Τι συναισθήματα σας γεννά η πόλη; Αυτό ερωτήθηκαν οι πολίτες της Ματέρα όταν τους ανατέθηκε η δημιουργία ενός ‘Άτλαντα των Συναισθημάτων της Πόλης’. Ποια γωνιά της Ματέρα σάς φέρνει στη μνήμη μια ευτυχή συνάντηση που άλλαξε τα πάντα; Ποια πλατεία δεν παύει να κρύβει τη θλίψη μιας οδυνηρής απώλειας, μολονότι συνέβη πολύ καιρό πριν; Με έναν χάρτη και μερικά κραγιόνια, 300 πολίτες της Ματέρα, από 10 έως 80 ετών, μοιράστηκαν τους συναισθηματικούς χάρτες της γενέτειράς τους, αποκαλύπτοντας τη διαδρομή που έκαναν για το σχολείο, τη γωνιά όπου έδωσαν το πρώτο τους φιλί, τον δρόμο όπου ζούσαν οι παππούδες κι οι γιαγιάδες τους, καθώς και τα μέρη που δεν υπάρχουν πια στο τοπίο της πόλης, αλλά παραμένουν ολοζώντανα στη φαντασία τους.
Πολλά συμβαίνουν φέτος στη Ματέρα, την πόλη της νότιας Ιταλίας που βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2019. Ο “Άτλαντας των Συναισθημάτων της Πόλης” θα παραμείνει ανοιχτός για το κοινό έως την 31η Ιουλίου, και με το Πάσο Ματέρα 2019 οι επισκέπτες μπορούν να ζήσουν κάθε πτυχή της εμπειρίας της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Αυτό το συγκινησιακά φορτισμένο συλλογικό έργο τέχνης εκτίθεται ως πολυαισθητηριακή εγκατάσταση στη Βιβλιοθήκη, αλλά λειτουργεί ως βάση για πολλές ακόμα καλλιτεχνικές δράσεις˙ τα εικαστικά του Στέφανο Φαραβέλι και των 40 καλλιτεχνών του, τη χορογραφία της Χάικε Χένιγκ και τη γραφή του συγγραφέα Αλεσάντρο Μπαρίκο, που προσάρμοσε μέρος του έργου, μαζί με νεαρούς συγγραφείς από τη Σχολή Χόλντεν του Τορίνου.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Κυρίως, όμως, ο “Άτλαντας των Συναισθημάτων της Πόλης” είναι έργο που δημιούργησαν οι κάτοικοι της Ματέρα. Μέχρι στιγμής, ντόπιοι εθελοντές έχουν ενεργή συμμετοχή σε κάθε δραστηριότητα αυτής της συναρπαστικής χρονιάς και θα συνεχίσουν να το κάνουν ώς το τέλος. Οι κάτοικοι υλοποιούν πολλές από τις δράσεις που οι ίδιοι εμπνεύστηκαν έπειτα από Δημόσια Πρόσκληση, η οποία παραμένει ανοιχτή έως τις 30 Ιουλίου. Προς το παρόν, στις ιδέες πολιτών που έχουν επικρατήσει συγκαταλέγονται μια μαθητική κατασκευή αισθητήρων μέτρησης της στάθμης ενός ποταμού, ένα εργαστήριο για παιδιά με ειδικές ικανότητες, στο οποίο θα φτιάξουν αγγέλους από πεπιεσμένο χαρτί για το άρμα μεταφοράς της Μαντόνα ντέλα Μπρούνα, και η δημιουργία μιας νέας θεατρικής σκηνής μέσα σε έναν εγκαταλελειμμένο σιδηροδρομικό σταθμό.
Αν αναζητάτε ένα πιο φαντασμαγορικό θέαμα, η Ματέρα προσφέρει πολλά. Όπως το φεστιβάλ Circus+, με τις καθηλωτικές εκτελέσεις 112 καλλιτεχνών που εκπροσώπησαν 23 τσίρκα από όλο τον κόσμο. Κατά την έξοδό τους μετά τις παραστάσεις, οι επισκέπτες του τσίρκου παραληρούσαν· “Απίθανο! Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο”, είπε κάποιος. Δεν συμμετείχαν ζώα, αλλά δεν έλειψε κανένα άλλο κλασικό νούμερο τσίρκου: σκοινιά, ακροβατικές κούνιες, σκάλες, κινεζικά πιάτα, μίνι ποδήλατα, χούλα χουπ, μάνικες και χορευτικά – αν και καμία περιγραφή δεν θα μπορούσε να συγκριθεί με την πραγματική εμπειρία. “Ήταν ανεπανάληπτο, σαν θέατρο σε σκηνή τσίρκου”, είπε ένας θεατής, με τον ενθουσιασμό ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του. “Ήταν σαν όνειρο”, είπε ένα ζευγάρι. Καθένα από τα πέντε σαββατοκύριακα, το τσίρκο είχε διαφορετικό θέμα: Η παράσταση με τίτλο ‘Συνέχεια και Διακοπές’ περιελάμβανε γυμναστικές επιδείξεις, στις οποίες όργανα και καλλιτέχνες γίνονταν ένα, και η παράσταση ‘Το Τσίρκο ως Καινοτομία’ κινήθηκε πέρα από τα όρια μιας παραδοσιακής παράστασης, με φρενήρη χορευτικά νούμερα και ακροβατικά από τους The Black Blues Brothers, Mister David & The Family DEM και El Grito.
Το πρόγραμμα διάρκειας 48 εβδομάδων της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης δεν αναδεικνύει μόνο τον τόπο της Ματέρα, αλλά και την ταυτότητα που διαμορφώνουν οι χώροι της πόλης και ο τρόπος ζωής των κατοίκων. Με την επανάληψή τους ανά τις δεκαετίες και τους αιώνες, τα ήθη και τα έθιμα των πολιτών της Ματέρα είναι αυτά που συνθέτουν τον πολιτισμό της. Μέρος των δράσεων που τιμούν αυτή τη ζωντανή ιστορία είναι και η κατά πρόσωπο αντιμετώπιση της ντροπής. Μολονότι το Σάσι αποτελεί πλέον ένα κέντρο δημιουργικής έκφρασης, η υπόσκαφη συνοικία της Ματέρα έφερε για πολύ καιρό τον τίτλο της Αρχιτεκτονικής της Ντροπής, λόγω της ανέχειας που μάστιζε τους κατοίκους της. Μια ιστορία λύτρωσης αφηγήθηκε επίσης η θεατρική παράσταση ‘Ποίηση της Ντροπής’, μεταφέροντας το μήνυμα ότι όταν φανερώνουμε τα τρωτά μας σημεία, μπορούμε να ξεπεράσουμε την ντροπή και να ξεδιπλώσουμε τις δυνατότητές μας. Με στόχο τη μετατροπή της ντροπής σε ομορφιά, η παράσταση ‘Ποίηση της Ντροπής’ δεν απέφυγε κανένα δύσκολο θέμα· καταπιάστηκε με το σώμα, την οικογένεια, το σεξ, την αποτυχία και τη διαφορετικότητα, και διερεύνησε τα μύχια γνωρίσματα της ανθρώπινης ύπαρξης, με ζωηρές χορογραφίες που συνδύασαν τη ροκ και την όπερα. Πριν την παράσταση, ζητήθηκε από τους επισκέπτες να γράψουν σε ένα κομμάτι χαρτί κάτι που τους προκαλεί ντροπή και να το κρατήσουν. Με αυτόν τον τρόπο, προστέθηκε μια νέα διάσταση στην εμπειρία, που καθιστούσε δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στα αίτια που προκαλούν ντροπή σε προσωπικό ή συλλογικό επίπεδο.
Η Ματέρα και οι κάτοικοί της θέλουν πάνω από όλα να είναι ανοιχτοί και φιλόξενοι. “Η Ματέρα αγκαλιάζει την Ευρώπη”, είπε ένας κουρασμένος αλλά χαρούμενος εθελοντής, προτού πέσει η αυλαία της εναρκτήριας τελετής. Όσοι δεν κατάφεραν να βρεθούν στη Ματέρα από την έναρξη του προγράμματος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης μπορούν να γευτούν την ενέργειά του, αν την επισκεφτούν στο μέλλον, καθώς ο ‘Άτλαντας των Συναισθημάτων της Πόλης’ διατηρεί ζωντανή τη σύνδεση ανάμεσα στην πόλη και τα συναισθήματα των κατοίκων της, μέσω ενός χάρτη τσέπης, τον ‘Mother Map’. Αυτό σημαίνει ότι οι επισκέπτες που θέλουν να ζήσουν τη Ματέρα δεν χρειάζεται να το κάνουν μόνοι τους. Ο χάρτης των συναισθημάτων τούς δίνει τη δυνατότητα να βαδίσουν στα χνάρια των ανθρώπων που έκαναν την πόλη αυτό που είναι σήμερα.
