, όταν βλέπουμε ότι οι νέοι μένουν σε επισφαλείς συμβάσεις, συμβάσεις ορισμένου και μάλιστα βραχέως χρόνου και μάλιστα αυτές, τη μία πίσω από την άλλη, τότε πράγματι μπορείς να πεις ότι αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος. Οφείλουμε να αποδεχθούμε αυτήν την επισφαλή εργασιακή κατάσταση αλλά μέχρι ένα σημείο και στο πλαίσιο ενός δρόμου για περισσότερες και καλύτερες εργασιακές ευκαιρίες. Για αυτό λέμε “πρόσεχε, μην αποδεχθείς μια αγορά εργασίας όπου βλέπεις νέους ανθρώπους σε επισφαλείς καταστάσεις και τους μεγαλύτερους σε ηλικία να παραμένουν σε καλές και άκρως προστατευμένες καταστάσεις”. Αυτό που αναπτύσσουμε του χρόνου στην ατζέντα αναφορικά με τις δεξιότητες είναι ότι θα δούμε ποιες από αυτές θα χρειάζονται και αυτές θα διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο, δεν είναι ίδιες για όλους. Δεύτερον. θέλουμε να αποκτήσουμε ένα καλύτερο σύστημα αναγνώρισης των εργασιακών προσόντων».