ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ παγκόσμια αγορά έργων τέχνης ανέρχεται στα 43 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, σύμφωνα με την τελευταία αναφορά του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Καλών Τεχνών. Το ευρωπαϊκό μερίδιο από αυτό το ποσό ανέρχεται στο 36% και ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, με τις αναδυόμενες χώρες να δείχνουν μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.
Πώς η αγορά έργων τέχνης αντιδρά στην διεθνή οικονομική κρίση; Ποιοι είναι οι νέοι παίκτες του παιχνιδιού; Πως επηρεάζουν τις πωλήσεις οι φορολογικοί νόμοι;
Το Euronews έκανε αυτά τα ερωτήματα στον Guillaume Cerutti, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s της Γαλλίας και αναπληρωτή πρόεδρο της Sotheby’s Ευρώπης, σε μια συνέντευξη που μαγνητοσκοπήθηκε στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στο Παρίσι.
Giovanni Magi, euronews: Σε ποιον βαθμό η οικονομική κρίση επηρεάζει την αγορά της διεθνούς τέχνης;
Guillaume Cerutti, Sotheby’s: Η οικονομική κρίση επηρεάζει την διεθνή αγορά έργων τέχνης, όπως και όλους τους τομείς, αλλά με έναν διαφοροποιημένο τρόπο, επειδή η αγορά τέχνης έχει ειδικά χαρακτηριστικά. Είναι πολύ περίεργη αγορά: είναι μια αγορά όπου υπάρχουν μόνο άτομα, ιδιώτες συλλέκτες και συγκεκριμένα αντικείμενα. Υπάρχουν πολύ ειδικά χαρακτηριστικά. και κατά συνέπεια, μπροστά στην κρίση, παρατηρούμε αριστουργήματα, σπάνια νομίσματα με αριστοκρατική προέλευση, μεγάλους ζωγραφικούς πίνακες, να μην επηρεάζονται από την κρίση. Αντιθέτως, είναι πιο περιζήτητα, τα αναζητούν οι μεγάλοι συλλέκτες. Από την άλλη πλευρά, αντικείμενα με μικρότερη αξία, μπορούν να επηρεαστούν από την κρίση και οι εκτιμήσεις για την αξία τους πρέπει να είναι σε εκείνο το σημείο εξαιρετικά ακριβείς για να μας επιτρέψουν να πωληθούν στην αγορά έργων τέχνης. Επομένως, η κρίση έχει έναν διαφοροποιημένο αντίκτυπο ανάλογα με την ποιότητα και την σημασία του κάθε αντικειμένου.
Euronews: Εχουν υπάρξει ορισμένες δημοπρασίες όπου έργα τέχνης φτάνουν σε απίστευτες τιμές. Είναι τα έργα τέχνης πάντα μια καλή επένδυση ή υπάρχει το ρίσκο της… φούσκας, όπως συμβαίνει με τα χρηματιστήρια;
Guillaume Cerutti: Είναι αλήθεια ότι έχουν σημειωθεί αρκετά ρεκόρ σε κορυφαίες δημοπρασίες. Πέρυσι, για παράδειγμα, ο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη πούλησε ένα έργο του Ετβαρντ Μουνχ, την “Κραυγή”, ένα διάσημο έργο, για περισσότερα από 120 εκατ. δολάρια. Τα έργα του Πικάσο πουλήθηκαν σε δημοπρασία στο Παρίσι, για παράδειγμα ένα πορτρέτο της Ντόρα Μάαρ, 7 εκατομμύρια ευρώ! Είναι αλήθεια ότι αυτοί οι αριθμοί προκαλούν και σε κάνουν να νομίζεις ότι η αγορά της τέχνης είναι μια προστατευμένη περιοχή, ένας ασφαλής παράδεισος σε περιόδους κρίσης. Η πραγματικότητα είναι πιο προσαρμοσμένη φυσικά, επειδή και πάλι υπάρχουν περιοχές όπου λιγοστεύουν οι αγοραστές και μπορούν να γίνουν αισθητές οι ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομική κατάσταση.
Εuronews: Απευθύνεται η αγορά τέχνης ολοένα και περισσότερο στους πλουσίους, σε μια ελίτ;
Guillaume Cerutti: Η αγορά τέχνης στην πραγματικότητα απαρτίζεται από διαφορετικές αγορές. Αν πάρεις τους πίνακες των μεγάλων ιμπρεσιονιστών και των σύγχρονων, οι τιμές των αριστουργημάτων είναι συχνά υψηλές και δίνουν την απάντηση στο ερώτημά σας αν απευθύνονται μόνο σε πλουσίους. Αυτή η απάντηση θα είναι ναι. Για να αγοράσετε έναν σημαντικό πίνακα του Πικάσο θέλετε αναμφισβήτητα πολλά χρήματα. Την ίδια ώρα, υπάρχουν τομείς της αγορά τέχνης όπου μπορείς να κάνεις αγορές σε πολύ μικρές τιμές. Για παράδειγμα, τα χαρακτικά: μπορείς να αγοράσεις μια γκραβούρα του Πικάσο, με μερικές εκατοντάδες ευρώ. Είχαμε μια πώληση στο Παρίσι στο τέλος Φεβρουαρίου, μια πώληση από τον χαράκτη Κρόουμλινκ, με εξαιρετικά έργα του Πικάσο που πουλήθηκαν μόνο μερικές εκατοντάδες ευρώ.
Εuronews: Τι είδους αγορά τέχνης έχει την μεγαλύτερη πέραση στους πελάτες σας;
Guillaume Cerutti: Ο τομέας της τέχνης του εικοστού αιώνα είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος στην αγορά σήμερα. Ιμπρεσιονισμός, σύγχρονη τέχνη, η τέχνη της μεταπολεμικής περιόδου… Σε αυτούς τους τομείς που έχουμε τις υψηλότερες τιμές. Κάποιοι άλλοι τομείς έχουν γνωρίσει τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη άνθιση, όπως οι τέχνες της Αφρικής και της Ωκεανίας που έχουν κατακτήσει σημαντικό μερίδιο της αγοράς. Μια άλλη περιοχή που έχει δει μια ακόμα πιο ραγδαία ανάπτυξη είναι οι τέχνες της Ασίας. Μέχρι και πριν δώδεκα χρόνια, η αγορά έργων τέχνης ήταν μια αγορά που προορίζονταν κατά κύριο λόγο σε δυτικούς πελάτες: ευρωπαίους και αμερικανούς. Όμως τα τελευταία χρόνια, αγοραστές από την Ασία, περιλαμβανομένων Κινέζων, ήρθαν με μεγάλη όρεξη για να αγοράσουν έργα της ιστορίας τους, αυτοκρατορικά έργα, σφραγίδες, κεραμικά… και έχουμε δει αυτή η αγορά να αναπτύσσεται με πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Εuronews: Ποιος είναι ο μέσος πελάτης σας; Αλλάζει το προφίλ του;
Guillaume Cerutti: Η ταυτότητα των αγοραστών, το προφίλ των αγοραστών στην αγορά τέχνης, έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια. Δώδεκα χρόνια πριν, το τυπικό προφίλ ενός συλλέκτη ήταν ένας δυτικός, ευρωπαίος ή αμερικανός. Σήμερα, το τυπικό προφίλ είναι δύσκολο να το προσδιορίσει κανείς, επειδή υπάρχουν αγοραστές από την Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία και την Λατινική Αμερική που ήρθαν για να ανεβάσουν τον αριθμό των δυνητικών πελατών, επιπλέον φυσικά των Αμερικανών και των Ευρωπαίων που είναι ακόμα εδώ. Επομένως, είναι δύσκολο να σκιαγραφήσεις σήμερα ένα προφίλ. Επιπλέον, οι δευτερογενείς τομείς έχουν αναπτυχθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Πάρτε για παράδειγμα την φωτογραφία ή τις τέχνες της Αφρικής και της Ωκεανίας που έχουν γνωρίσει μια ραγδαία ανάπτυξη, οδήγησαν σε μια εισροή καινούριων αγοραστών, νεώτερων, λίγο διαφορετικών σε σχέση με αυτό που είχαμε δέκα χρόνια πριν στους πιο παραδοσιακούς τομείς.
Εuronews: Είναι το Παρίσι πάντοτε ελκυστικό για τους συλλέκτες?
Guillaume Cerutti: Το Παρίσι και γενικά η Γαλλία ήταν 40 χρόνια πριν η κύρια αγορά τέχνης στον κόσμο. Ήταν μια εποχή που η Γαλλία και το Παρίσι ήταν ακόμα, από την άποψη της δημιουργικότητας και της πυκνότητας των καλλιτεχνών, μια αναγκαιότητα. Και τότε υπήρχαν οίκοι δημοπρασιών και εξαιρετικά σημαντικοί έμποροι που κυριάρχησαν στον κόσμο σε μια εποχή που η αγορά τέχνης ήταν ακόμα σχετικά μικρή. Ήταν μια συνύπαρξη των εθνικών αγορών. Και με την πάροδο των ετών, το 70, το 80, το 90, και από το 2000, η αγορά έγινε διεθνής. Και η Γαλλία έχασε έδαφος, επειδή σε αυτήν την χώρα συχνά μας αρέσει να έχουμε μια μικρή αντανάκλαση προστατευτισμού. Η Γαλλία είχε πάντα μια μικρή διστακτικότητα προς την παγκοσμιοποίηση. Και χάσαμε έδαφος, καθώς η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης προχωρούσε, και η Γαλλία είχε χάσει την πρώτη θέση. Αυτή είχε μετακινηθεί σε χώρες και περιοχές που είναι πιο δυναμικές στο να αποσπάσουν αγοραστές και να δημιουργήσουν μεγάλα γεγονότα γύρω από τις αγορές: Το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη προφανώς, όπως επίσης τώρα το Χονγκ Κονγκ, που είναι αυτή τη στιγμή ένα εξαιρετικά σημαντικό σημείο για τις αγορές.
Εuronews: Είναι η αγορά έργων τέχνης ευαίσθητη στο ζήτημα της φορολογίας σε διαφορετικές χώρες;
Guillaume Cerutti: Η αγορά έργων τέχνης είναι μια αγορά εξαιρετικά ευαίσθητη στην φορολογία και τους νόμους. Για έναν πολύ απλό λόγο: τα αντικείμενα τα οποία πωλούνται στην αγορά τέχνης, όπως επίσης και οι συλλέκτες που εμπλέκονται, είναι εξαιρετικά ευκίνητοι. Ενα αντικείμενο μπορεί να πουληθεί στο Παρίσι, όμως ο ιδιοκτήτης του μπορεί επίσης να αποφασίσει να το πουλήσει πολύ εύκολα στο Λονδίνο ή την Γενεύη. Ένας συλλέκτης μπορεί να επιλέξει να αγοράσει σε μια μια δημοπρασία στο Παρίσι αλλά μπορεί επίσης εύκολα να αγοράσει στο Λονδίνο, την Γενεύη, τη Νέα Υόρκη και σήμερα, με την τεχνολογία, το ίντερνετ που αποστέλλει καταλόγους παντού και την ανάπτυξη των επικοινωνιών και από οίκους δημοπρασιών, είναι δυνατό να παρέχονται πληροφορίες ακόμα και στο σπίτι σου, οπουδήποτε και αν μένεις στον κόσμο. Επομένως, η φορολογία, από αυτήν την άποψη, είναι αποφασιστικός παράγοντας, επειδή μπορεί να δημιουργήσει μια μετατόπιση αυτών των αγοραπωλησιών ή των προτιμήσεων που υπάρχουν για την πώληση και την αγορά έργων τέχνης.
Εuronews: Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το 2013 και τα επόμενα χρόνια;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗGuillaume Cerutti: Αυτό που παρατηρήσαμε τα τελευταία χρόνια είναι ότι μετά από μια περίοδο πολύ μεγάλης ανάπτυξης στην δεκαετία του 2000, είχαμε, όπως και σε άλλους τομείς, μία κρίση το 2008-2009, μια κρίση που ήταν κυρίως μια κρίση εμπιστοσύνης και οδήγησε σε συρρίκνωση της αγοράς. Επιστρέψαμε δυνατά, αναπτυχθήκαμε καλά το 2010 και 2011, μάλιστα το 2011 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την κινητικότητα στην αγορά τέχνης. Το 2012 υπήρξε μια μικρή πτώση συγκριτικά με τον προηγούμενο χρόνο. Και το 2013 είναι μια χρονιά που παρατηρούμε με μεγάλη προσοχή επειδή νομίζω ότι υπάρχουν παράγοντες κινδύνου: πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην εκτίμηση των αντικειμένων που είναι προς πώληση, επειδή ο ορίζοντας όλων των οικονομικών φορέων αλλά και για τους πελάτες μας είναι εξαιρετικά κοντινός: οι άνθρωποι δεν κάνουν μακροπρόθεσμα σχέδια, παρατηρούν ότι αυτός ο χρόνος είναι εξαιρετικά δύσκολος σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να υπάρξει ανάπτυξη και επομένως είναι ανήσυχοι. Ο ρόλος μας σε αυτό το περιβάλλον είναι να προσαρμόσουμε τους εαυτούς μας κάνοντας εξαιρετικά ελκυστικές εκτιμήσεις ώστε να δημιουργηθεί η εμπιστοσύνη και μετά να είμαστε εξαιρετικά ευαίσθητοι στην ποιότητα των πωλήσεων που πραγματοποιούμε στο Sotheby’s, κάτι που είναι ένας από τους κύριους στόχους μας…