Εουτζένιο Μπάρμπα: «Ο άνθρωπος είναι ένα ον που έχει στο στομάχι του το θέατρο»

Εουτζένιο Μπάρμπα: «Ο άνθρωπος είναι ένα ον που έχει στο στομάχι του το θέατρο»
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών παρουσιάζει ένα τριήμερο αφιέρωμα στον διάσημο Ιταλό σκηνοθέτη και θεατράνθρωπο στους Δελφούς 4-6 Ιουλίου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

«Οντίν και Διόνυσος – Το πνεύμα του εργαστηρίου» είναι ο τίτλος του τριήμερου αφιερώματος στον Εουτζένιο Μπάρμπα, που πραγματοποιείται 4-6 Ιουλίου στους Δελφούς. Το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών τιμά με αυτόν τον τρόπο τον διάσημο σκηνοθέτη και ιδρυτή του θεάτρου Οντίν και της Διεθνούς Σχολής Ανθρωπολογίας, έναν από τους σημαντικότερους ερευνητές του θεάτρου τον εικοστό αιώνα. Ο 83χρονος Ιταλός βρίσκεται στην Ελλάδα με αφορμή αυτό το τιμητικό αφιέρωμα. Μάλιστα το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορά του σε τελετή που έγινε την Τετάρτη 3 Ιουλίου.

Από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες του παγκόσμιου θεάτρου, ο Μπάρμπα έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία και διακρίσεις και συγκαταλέγεται στους μεγάλους δασκάλους του σύγχρονου θεάτρου που συνέβαλαν στην ανάπτυξη και την ανανέωση της θεατρικής θεωρίας και πράξης. Έχει σκηνοθετήσει πάνω από 77 παραστάσεις σε 68 χώρες, έχει γράψει πολλά βιβλία και άρθρα για το θέατρο, αναδεικνύοντας τη διαπολιτισμική σχέση μεταξύ των ευρωπαϊκών και των ασιατικών ερμηνευτικών μεθόδων. Έχει αναπτύξει καινοτόμες τεχνικές σκηνικής δράσης ενσωματώνοντας στις παραστάσεις του στοιχεία από την ευρωπαϊκή πρωτοπορία και από τις πανάρχαιες ασιατικές θεατρικές παραδόσεις, όπως είναι για παράδειγμα το ινδικό θέατρο Κατακάλι, που εισήγαγε στη Δύση, στις αρχές της δεκαετίας του ’60.

Rina Skeel

Έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για παραστάσεις σε ανοιχτούς χώρους, το οποίο σχετίζεται με τις αντιλήψεις του για τον κοινωνικό χαρακτήρα της θεατρικής πράξης. Ο ίδιος ενθαρρύνει την αλληλεπίδραση με το φυσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, ώστε να προκύψει ένα ευρύτερο γεγονός, ένας αντίκτυπος στο χώρο που διεξάγεται και στους ανθρώπους που παρακολουθούν αυτά τα θεάματα. Η μέθοδός του έχει παρουσιαστεί στα σημαντικότερα θέατρα και διεθνή φεστιβάλ, μέσα από σεμινάρια, εργαστήρια και θεατρικές παραστάσεις.

Γεννήθηκε το 1936 στην Καλλίπολη της Απουλίας, ένα μικρό χωριό της Νότιας Ιταλίας. Όπως επισήμανε στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε: «Μετανάστευσα στη Νορβηγία το 1954, γιατί ερωτεύτηκα μια Σουηδέζα. Οι γονείς της ήταν κατά αυτής της σχέσης, γιατί ήμουν καθολικός. Δυστυχώς δεν είχε αίσιο τέλος η σχέση μας. Μου άρεσε όμως πολύ το Όσλο εκείνη την εποχή. Έκανα τα πάντα για να επιβιώσω εκεί και να είμαι οικονομικά ανεξάρτητος». Εργάστηκε ως συγκολλητής και ναυτικός για αρκετά χρόνια.

Πήρε πτυχίο στη γαλλική και νορβηγική λογοτεχνία, καθώς και στην ιστορία των θρησκειών από το Πανεπιστήμιο του Όσλο. Το 1961 μετακόμισε στη Βαρσοβία, όπου ξεκίνησε να σπουδάζει θεατρική σκηνοθεσία στην Κρατική Σχολή Θεάτρου. Εγκατέλειψε τη σχολή για να ακολουθήσει τον Γέρζι Γκροτόφσκι, μία άλλη σπουδαία μορφή του παγκόσμιου θεάτρου, του οποίου ήταν στενός συνεργάτης. Συνέβαλε μάλιστα καθοριστικά στη διεθνή διάδοση των ιδεών του δασκάλου του. Ταξίδεψε σε Ασία και Νότια Αμερική και αφοσιώθηκε στην έρευνα και τη διάδοση του θεάτρου των ασιατικών πολιτισμών και στην εδραίωση πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ Ευρώπης και Λατινικής Αμερικής.

Το 1964, ιδρύει το θέατρο Οντίν, με μια ομάδα νέων ηθοποιών που δεν κατάφεραν να περάσουν τις εξετάσεις στην Κρατική Σχολή Θεάτρου του Όσλο. Η ομάδα άρχισε τις πρόβες σε ένα καταφύγιο για αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Η πρώτη τους παραγωγή το «The Bird Lovers» παρουσιάστηκε σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες. Είναι η πρώτη ομάδα που εργάστηκε πάνω σε μια νέα μορφή θεατρικής εκπαίδευσης που έχει να κάνει με ένα είδος συνολικής μαθητείας στην τέχνη και τις ανάγκες του θεάτρου. Η δανέζικη κοινότητα του Χόλστεμπρο, στη βορειοδυτική Δανία, τον προσκάλεσε να δημιουργήσει ένα μόνιμο θεατρικό εργαστήριο και του προσέφερε ένα αγρόκτημα.

Έτσι κι έγινε. Εκεί δημιούργησε το 1966 το θέατρο – εργαστήριο Odin Teatret, ένα διαπολιτισμικό περιβάλλον ικανό να συνδυάσει με καινοτόμο τρόπο τις κοινωνικές υποχρεώσεις και την καλλιτεχνική έρευνα:

«Σήμερα το θέατρό μας είναι παγκόσμιο, παρότι βρίσκεται σε ένα μικρό χωριό. Δημιουργεί σχέσεις και βασίζεται σε συνεργασίες με όλους τους φορείς της πόλης. Βασιζόμαστε στην πολιτιστική πολυμορφία και στην ανταλλαγή. Επιζητούμε ένα θέατρο αμοιβαιότητας» τονίζει ο σκηνοθέτης.

Αυτό το αγρόκτημα έγινε σύντομα το επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων της θεατρικής ομάδας του Μπάρμπα, προσελκύοντας ηθοποιούς αλλά και καλλιτέχνες που ασχολούνταν με διαφορετικά είδη τεχνών. Οι σχέσεις που αναπτύσσουν είναι πολύ στενές, λειτουργώντας ως κολεκτίβα, ως ένας πνευματικός συνεταιρισμός διαφορετικών ανθρώπων και ιδεών, που δημιουργούν παραστάσεις πέρα από τις τρέχουσες τάσεις.

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «ο ηθοποιός γίνεται ισχυρός μέσα από την διαδικασία των πραγμάτων. Μέσα από τις γνώσεις που έχει και τις σχέσεις που αναπτύσσει με τα κείμενα, με τους υπόλοιπους ηθοποιούς, αλλά και με τον θεατή. Τον κάθε ένα θεατή ξεχωριστά. Γιατί πρέπει να προσελκύσει το ενδιαφέρον του με κάθε τρόπο. Αυτό είναι το όπλο του σήμερα σε μια εποχή όπου ο ίδιος αλλά και το θέατρο ως αρχαϊκή μορφή έκφρασης είναι στο περιθώριο, μια μειονότητα σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί στο θεατρικό γίγνεσθαι».

Από το 1974, ο Μπάρμπα και το Θέατρο Οντίν έχουν δημιουργήσει το δικό τους τρόπο εργασίας παρουσίασης θεαμάτων, χρησιμοποιώντας την τεχνική του barter, δημιουργώντας το θέατρο της αμοιβαιότητας. Είναι μια διεθνής και διεπιστημονική ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων έκφρασης με μια κοινότητα ανθρώπων, μια ομάδα ή έναν οργανισμό, δομημένη ως παράσταση ή ως κοινή δράση. Το barter είναι το σήμα κατατεθέν της ομάδας και του τρόπου εργασίας της. Για παράδειγμα, οι ηθοποιοί παρουσιάζουν το έργο που έχουν ετοιμάσει, ενώ το περιβάλλον, η κοινότητα, η περιοχή που γίνεται αυτή η παράσταση, συμμετέχει με δικές της μορφές πολιτιστικής έκφρασης (τραγούδι, χορός, φαγητό, αφηγήσεις κλπ).

Το θέατρο Οντίν έχει λειτουργήσει καταλυτικά για τη δανέζικη πόλη, μέσω μιας διαρκούς σειράς πολιτιστικών δράσεων, οι οποίες φέρνουν στο Χόλστεμπρο, χιλιάδες καλλιτέχνες από κάθε γωνιά του πλανήτη. Γίνονται συναντήσεις, εργαστήρια, σεμινάρια και φιλοξενούνται ομάδες θεάτρου και χορού. Όλα αυτά πραγματοποιούνται χάρις στη στήριξη της κοινότητας και στις γενναίες επιχορηγήσεις από το κράτος και από ιδιωτικούς φορείς:

MIHAELA MARINMIHAELA MARIN

«Ήμασταν πολύ τυχεροί σ’ αυτό. Μας στήριξαν από την πρώτη στιγμή. Όλα αυτά τα χρόνια. Είναι εκπληκτικό να βλέπεις όλους αυτούς τους ανθρώπους να καταφτάνουν στο αγρόκτημά μας και να είναι διαθέσιμοι να δοκιμάσουν τα πάντα. Το Θέατρο Οντίν είναι μια ιδεολογία από μόνο του. Στηρίζεται σε αυτά τα στοιχεία που ενώνουν τους ανθρώπους και όχι σ’ αυτά που τους χωρίζουν. Απλά πρέπει να τα ανακαλύψουν, να τα βρουν και αυτή είναι η δική μας δουλειά. Αν μελετήσεις εις βάθος το θέατρο, τα κείμενα, τότε αντιλαμβάνεσαι ότι ο άνθρωπος είναι ένας, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται. Απλά πρέπει να δούμε την ουσία χωρίς προκαταλήψεις» υπογραμμίζει ο Εουτζένιο Μπάρμπα.

Το 1979 ο Ιταλός σκηνοθέτης ίδρυσε το Διεθνές Σχολείο Θεατρικής Ανθρωπολογίας (International School of Theatre Anthropology - ISTA) διαμορφώνοντας ένα νέο τομέα σπουδών. Στις 15 συναντήσεις που έχουν λάβει χώρα μέχρι σήμερα, το Σχολείο έχει συγκεντρώσει καλλιτέχνες και θεωρητικούς από διάφορα είδη τεχνών και παραδόσεων με σκοπό την μελέτη και τη συγκριτική ανάλυση των αρχών που διέπουν την κάθε τεχνική. Ένα άλλο πεδίο δράσης, που σχετίζεται άμεσα με το Σχολείο, είναι το Theatrum Mundi Ensemble, το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, παρουσιάζει παραστάσεις με καλλιτέχνες από πολλές θεατρικές παραδόσεις:

Rina Skeel

Ο δημιουργός του δεν κρύβει τις αρχές του, το δικό του δόγμα για την τέχνη που υπηρετεί τόσες δεκαετίες: «Ο άνθρωπος είναι ένα ον που έχει στο στομάχι του το θέατρο. Το δικό μας θέατρο θέλει να φέρει στην επιφάνεια την ανάγκη του για επικοινωνία. Καταφέραμε να αναποδογυρίσουμε την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας. Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η διαφορετικότητα. Στο δικό μας θέατρο κατάφεραν να επικοινωνήσουν άτομα με διαφορετικές ιδεολογίες, διαφορετικές προελεύσεις. Αυτός είναι κατά τη γνώμη μου ο ρόλος του θεάτρου: να δημιουργήσει μια διαφορετική γλώσσα, να φτιάξει αυτές τις λέξεις που μπορούν να κάνουν να ανθίσει ο άνθρωπος στο εκάστοτε περιβάλλον. Γι’ αυτό και ο δικός μας στόχος είναι η συνεργασία με ανθρώπους που θέλουν να δράσουν. Έτσι μπορούμε να αναδείξουμε τα πράγματα που μας ενώνουν και να ανακαλύψουμε την ομορφιά και την ποίηση του κόσμου μας».

Η φετινή συνάντηση αποτελεί το δεύτερο κατά σειρά αφιέρωμα για μεγάλους δημιουργούς του παγκόσμιου θεάτρου που οργανώνει το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Το πρώτο, με τίτλο «Η επιστροφή του Διονύσου», πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2018 προς τιμή του Θεόδωρου Τερζόπουλου.

Στο συνέδριο περιλαμβάνονται παρουσιάσεις μεθόδου εργασίας και θεατρικά εργαστήρια για νέους ηθοποιούς με τους Eugenio Barba, Julia Varley, Roberta Careri και άλλους ηθοποιούς του θεάτρου Οντίν, θεατρικοί Μονόλογοι («JUDITH», σκηνοθεσία Eugenio Barba- ερμηνεία Roberta Carreri και AVE MARIA, σκηνοθεσία Eugenio Barba- ερμηνεία Julia Varley), θεατρική Παράσταση («GREAT CITIES UNDER THE MOON» σε σκηνοθεσία Eugenio Barba, με ηθοποιούς του ODIN Teatret), ομιλίες των Georges Banu, Lluís Masgrau, Marco De Marinis, Jean-Marie Pradier, Nicola Savarese, Γιώργου Σαμπατακάκη, Περικλή Μουστάκη, Κώστα Βάντζου και η βίντεο εγκατάσταση Vision of Οdin του Stefano di Buduo.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πέμπτη, 4 Ιουλίου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

09:00-10:15 Ταινία: The Art of the Impossible - Eugenio Barba and Odin Teatret’s Long Journey

[Η τέχνη του αδύνατου–το μακρύ ταξίδι του Eugenio Barba

και του Θεάτρου Odin] της Elsa Kvamme

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

10:30-11:30 The Echo of Silence, επίδειξη εργασίας στη φωνητική

Με την Julia Varley

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΟΝΥΣΟΣ

12:00 Χαιρετισμός από τον Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, Καθηγητή Παύλο Καλλιγά

Η κατάκτηση της διαφορετικότητας: Επινοώντας  ένα  εργαστήριο και μαθαίνοντας (Ομιλίες)

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΟΝΥΣΟΣ

15.30-18.15 Το Θέατρο ως αποδομητική  παρέμβαση στην Κοινότητα: Ανταλλαγές, Εορταστική Εβδομάδα- Holstebro Festuge   (Ομιλίες)

ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

18:30 Επίσημη έναρξη. Ελένη Αρβελέρ, Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΠΚεΔ

ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

19:00 Βίντεο εγκατάσταση Vision of Οdin του Stefano di Buduo

ΚΗΠΟΙ

20:00- 20:15 Ο Jürgen Holtz διαβάζει αποσπάσματα από τον Οιδίποδα επι Κολωνώ του Σοφοκλή

ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

20:30-21:30 Judith (Ιουδήθ), μονόλογος σε σκηνοθεσία Eugenio Barba με την Roberta Carreri

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παρασκευή, 5 Ιουλίου

ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

09:00-10:30 The Dead Brother, παρουσίαση του τρόπου συνεργασίας με τον σκηνοθέτη

Με την Julia Varley

Εουτζένιο Μπάρμπα-Τζούλια Βάρλεϊ

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΟΝΥΣΟΣ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

11:00-12:30 Τρίτο Θέατρο: Νέος πολιτισμός ή εφήμερο σλόγκαν; (Ομιλίες)

17:00-19.45 Θεατρική Ανθρωπολογία -Διεθνές Σχολείο Θεατρικής Ανθρωπολογίας-ISTA

(Ομιλίες)

ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

20:30- 21.30 Great Cities under the Moon, θεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία Eugenio Barba

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

από το Θέατρο Odin

Σάββατο, 6 Ιουλίου

ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

09:00-11:00 Τhe Whispering Winds, επίδειξη εργασίας για τη σχέση του θεάτρου με τον χορό

Με το θέατρο Odin

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

11:00-12:00 Διάλογος με τους ηθοποιούς του Θεάτρου Odin

12:00-13:00 Eugenio Barba: THE SPACES OF THEATRE – Στοχασμοί

ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

15:00-17:00 Traces on the Snow, επίδειξη μεθόδου, «διδάσκοντας τη μάθηση»

Με την Roberta Carreri

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΟΝΥΣΟΣ

17:30-19:00 Τι απομένει μετά από 60 χρόνια ατομικών και συλλογικών

προσπαθειών (Ομιλίες)

ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

19.30-20:30 Ave Maria, μονόλογος σε σκηνοθεσία Eugenio Barba με την Julia Varley

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Δελφοί: «Έξοδος, Η Τέχνη μετά την Πανδημία»

Δελφοί: Η συγκινητική επιστροφή του Θεόδωρου Τερζόπουλου

Γιώργος Τζιρτζιλάκης: «Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου είναι ένα ημερολόγιο, το συναξάρι μιας δεκαετίας»