Εκατομμύρια παιδιά στην Ευρώπη κινδυνεύουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Η Ε.Ε. έχει μια πρωτοβουλία που ονομάζεται Εγγύηση για τα παιδί, η οποία στοχεύει στην εξάλειψη της παιδικής φτώχειας. Οι εθνικές κυβερνήσεις μόλις υπέβαλαν τα σχέδια δράσης τους για το πώς θα το επιτύχουν.
Ένα στα τέσσερα παιδιά στην Ευρώπη ζει σε νοικοκυριά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Τα παιδιά αυτά είναι πιο πιθανό να εγκαταλείψουν το σχολείο και πιο δύσκολο να καταφέρουν να βρουν μια αξιοπρεπή δουλειά. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά τους, όταν έρθει η σειρά τους είναι πιθανότερο να μεγαλώσουν και αυτά στη φτώχεια.
Η Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί στοχεύει να σπάσει αυτόν τον κύκλο, θέτοντας σε εφαρμογή τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων για τη φροντίδα και την υποστήριξη των παιδιών. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2021. Διασφαλίζει την πρόσβαση σε δωρεάν εκπαίδευση, υγιεινά σχολικά γεύματα, υγειονομική περίθαλψη και αξιοπρεπή στέγαση για όλα τα παιδιά.
Ένα χρόνο μετά την έναρξή της, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να υποβάλουν τα εθνικά τους σχέδια δράσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξηγώντας πώς θα θέσουν σε εφαρμογή την Εγγύηση για το παιδί. Στη συνέχεια, θα πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις για την πρόοδο που σημειώνουν, κάθε δύο χρόνια.
Η Εγγύηση για το Παιδί συνδράμει τους Ουκρανούς πρόσφυγες
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ένα παιδί στην Ουκρανία ανά δευτερόλεπτο γίνεται πρόσφυγας πολέμου. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από την έναρξη της ρωσικής εισβολής έχει ξεπεράσει τα τρία εκατομμύρια. Το ήμισυ αυτού του αριθμού είναι παιδιά.
Υπάρχουν εκκλήσεις στα εθνικά σχέδια δράσης των χωρών της Ε.Ε. για την εφαρμογή της Εγγύησης για το Παιδί, να λαμβάνουν υπόψη η εισροή Ουκρανών προσφύγων.
Η Τζάνα Χέινσγουορθ, γενική γραμματέας του Eurochild, ενός δικτύου οργανώσεων που εστιάζουν σε ευάλωτα παιδιά επισημαίνει: «Σε κάθε πόλεμο, τα παιδιά πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα. Αυτή την στιγμή, είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε το τεράστιο μέγεθος της καταστροφής. Προφανώς, το πιο σημαντικό πράγμα είναι η ζωή τους, οι ανθρωπιστικοί διάδρομοι και να τα απομακρύνουμε με ασφάλεια. Τα κράτη μέλη θα πρέπει οπωσδήποτε να ανταποκριθούν. Επιθυμούμε τα εθνικά σχέδια δράσης να λάβουν υπόψη αυτή τη νέα πρόκληση και να διασφαλίσουν ότι οι υπηρεσίες και οι επενδύσεις που θα κάνουν, θα συμπεριλάβουν τους πρόσφυγες που έρχονται από την Ουκρανία».
Η Εγγύηση για το Παιδί και η Κοινότητα των Ρομά
Ένας από τους στόχους της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας είναι η κοινωνική ένταξη των παιδιών των Ρομά. Τα παιδιά Ρομά αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη επισφάλεια στην Ευρώπη: το 85% κινδυνεύει από φτώχεια, σε σύγκριση με το 24% των υπόλοιπων παιδιών στην Ευρώπη. Ένας από τους τρόπους για να αντιμετωπιστεί αυτό είναι η βελτίωση των ποσοστών εκπαίδευσης και πρόσβασης.
Η Φανί Γκορέ ταξίδεψε στην Βόρεια Κροατία, στην περιοχή Μετζιμουριέ, όπου ζει ένα μεγάλο μέρος της κοινότητας των Ρομά της χώρας. Εκεί εφαρμόζεται ένα πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της UNICEF για να μπορέσουν οι οικογένειες να κρατήσουν τα παιδιά τους στην εκπαίδευση. Αντίστοιχα προγράμματα τρέχουν σε άλλες έξι χώρες.
Στον καταυλισμό Ρομά στο Κούρσανετς, συναντούμε την Άντρια Κραζνάρ, συντονίστρια του πιλοτικού προγράμματος. Μαζί επισκεπτόμαστε την Σνιέζανα Όρτσουτς, που συμμετέχει σε ένα εργαστήριο που έχει στηθεί στη γειτονιά, για να μάθει πώς να επικοινωνεί καλύτερα με τα παιδιά της. Η Σνιέζανα μαθαίνει πώς να δημιουργήσει μια ισορροπημένη σχέση μαζί τους και να θέσει σε εφαρμογή ένα θετικό καθημερινό πρόγραμμα:
«Βλέπω την αλλαγή. Όταν τα παιδιά μου είναι στο εργαστήριο, παίζουν, ζωγραφίζουν, έχουν ό,τι χρειάζονται. Όταν φτάνουμε σπίτι, μου ζητούν να κάνουν τα ίδια και τα κάνουμε ξανά. Όταν ήμουν παιδί, οι γονείς μου τσακώνονταν. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι τα παιδιά μου δεν θα βίωναν κάτι αντίστοιχο, ότι θα τα φροντίζω καλά, θα πηγαίνουν σχολείο και θα είναι πάντα καθαρά».
Το πιλοτικό πρόγραμμα δημιούργησε επίσης έναν χώρο εκπαίδευσης και παιχνιδιού για παιδιά ηλικίας 3-6 ετών. Η Μπογιάνα Ινιάτς που μιλά ρομανί με τα παιδιά της, λατρεύει να έρχεται εδώ: «Τα φέρνω στο εργαστήριο για να κοινωνικοποιηθούν και να μάθουν να μιλούν κροατικά, γιατί όταν αρχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο, θα είναι πιο εύκολο για αυτά. Θα ήθελα τα παιδιά μου να έχουν αυτό που δεν είχα εγώ: να τελειώσουν το σχολείο, να έχουν δουλειά».
Ενώ το ένα έτος προσχολικής εκπαίδευσης είναι υποχρεωτικό στην Κροατία, μόλις το 30% των παιδιών Ρομά το κάνει, σε σύγκριση με πάνω από το 80% των άλλων παιδιών στη χώρα.
Η Άντρια Κραζνάρ μας εξηγεί στους στόχους του προγράμματος: «Ενισχύουμε τις δεξιότητες και τις ικανότητες των γονέων για να προκύψουν περισσότερες ευκαιρίες για τα παιδιά να επικοινωνούν μαζί τους καλύτερα. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους είναι πολύ μικρά για να εγγραφούν στο νηπιαγωγείο, επειδή έχουν στο σπίτι κάποιον που μπορεί να τα φροντίσει. Ο άλλος λόγος είναι ότι η συγκεκριμένη εκπαιδευτική υπηρεσία είναι ακριβή, παρόλο ότι υπάρχει κάποια χρηματοδότηση από το κράτος. Ορισμένοι γονείς όμως δεν το γνωρίζουν».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί πολλά προγράμματα για παιδιά όπως αυτό, κυρίως χάρη στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο +. Οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα παιδικής φτώχειας πρέπει να δαπανήσουν τουλάχιστον το 5% των πόρων που λαμβάνουν για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Ακολουθεί εντατικό μάθημα για το πώς λειτουργεί η Εγγύηση για το παιδί.
Μιλήσαμε όμως και με τον Μπέντζαμιν Ινιάτς, έναν πολιτικό αναλυτή που ζει τώρα στο Βερολίνο. Εργάζεται για έναν διεθνή εκδοτικό οίκο. Ο ίδιος μεγάλωσε σε έναν καταυλισμό Ρομά, όπως αυτός στο Κούρσανετς. Χάρη στην υποστήριξη της οικογένειας και των δασκάλων του και χάρη στις υποτροφίες που πήρε, ο Μπέντζαμιν σπούδασε στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Οξφόρδη: «Ήμουν τυχερός που οι γονείς μου και ο μεγαλύτερος αδερφός μου μου έμαθαν να διαβάζω, να γράφω και να κάνω μερικές βασικές μαθηματικές ασκήσεις. Βλέποντας την κοινωνική αντιμετώπιση της κοινότητας των Ρομά, συνειδητοποίησα ότι η εκπαίδευση και η οικονομική ελευθερία είναι η μόνη μου ελπίδα να σπάσω το σύστημα. Είχε μεγάλο αντίκτυπο στη ζωή μου, που οι δάσκαλοι με βοήθησαν να πάρω τις σωστές αποφάσεις. Όλο αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους διευθυντές και τους καθηγητές του σχολείου μου».
Πού βρισκόμαστε ένα χρόνο μετά την έναρξη της Εγγύησης για το παιδί;
Η Τζάνα Χέινσγουορθ, γενική γραμματέας του Eurochild, ενός δικτύου οργανώσεων που εστιάζουν σε ευάλωτα παιδιά αναφέρει: «Είναι πολύ σημαντικό ορόσημο. Τα εθνικά σχέδια δράσης εξακολουθούν να κατατίθενται. Ορισμένα είναι φιλόδοξα. Κάποια στερούνται στόχων. Η εγγύηση για το παιδί δεν πρέπει να παραμείνει δέσμευση στα χαρτιά. Θέλουμε να δούμε αυτά τα εθνικά σχέδια δράσης να ενημερώνονται και να αναθεωρούνται τακτικά. Απαιτείται συνεργασία όλων των διαφορετικών υπουργείων που είναι αρμόδια και το πλέον σημαντικό είναι ότι απαιτείται η συμμετοχή των ανθρώπων που αφορούν άμεσα οι πολιτικές. Θέλουμε λοιπόν να δούμε τη συμμετοχή των ΜΚΟ, των κοινοτήτων, των οικογενειών και των παιδιών που θα λάβουν αυτές τις υπηρεσίες».