Η Ευρώπη αντιμετωπίζει δημογραφική κρίση και αναζητά τρόπους διαχείρισής της
Καλώς ήλθατε στο Real Economy. Σ' αυτή την εκπομπή εστιάζουμε στη γήρανση της Ευρώπης, ένα δημογραφικό φαινόμενο που φανερώνει μείωση των ποσοστών γονιμότητας και θνησιμότητας, αλλά και ότι οι λαοί της Ευρώπης έχουν πλέον ένα μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Αυτός ο μετασχηματισμός θα έχει σοβαρές επιπτώσεις σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας και την οικονομίας. Ταξιδεύουμε στην Κύπρο για να δούμε πώς η Ε.Ε. ενσωματώνει τους ηλικιωμένους στην αγορά εργασίας και μιλάμε με τον Νομπελίστα Οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη.
Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο είναι το βασικό όργανο της Ευρώπης για την υποστήριξη θέσεων εργασίας, για τη δημιουργία καλύτερων εργασιακών ευκαιριών και τη διασφάλιση πιο δίκαιων ευκαιριών απασχόλησης.
Η αναπληρώτρια γενική Διευθύντρια της Διεύθυνσης Απασχόλησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Αντριάνα Σούκοβα μας εξηγεί: Ζούμε σε μια εποχή που έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλές προκλήσεις που συνδέονται με τις τεχνολογικές εξελίξεις και την γήρανση του πληθυσμού τόσο γενικά, αλλά και σε σχέση με το εργατικό δυναμικό. Πρέπει λοιπόν να δράσουμε. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα κεφάλαια για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους. Πρέπει να τους βοηθήσουμε να βρουν και να ανταπεξέλθουν στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης, αλλά και να είναι έτοιμοι για νέες εργασιακές σχέσεις.
Κύπρος
Μετά την οικονομική κρίση που έπληξε το νησί το 2012, η Κύπρος έχει επιστρέψει στην ανάπτυξη. Παρόλα αυτά πολλοί εργαζόμενοι είναι άνεργοι, ιδιαίτερα όσοι είναι άνω των 50.
Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο χρηματοδοτεί πρότζεκτ που σκοπεύουν να ενσωματώσουν και να διατηρήσουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα το πρόγραμμα « Aid Scheme », ενθαρρύνει τους Κύπριους εργοδότες να προσλάβουν με πλήρη απασχόληση άτομα άνω των 50 ετών, καλύπτοντας ένα μέρος της αμοιβής τους. Εδώ στην Λευκωσία, ο Πάολο έκανε χρήση αυτού του προγράμματος.
Ο Πάολο Πατιτούτσι δούλευε σε μια αεροπορική εταιρία. Παραιτήθηκε σε ηλικία 60 ετών, μετά από ένα πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου. Στη συνέχεια βρήκε νέα δουλειά σε μια εταιρία μεταφορών, μια σταθερή απασχόληση, που μπορούσε να διατηρήσει: «Στη δική μου περίπτωση, η κυβέρνηση έδωσε την ευκαιρία στον εργοδότη μου να ενταχθεί στο πρόγραμμα. Έτσι κατάφερα να συνεχίσω να εργάζομαι. Όταν έκλεισε η παλιά δουλειά μου, πολλοί συνάδελφοι είχαν σοβαρές δυσκολίες να βρουν εργασία. Άρα αυτό το σχέδιο βοηθά πολύ αυτόν τον κόσμο».
Εδώ και τρία χρόνια το Aid Scheme βοήθησε περίπου 1200 άτομα άνω των 50 ετών να βρουν δουλειά. Αλλά αυτό δεν συνέβη στην περίπτωση της Έλενας Χαραλάμπους-Βαλιάντι, που ήταν λογίστρια για 26 χρόνια. Αποφάσισε να ξεκινήσει τη δική της δουλειά, γιατί δεν έβρισκε τίποτε για πολύ καιρό: «Είναι δύσκολο να βρεις δουλειά, όχι μόνο αν είσαι πάνω από 50, αλλά και όταν είσαι πάνω από 40. Επειδή ξέρουν ότι έχεις εμπειρία και δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό το δεδομένο ως δικαιολογία για να σου δώσουν μικρότερο μισθό, προτιμούν να βρουν νεότερους».
Το να δημιουργήσει θέσεις εργασίας για τους πιο ηλικιωμένους είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την Ευρώπη. Ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού της Ευρώπης θα ανέβει κατά 4 χρόνια περίπου για να φτάσει τα 47 έτη το 2050. Στο ίδιο διάστημα θα ανέβει κατά 8 χρόνια στην Κύπρο, τη Μάλτα, την Πολωνία και την Σλοβακία.
Ο Ανδρέας Μάτσας είναι γενικός γραμματέας της Συνομοσπονδίας Εργατών Κύπρου: «Άτομα άνω των 50 δεν είναι συνήθως η ομάδα ενδιαφέροντος που προσεγγίζει η πλειοψηφία των εργοδοτών. Οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να αλλάξουν τα βασικά τους προσόντα. Γι' αυτό το λόγο δίνουμε έμφαση στην κατάρτιση και στην επανεκπαίδευση για να μπορέσουν αυτά τα άτομα να μπουν ξανά στην αγορά εργασίας».
Λονδίνο - Συνέντευξη με τον Χριστόφορο Πισσαρίδη
Η επόμενη στάση μας είναι το London School of Economics. Συναντήσαμε τον Νομπελίστα Οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη για να συζητήσουμε τον αντίκτυπο της νέας δημογραφικής πραγματικότητας στην οικονομία και πώς μπορεί να γεφυρωθεί η απόκλιση Βορά-Νότου.
Χριστόφορος Πισσαρίδης, Οικονομολόγος:
Οι δημογραφικές ανισορροπίες, όχι η αιτία τους, είναι κυρίως το αποτέλεσμα πιο σημαντικών βαθύτερων δυνάμεων που δημιουργούν αυτή την απόκλιση στις απόψεις για την ανάπτυξη που έχουν να κάνουν με τη ζωή στην Ευρώπη και σε ότι βλέπουμε τώρα στις στατιστικές μελέτες. Για παράδειγμα, εάν δείτε διάφορες μελέτες που έχουν γίνει για το πόσο έτοιμες είναι οι ευρωπαϊκές χώρες να εφαρμόσουν τις νέες τεχνολογίες, τότε θα δούμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο κενό μεταξύ Βορά και Νότου.
Η Σκανδιναβία και η Γερμανία είναι παραπάνω από έτοιμες να εφαρμόσουν τις νέες τεχνολογίες. Κάνουν πολλά στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης, προσφέρουν τις υποδομές. Και μετά βλέπουμε τον Νότο, όπου υπάρχουν ένα-δύο πράγματα, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι δεν έχουν κάνει τίποτε ακόμη. Αυτό πρόκειται να συμβεί τα επόμενα 10-20 χρόνια. Η απόκλιση θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.
Έφη Κουτσοκώστα, Euronews:
Πώς όμως αυτό θα επηρεάσει πρακτικά τα δημόσια οικονομικά;
Χριστόφορος Πισσαρίδης, Οικονομολόγος:
Αναμφίβολα, η Υγεία, ως τομέας της οικονομίας θα ελκύσει περισσότερες δαπάνες και θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας. Γι' αυτό πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί, στο πώς το σχεδιάζουμε σε σχέση με τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα. Το συνταξιοδοτικό σύστημα εξαρτάται εξολοκλήρου από τις πολιτικές. Στο παρελθόν, οι συντάξεις σε πολλές χώρες σχεδιάζονταν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη τι θα συμβεί στο μέλλον. Ξεχνούσαν ότι όταν κάποιος μπαίνει στην αγορά εργασίας και παίρνει μέρος σε ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, αυτό θα ισχύει για τα επόμενα 40 χρόνια. Πρέπει να ξανασκεφτούμε για το πώς διαχειριζόμαστε την εργασία, πέρα από την ηλικία της συνταξιοδότησης, που είναι μερικές φορές γύρω στα 60 του χρόνια. Και πώς το κάνουμε σε εξάρτηση με το προσδόκιμο υγιούς ζωής.
Έφη Κουτσοκώστα, Euronews:
Πώς φαντάζεστε ή προβλέπετε ότι θα είναι η εικόνα της Ευρώπης όσον αφορά στο εργατικό δυναμικό και στη μορφή της εργασίας;
Χριστόφορος Πισσαρίδης, Οικονομολόγος:
Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σε σχέση με την τεχνολογία και να διασφαλίσουμε ότι έχουμε τις υποδομές για την εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών σε όλη την Ευρώπη. Να μην το αφήσουμε εντελώς στα χέρια των εθνικών κυβερνήσεων. Γιατί εάν το κάνουμε, κάποιες χώρες και ειδικά αυτές που σήμερα είναι προηγμένες θα προχωρήσουν ακόμη περισσότερο. Πρέπει να αλλάξουμε τα συνταξιοδοτικά μας συστήματα και να οδηγηθούμε τουλάχιστον σε χρηματοδοτούμενες συντάξεις. Πρέπει να ασχοληθούμε με τον υπερπληθυσμό των πόλεών μας, του περιβάλλοντός μας, αυτής της συμφόρησης. Πρέπει να δράσουμε όλοι μαζί σε σχέση με την ανάπτυξη που μπορεί να διασπάσει την ενότητα και τη συνοχή της Ε.Ε. Ανέφερα την τεχνολογία, αλλά δεν ανέφερα την μετανάστευση που είναι ένα τεράστιο ζήτημα, που το έχουμε κρύψει κάτω από το χαλί. Γιατί δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Αλλά σύντομα θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε.