Νέοι τρόποι αποκατάστασης των κατεστραμμένων θαλάσσιων οικουστημάτων

Σε συνεργασία με The European Commission
Νέοι τρόποι αποκατάστασης των κατεστραμμένων θαλάσσιων οικουστημάτων
Πνευματικά Δικαιώματα euronews
Από Julian GOMEZ
Κοινοποιήστε το άρθρο
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
Αντιγραφή/Επικόλληση το λινκ του βίντεο πιο κάτω:Copy to clipboardCopied

Μια από τις αποστολές της Ε.Ε. είναι η προστασία των ωκεανών και των εσωτερικών υδάτων

Καλώς ήλθατε σ’ αυτή την ειδική εκπομπή Futuris, που έχει να κάνει με τις αποστολές που εγκαινιάζει η Ε.Ε. για να βρει λύσεις στις σημαντικές προκλήσεις των καιρών μας. Πέντε αποστολές αποτελούν αυτή την πρωτοβουλία, που εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη και αναμένεται να ξεκινήσουν το 2021.

Μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα και έξυπνες πόλεις, υγεία του εδάφους και τρόφιμα, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η μάχη ενάντια στον καρκίνο και η αποστολή που σας παρουσιάζουμε σήμερα: προστασία των ωκεανών και των εσωτερικών υδάτων.

Οι θάλασσές μας, οι ωκεανοί, οι παράκτιες ζώνες, οι παγετώνες και τα εσωτερικά ύδατα παράγουν σχεδόν το ήμισυ του οξυγόνου που αναπνέουμε και προσφέρουν το 16% των ζωικών πρωτεϊνών που καταναλώνουμε. Αλλά αυτά τα πλούσια και ευάλωτα οικοσυστήματα απειλούνται σήμερα από την κλιματική αλλαγή, τη μόλυνση, την υπεραλίευση και τον τουρισμό. Πώς μπορούμε να προστατέψουμε αυτά τα περιβάλλοντα, διατηρώντας την κοινωνικοοικονομική τους αξία;

Από τις Βρυξέλλες, ο Πασκάλ Λαμί, πρόεδρος του Συμβουλίου αυτής της αποστολής μας εξηγεί τους στόχους αυτής της πρωτοβουλίας: 

«Εάν πετάξετε ένα πλαστικό μπουκάλι στην κορυφή του Λευκού Όρους, υπάρχει 60% πιθανότητα να βρεθεί μερικά χρόνια αργότερα στη Μεσόγειο Θάλασσα. Έχουμε να κάνουμε με ένα πολύπλοκο περιβαλλοντικό σύστημα. Πρέπει να κάνουμε πολλά σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Πρέπει για παράδειγμα να αυξήσουμε πολύ τον αριθμό των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών. Ήδη έχουμε μερικές στην Ε.Ε., αλλά πρέπει να πάμε και πιο πέρα. Ο στόχος μας είναι μέχρι το 2030, περίπου το 30% του συνόλου των υδάτινων επιφανειών να προστατεύεται. Είναι τεράστια προσπάθεια. Πρέπει να εξοπλίσουμε αποτελεσματικά τα αλιευτικά μας σκάφη με συστήματα γεωγραφικού εντοπισμού για να μπορούμε να τα βρίσκουμε και να τα σταματάμε αν προχωρούν σε υπεραλίευση. Όπως γνωρίζουμε είναι πολύ διαδεδομένο αυτό το φαινόμενο σήμερα. Και πρέπει να αναπτύξουμε καθαρούς κινητήρες για κάθε είδους σκάφος που κυκλοφορεί στη θάλασσα και στον ωκεανό. Ειδικά όμως στις παράκτιες περιοχές για φέρι μποτ και σκάφη καθώς είναι πιο εύκολο σ’ αυτές τις περιπτώσεις από πλευράς ενέργειας σε σχέση με τα τεράστια τάνκερ που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο».

Θα δούμε τώρα ένα πρακτικό παράδειγμα για το πώς Ευρωπαίοι επιστήμονες εργάζονται για να βοηθήσουν στην ανάκαμψη του πλούσιου υποθαλάσσιου οικοσυστήματος μιας παράκτιας ζώνης που έχει καταστραφεί μετά από δεκαετίες απόρριψης βιομηχανικών λυμάτων. Στην ακμή της στον 20 αιώνα, αυτή η χαλυβουργία είχε έκταση 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έκλεισε το 1992. Ήταν όμως ήδη πολύ αργά για την θαλάσσια περιοχή, δίπλα στο εργοστάσιο.

Λύματα που περιείχαν υψηλές ποσότητες αρσενικού, υδραργύρου, χρωμίου, μολύβδου και άλλων βαρέων μετάλλων μεταμόρφωσαν το πλούσιο υποβρύχιο οικοσύστημα σε κρανίου τόπο. Οι ερευνητές προσπαθούν τώρα να αναστρέψουν την κατάσταση. Δημιουργούν κήπους στον πυθμένα, με μερικά από τα είδη που ευδοκιμούσαν παλιά στην περιοχή. Αυτή η πράσινη υποθαλάσσια αποκατάσταση περιλαμβάνει φύκη, κοράλλια, όπως και Ποσειδωνίες, ένα είδος θαλάσσιου φυτού, ενδημικό στη Μεσόγειο, που απειλείται:

«Έπρεπε να επέμβουμε για να σώσουμε την Ποσειδωνία. Πέρα από την αύξηση της οικολογικής ποιότητας της περιοχής, η αποκατάσταση της Ποσειδωνίας θα επαναφέρει μια νέα βιοποικιλότητα και θα δώσει αξία σ’ αυτά τα νερά. Ο στόχος μας είναι να πάμε πίσω στον χρόνο, στο πώς ήταν αυτή η περιοχή, από πλευράς βιοποικιλότητας, πριν τον 20ο αιώνα» αναφέρει ο Λουίτζι Μόσκο, θαλάσσιος βιολόγος στον Ζωολογικό Σταθμό Άντον Ντορν.

Η Ποσειδωνία απορροφά CO2 και απελευθερώνει οξυγόνο. Ζει σε μέγιστο βάθος 35 μέτρων. Οι επιστήμονες του ευρωπαϊκού ερευνητικού πρότζεκτ MERCES μελετούν την βιολογία της περιοχής για να δουν πώς μπορούν να βοηθήσουν στον επανααποικισμό των θαλάσσιων βιότοπων, αλλά και το πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν άλλες σύγχρονες απειλές, όπως η άνοδος της θερμοκρασίας του νερού. Ο Γκαμπριέλε Προκατσίνι είναι θαλάσσιος βιολόγος στον Ζωολογικό Σταθμό Άντον Ντορν: «Στην πραγματικότητα η Ποσειδωνία είναι πιο ισχυρή από ότι πιστεύαμε όταν ξεκινήσαμε την έρευνά μας. Για να διασφαλίσει την επιβίωσή της, το φυτό μπορεί να θέσει σε λειτουργία μια σειρά από βιολογικούς και μεταβολικούς μηχανισμούς για να αντιδράσει στην υπερβολική θερμότητα στο νερό, που οφείλεται στην κλιματική αλλαγή. Μελετούμε το όριο στην αντίδραση του φυτού. Πόσο ζεστό πρέπει να είναι το νερό για να θέσει σε κίνδυνο την ανάπτυξη, αλλά και την ίδια την επιβίωση της Ποσειδωνίας».

Η έρευνα περιλαμβάνει επίσης την αποκατάσταση θαλάσσιων οικοσυστημάτων που σχηματίζονται από τα φύκη Cystoseira, που απειλούνται εξίσου στη Μεσόγειο λόγω της μόλυνσης, της ανθρώπινης δραστηριότητας και της κλιματικής αλλαγής. Οι επιστήμονες μελετούν πώς ο ρυθμός γονιμοποίησης αυτού του θαλάσσιου είδους επηρεάζεται από τη θερμοκρασία του νερού. Η Έρικα Φραμπρίτσι είναι θαλάσσια περιβαλλοντολόγος στον Ζωολογικό Σταθμό Άντον Ντορν: «Έχουμε υπολογίσει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού μεταλλάσσει ολοκληρωτικά τον ζωτικό κύκλο αυτού του είδους φυκιών. Ανακαλύψαμε ότι τα φύκη μπαίνουν σε φάση αναπαραγωγής σε εποχές που δεν έπρεπε να το κάνουν. Και αυτό σημαίνει ότι τα νεαρά φυτά αναγκάζονται να μεγαλώσουν σε μια εποχή που δεν είναι κατάλληλη γι’ αυτά, με αποτέλεσμα να μην καταφέρνουν να μεγαλώσουν».

Το 70% των θαλασσών και των ωκεανών του πλανήτη είδαν μεγάλη μείωση της βιοποικιλότητάς τους τα τελευταία χρόνια. Οι βασικοί πόροι διαβίωσης 1 δις ατόμων εξαρτώνται από τη θάλασσα, τους ωκεανούς και τα εσωτερικά ύδατα. Η αποκατάσταση της υποβρύχιας ζωής μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της χαμένης ισορροπίας. Οι δυσκολίες όμως είναι πολλές: «Εάν θέλουμε να αποκαταστήσουμε ένα μέρος του δάσους του Αμαζονίου που έχει καταστραφεί, η διαδικασία θα απαιτήσει δεκάδες χρόνια. Στη θάλασσα, κάποιες διαδικασίες αποκατάστασης, όπως τα δάση από μακροφύκη, έχουν τον ίδιο χρονικό ορίζοντα. Όταν όμως έχουμε να κάνουμε με τους κοραλλιογενείς υφάλους στα μεγάλα βάθη, ή με τους σχηματισμούς λευκών κοραλλιών, χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να επανέλθουν» εξηγεί ο Ρομπέρτο Ντανοβάρο, θαλάσσιος βιολόγος στο Πολυτεχνείο Μάρτσε και συντονιστής του πρότζεκτ Merces.

Πέρα όμως από τις παράκτιες περιοχές, οι επιστήμονες θέλουν να αποκαταστήσουν τα οικοσυστήματα σε μεγάλα βάθη και τους βραχώδεις πυθμένες. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα είναι γενναιόδωρα, όταν τους προσφέρεις βοήθεια, λένε οι ειδικοί: «Δεν πιστεύαμε ότι η Ποσειδωνία, για παράδειγμα, θα μπορέσει να επιβιώσει σ’ αυτή την περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια ποσότητα ρυπογόνων ουσιών που υπάρχει υποβρύχια. Καταλάβαμε όμως ότι το φυτό μπορεί να αντέξει. Προφανώς και δεν θα είναι τόσο υγιές, όσο σε ένα απόλυτα καθαρό περιβάλλον. Αλλά δεν το βάζει κάτω. Γι’ αυτό είμαστε πλέον σίγουροι ότι οι τεχνικές μας μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του είδους. Και καθώς πρόκειται για στοιχειώδεις γνώσεις επιστήμης, συνεχίζουμε να μαθαίνουμε λίγο-λίγο σε βάθος χρόνου» επισημαίνει ο Λουίτζι Μούσκο, θαλάσσιος βιολόγος στον Ζωολογικό Σταθμό Άντον Ντορν.

Κοινοποιήστε το άρθρο