Η Σερβική Εκκλησία διοργανώνει μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στον νέο εκκλησιαστικό νόμο του Μαυροβουνίου
Η ένταση ανεβαίνει για άλλη μια φορά στο Μαυροβούνιο. Το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Σερβίας κάλεσε τους πιστούς στη μικρή αυτή χώρα να βγουν στον δρόμο. Στο Μπιέλο Πόλιε, γίνονται συγκεντρώσεις δύο φορές την εβδομάδα. Το 70% του πληθυσμού του Μαυροβουνίου είναι Ορθόδοξοι και υπάγονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας. Στο Βόρειο Μαυροβούνιο, πιστοί κατεβαίνουν από τα ορεινά χωριά τους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στον νέο εκκλησιαστικό νόμο. Ποιος είναι ο λόγος αυτών των διαμαρτυριών; Πάμε να μάθουμε.
Οι διαδηλωτές φωνάζουν ότι δεν πρόκειται να παραδώσουν τους χώρους λατρείας τους στο κράτος. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια που το Μαυροβούνιο ήταν πριγκιπάτο, πριν από 100 χρόνια, οι χώροι αυτοί ανήκαν στο κράτος. Με τον νέο νόμο, αν δεν υπάρχουν χαρτιά ιδιοκτησίας αυτών των εκτάσεων, τότε περνάνε αυτόματα στο κράτος. Αλλά όλο αυτό το ζήτημα έχει να κάνει και με την σερβική ταυτότητα.
Σύντομα θα γίνουν εκλογές στο Μαυροβούνιο. Η εκκλησία έχει αναμιχθεί στην πολιτική. Οι ακραίες ομάδες έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται έντονα. Ο Ράντοβαν Ρακότσεβιτς είναι σκληροπυρηνικός οπαδός του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου. Η σημαία της Σερβίας είναι κρεμασμένη στην ντουλάπα του. Το δωμάτιό του είναι βαμμένο στα χρώματα της αγαπημένης του ομάδας. Ο Ράντοβαν είναι μέλος σε ένα πολιτικό κόμμα που διεκδικεί την ένωση Σερβίας-Μαυροβουνίου. Συμμετέχει στην διαδήλωση στο Μπιέλο Πόλιε: «Είμαι δραστήριος στα κοινωνικά δίκτυα. Συζητώ με φίλους και ανθρώπους που γνωρίζω. Τους τηλεφωνώ και τους προσκαλώ να πάρουν μέρος στις πορείες που οργανώνουμε».
Η αστυνομία παρακολουθεί τον Ράντοβαν και τους ακραίους φίλους του. Μετατρέπουν τη θρησκευτική πορεία σε πολιτική διαδήλωση με κεντρικό θέμα την σερβική ταυτότητα και τη σχέση με τη Σερβία. Ο Ράντοβαν έχει ιδρύσει εδώ ένα τοπικό παράρτημα της Οργάνωσης του Αγίου Σάββα. Τον 19ο αιώνα, με τη δημιουργία του νέου σερβικού κράτους, η οργάνωση που έχει την έδρα της στο Βελιγράδι πολέμησε για την σερβική ταυτότητα, συνδέοντας την χριστιανική πίστη με την επιδίωξη για μια Μεγάλη Σερβία.
Ρωτήσαμε τον τοπικό ιερέα Ντάρκο αν θα συνεχιστούν οι διαδηλώσεις: «Φυσικά! Θα συνεχίσουμε να διαδηλώνουμε και να διαμαρτυρόμαστε μέχρι να αποσυρθεί ο νόμος ή μέχρι να αλλάξει στα βασικά του σημεία που έχουν να κάνουν με την εκκλησία μας».
Η αφετηρία αυτής της σύγκρουσης είναι πολύ παλιά. Πηγαίνουμε προς το Τσέτινιε, την παλιά βασιλική πρωτεύουσα, του πριγκιπάτου του Μαυροβουνίου. Το διάσημο μοναστήρι της Γέννησης της Θεοτόκου στο Τσέτινιε διεκδικείται από τις δύο αντίπαλες ορθόδοξες εκκλησίες, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Σήμερα είναι η επίσημη έδρα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου, που δεν είναι αναγνωρισμένη διεθνώς από τους ορθόδοξους θεολογικούς κύκλους, έχει ελάχιστη επιρροή στο ποίμνιο. Η Σερβική Εκκλησία είχε απορροφήσει την Εκκλησία του Μαυροβουνίου το 1920. Δεν έχει αναγνωρίσει την τωρινή Εκκλησία. Ηγέτης της Εκκλησίας του Μαυροβουνίου είναι ο Μητροπολίτης Μιχαίλο, που μας υποδέχεται στο σπίτι του:
«Ξένοι στέλνουν πολλά χρήματα στο Μαυροβούνιο για να γίνουν αυτές οι διαδηλώσεις. Οι Σέρβοι που μένουν στην Σερβία έχουν επαφές με τους Σέρβους του Μαυροβουνίου. Θέλουν να πάρουν πίσω το Μαυροβούνιο και να ελέγξουν την Ορθόδοξη εκκλησία του, όπως έκαναν το 1920».
Οδηγούμε προς την Ιερά Μονή του Αγίου Βασιλείου στο Οστρόνγκ. Είναι από τις πιο εντυπωσιακές μονές της χώρας. Ο νέος νόμος καλεί τις θρησκευτικές κοινότητες να καταγράψουν την περιουσία τους. Το Κράτος διεκδικεί την ιδιοκτησία των πολιτιστικών μνημείων και σ' αυτά περιλαμβάνονται οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και οι θρησκευτικοί τόποι. Η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία απορρίπτει αυτή την προσέγγιση. Ο επίσκοπος Γιονίκιγιε μας εξηγεί:
«Απειλείται η θρησκευτική ελευθερία. Απειλείται το δικαίωμα της ιδιοκτησίας της Εκκλησίας μας. Απειλούνται οι ιεροί τόποι μας. Απειλείται το νομικό μας καθεστώς. Δεν θέλουμε να χάσουμε αυτά τα δικαιώματα, που έχουν αποκτηθεί αυτούς τους οκτώ αιώνες. Αυτά τα δικαιώματα δεν κινδύνευαν μέχρι σήμερα. Για μας η εφαρμογή του άρθρου 62 του νέου νόμου, σημαίνει ότι η εκκλησιαστική περιουσία μπορεί να δημευθεί. Και όλη η περιουσία μας να περάσει στο Κράτος».
Τον Δεκέμβριο, το Δημοκρατικό Μέτωπο, η φιλοσερβική αντιπολίτευση προσπάθησε να σταματήσει την ψήφιση του αμφιλεγόμενου νόμου. Το περιστατικό προκάλεσε την επέμβαση των ΜΑΤ στο κοινοβούλιο. Συνελήφθησαν 18 βουλευτές. Λίγες εβδομάδες μετά συναντήσαμε στην Ποντγκόριτσα τον Μεχμέντ Ζένκα, τον υπουργό ανθρώπινων και μειονοτικών δικαιωμάτων που είναι υπεύθυνος γι' αυτόν το νέο εκκλησιαστικό νόμο. Βλέπει κίνδυνο αποσταθεροποίησης του κράτους σας από το εξωτερικό;
«Κάθε μέρα, ολοένα και πιο συχνά, ακούμε πολιτικά συνθήματα κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, ανθρώπους να φωνάζουν: Σερβία-Κοσσυφοπέδιο. Ο στόχος είναι προφανής. Θέλουν να αποσταθεροποιήσουν το Μαυροβούνιο και να αμφισβητήσουν την κρατική του οντότητα. Η Ρωσία και η Σερβία ήταν εναντίον της ανεξαρτησίας μας και ενάντια στην είσοδο του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ. Ο αγώνας της αποσταθεροποίησης της χώρας μας συνεχίζεται. Θέλουν να δείξουν ότι το Μαυροβούνιο δεν μπορεί να επιβιώσει. Χειραγωγούν τα θρησκευτικά αισθήματα του πληθυσμού. Εμείς δεν θέλουμε να πάρουμε την εκκλησία κάποιου και να την δώσουμε σε κάποιον άλλο».
Πηγαίνουμε στα Αρχεία του Κράτους του Μαυροβουνίου για να δούμε τι συνέβαινε στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια του Πριγκιπάτου του Μαυροβουνίου, ήταν το κράτος που είχε την ιδιοκτησία των θρησκευτικών κτιρίων και της γης που ήταν αυτά κτισμένα. Ταυτόχρονα όμως παραχωρούσε τη χρήση τους στην εκκλησία. Ο σημερινός νόμος θέλει να κάνει το ίδιο. Ο Σάσα Τομάνοβιτς είναι ο διευθυντής εδώ:
«Αυτό είναι ένα επίσημο γράμμα του 1884. Ένας από τους ιερείς του μοναστηριού της Πίβα και ο μητροπολίτης Μιτροφάν Μπαν ζητούν από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων την άδεια να νοικιάσει μέρος των εκτάσεων της μονής, για να βρουν χρήματα, ώστε να προχωρήσουν σε επισκευές στη μονή, που είναι σε κακή κατάσταση. Αυτό το έγγραφο συνεπώς αποδεικνύει τον κυβερνητικό έλεγχο στα οικονομικά της εκκλησίας. Δείχνει επίσης το σεβασμό που είχαν μεταξύ τους το Κράτος και η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου».
Συναντούμε και πάλι τον Ράντοβαν Ρακότσεβιτς. Η αστυνομία τον ανέκρινε πριν από λίγες μέρες. Τον κατηγορεί ότι ζωγράφισε αυτές τις σερβικές σημαίες. Αυτός το αρνείται. Αυτό που υποστηρίζει είναι ότι απειλείται η σερβική ταυτότητα: «Μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου το 2006, άρχισαν οι διακρίσεις εναντίον μας. Αυτό γιατί οι πολίτες Σερβικής καταγωγής ψήφισαν σε ποσοστό 100% να συνεχίσουμε να είμαστε ένα κράτος με την Σερβία».
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καλούν την κυβέρνηση της χώρας και την Ορθόδοξη Εκκλησία να λύσουν αυτή τη διαφορά με διάλογο. Ταξιδεύοντας όμως στο Μαυροβούνιο, καταλαβαίνεις ότι ο φόβος και το μίσος καλά κρατούν:«Εδώ είναι Σερβία. Θάνατος στο Μαυροβούνιο. Ταξιδεύοντας πάνω στα βουνά του Μαυροβουνίου, μπορείς να δεις να υπάρχουν ακόμη τέτοια συνθήματα» μεταδίδει ο απεσταλμένος του Euronews, Χαν φον ντερ Μπρελί.
