Όταν η αστική κινητικότητα σταμάτησε ανώμαλα τον Μάρτιο του 2020, λόγω πανδημίας, τέθηκαν για πρώτη φορά θέματα που δεν είχαν αναδυθεί τις προηγούμενες δεκαετίες. Τι αναμένουμε τα επόμενα χρόνια
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠαρόλο που καταστράφηκε από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και παρήκμασε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Πλατεία Potsdamer του Βερολίνου, αναδύθηκε ξανά στην επιφάνεια και έχει γίνει μια από τις πλέον πολυσύχναστες τοποθεσίες στην πόλη και στην Ευρώπη.
Και ενώ τα παλιά ξενοδοχεία από τα τέλη του αιώνα αντικαταστάθηκαν από εντυπωσιακούς ουρανοξύστες, η κυκλοφορία παρέμεινε έντονη και το καλοκαίρι του 2021. Αυτή είναι όμως η πραγματική εικόνα;
Εκεί που η κινητικότητα έχει υποστεί μεγάλο χτύπημα
Όταν η αστική κινητικότητα σταμάτησε ανώμαλα τον Μάρτιο του 2020, λόγω πανδημίας, τέθηκαν για πρώτη φορά θέματα που δεν είχαν αναδυθεί τις προηγούμενες δεκαετίες.
Το αυξημένο ενδιαφέρον για το κλίμα, το πώς οι άνθρωποι θα ζουν και θα μετακινούνται μαζί βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης, καθώς οι πόλεις πρωταγωνιστούν σε αυτά τα θέματα.
«Η πανδημία είχε τεράστιες συνέπειες στην κινητικότητα. Στην Γερμανία, καταγράψαμε μια τεράστια μείωση της κινητικότητας, τόσο όσον αφορά τα διανυόμενα χιλιόμετρα ανά μέρα, όσο τον αριθμό των διαδρομών που γίνονταν σε ημερήσια βάση» επισημαίνει η καθηγήτρια Μάικι Γιπ, Διευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών για τις Μεταφορές του Γερμανικού Κέντρου Αεροδιαστημικής.
Πιστεύει ότι οι μεταφορές με τα δημόσια μέσα ήταν ένας από τους τομείς που επηρεάστηκε βαθιά από την πανδημία: «Πριν την πανδημία, πήγαινες με αυτοκίνητο στον επόμενο σταθμό κι έπαιρνες το τρένο για να πας στην πόλη. Εάν αυτή ήταν τότε η καθημερινή σου ρουτίνα, σήμερα παίρνεις το αυτοκίνητο για να πας στην πόλη. Το αυτοκίνητο είναι ο νικητής στην περίοδο της πανδημίας, μαζί με το ποδήλατο. Οι μεγάλοι χαμένοι είναι το δημόσιο σύστημα μεταφορών και οι αεροπορικές πτήσεις. Ο κόσμος επιλέγει να κινείται με ατομικούς τρόπους μεταφοράς, γιατί φοβάται ότι αν πάρει τα μέσα μαζικών μεταφορών θα αρρωστήσει ή θα κολλήσει τον ιό. Αυτή είναι μια τεράστια αλλαγή που συνεχίζει να υφίσταται».
Νωρίτερα φέτος μια παγκόσμια έρευνα από την εφαρμογή μεταφορών Moovit, έθεσε το ερώτημα σε ανθρώπους πώς ο κορονοϊός επηρέασε τη χρήση που έκαναν στα δημόσια μέσα μεταφοράς. Αυτό που ήρθε στο φως είναι ότι το 1/3 των ατόμων στις πόλεις σταμάτησε να τα χρησιμοποιεί, λόγω της πανδημίας: «Αυτό που πρέπει να δούμε είναι πώς θα ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου στα δημόσια μέσα μεταφοράς, ή πώς θα πείσουμε τους ανθρώπους να χρησιμοποιήσουν τα ποδήλατά τους. Υπάρχουν πολλοί που θα μπορούσαν να πάνε με ποδήλατο κάπου, αλλά χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους» τονίζει η Γιπ.
Πώς η πανδημία ώθησε τις ευρωπαϊκές πόλεις σε μια πιο πράσινη κινητικότητα
Από μια έννοια, το αυτοκίνητο είναι σίγουρα ο νικητής της πανδημίας, αλλά το μακροπρόθεσμο μέλλον του βρίσκεται σε κίνδυνο, καθώς οι πόλεις σε όλη την Ευρώπη αναζητούν πιο πράσινες μεθόδους κινητικότητας στο εγγύς μέλλον.
Η Βαρκελώνη για παράδειγμα, σχεδιάζει να μετατρέψει 21 δρόμους, 33 χιλιομέτρων, σε πράσινους χώρους, με περισσότερες και μεγαλύτερες διαδρομές για πεζούς και ποδηλάτες.
Παρόλο που υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις από τοπικές επιχειρήσεις που διαμαρτύρονται γιατί οι διανομείς τους δυσκολεύονται να φτάσουν στους χώρους τους, ο αρχιτέκτονας Ξάβι Ματίγια πιστεύει ότι η πανδημία απέδειξε ότι αν οι πόλεις δεν γίνουν πιο πράσινες, ολοένα και περισσότερος κόσμος θα μετακομίζει στην επαρχία για να έχει καλύτερη ποιότητα ζωής και αέρα:
«Η πανδημία λειτούργησε ως μεγεθυντικός φακός που μας έκανε να δούμε ότι η υγεία είναι ένα από τα βασικά ζητήματα στη διαχείριση και τον σχεδιασμό της πόλης».
Το Παρίσι είναι μια άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη που άρχισε να εφαρμόζει σαρωτικές αλλαγές, λόγω της ογκούμενης ανησυχίας για τις εκπομπές αερίων που έχουν επιταχύνει τις συνέπειες της πανδημίας: «Η μεγάλη τάση που θα δούμε να συμβαίνει στην Ευρώπη είναι ότι θα έχουμε πόλεις χωρίς αυτοκίνητο» αναφέρει ο Ρος Ντάγκλας, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Autonomy Paris, μιας παγκόσμιας οργάνωσης για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Ο Ντάγκλας επισημαίνει ότι η γαλλική πρωτεύουσα έχει εστιάσει πολύ στους ποδηλατοδρόμους: «Το Παρίσι έχει στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση, κάνοντας μικρές μετατροπές των υποδομών για τους ποδηλατοδρόμους. Η πόλη επενδύει 150 εκατομμύρια ευρώ σε υποδομές για ποδήλατα και ήδη βλέπει αύξηση 50% στη χρήση ποδηλάτου κάθε χρόνο, τα τελευταία 2-3 χρόνια. Αυτό που θέλει να κάνει το Παρίσι είναι οι άνθρωποι να αποκτήσουν ενεργητική κινητικότητα, κάτι που σχετίζεται με το περπάτημα και το ποδήλατο».
Η κινητικότητα πέρα από τα ηλεκτρικά οχήματα
Παρά την πρόσφατη αύξηση της δημοφιλίας των ηλεκτρικών οχημάτων και την προφανή βελτίωση των αριθμών τους σε σχέση με τα παραδοσιακά αυτοκίνητα, ο Ντάγκλας πιστεύει ότι η εποχή που τα αυτοκίνητα θα παραμείνουν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, πνέει τα λοίσθια: «Οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα, μέσω των αλλαγών στην προσωπική κινητικότητα. Αυτό θα δημιουργήσει μια τεράστια πίεση στους ανθρώπους να αλλάξουν. Η πρώτη αλλαγή που θα δούμε είναι η μετατόπιση από τα αυτοκίνητα με κινητήρα καύσης στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Στη συνέχεια θα δούμε μια στροφή και πίεση εγκατάλειψης της ιδιοκτησίας οχημάτων, γιατί ακόμη και το ηλεκτρικό αυτοκίνητο έχει υψηλό ενσωματωμένο αποτύπωμα άνθρακα στη διαδικασία παραγωγής του».
Παρόλο που η σκέψη ότι κάποια μέρα δεν θα έχουμε ιδιόκτητα αυτοκίνητα φαίνεται μακρινή, ο Ντάγκλας μπορεί να έχει δίκιο αν ιδέες όπως η πόλη των 15 λεπτών, αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος.
Αντίδοτο στις δυσλειτουργικές πλευρές της ζωής στην πόλη, όπως είναι οι μεγάλες μετακινήσεις, οι θορυβώδεις δρόμοι και οι αχρησιμοποίητοι χώροι, η ιδέα της πόλης των 15 λεπτών αναπτύχθηκε από το καθηγητή Κάρλος Μορένο του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Εστιάζει σε ένα ιδανικό μοντέλο που όλες οι καθημερινές ανάγκες των κατοίκων μιας πόλης βρίσκονται σε μέγιστη απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή με το ποδήλατο.
«Πρέπει να μειώσουμε την παρουσία αυτοκινήτων στους δρόμους. Η πανδημία μας έκανε να σκεφτούμε πώς να κινηθούμε διαφορετικά, να καταναλώσουμε διαφορετικά και να ζήσουμε διαφορετικά» επισημαίνει ο Μορένο.
Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος του αφιερώματος Mobility Week στο Euronews. Από τις 13-17 Σεπτεμβρίου, εστιάζουμε στις τάσεις που διαμορφώνουν το μέλλον των μεταφορών και της προσωπικής κινητικότητας. Μπορείτε να δείτε περισσότερα θέματα, εδώ