Η σκηνοθέτις Σοφία Εξάρχου κατέκτησε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με το «Animal». Η πρωταγωνίστρια της ταινίας Δήμητρα Βλαγκοπούλου κέρδισε το βραβείο γυναικείας ερμηνείας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο «Animal» της Σοφίας Εξάρχου κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο, στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Είναι η πρώτη φορά, μετά από 30 χρόνια, που ελληνική ταινία κατακτά την κορυφαία διάκριση της κινηματογραφικής διοργάνωσης.
Στο επίκεντρο της ταινίας είναι μια ομάδα ανιματέρ, παλιών και νέων, με επικεφαλής την Κάλια. Κάθε βράδυ παρουσιάζουν το καλλιτεχνικό τους πρόγραμμα στο παραθαλάσσιο all inclusive ξενοδοχείο Mirage. Βρισκόμαστε στις αρχές της τουριστικής σεζόν και το ξενοδοχείο γεμίζει επισκέπτες. Καθώς το καλοκαίρι κορυφώνεται και η πίεση αυξάνεται, οι νύχτες τους γίνονται βίαιες και ο αγώνας της Κάλιας αποκαλύπτεται στο σκοτάδι. Αλλά όταν ανάψουν ξανά τα φώτα, το σόου θα πρέπει να συνεχιστεί.
Η Σοφία Εξάρχου μίλησε στο Euronews για τη βραβευμένη ταινία της και πώς οδηγήθηκε να δώσει αυτόν τον τίτλο: «Το Animal ξεκίνησε από τη λέξη anima, που στα λατινικά σημαίνει ψυχή. Οι animateur βγαίνουν από την λέξη anima. Είναι αυτοί που δίνουν ψυχή, που εμψυχώνουν, που δίνουν ενέργεια, που προσφέρουν χαρά στους τουρίστες. Ξεκινήσαμε λοιπόν από αυτή τη λέξη. Μετά σκέφτηκα ότι αν προσθέσω ένα l στο τέλος του anima, το Αnimal περιγράφει με έναν ιδιαίτερο τρόπο, το σύμπαν της ταινίας, τις συνθήκες που ζουν αυτοί οι άνθρωποι».
Ποια ήταν όμως η αφετηρία, η πηγή έμπνευσης και πού ήθελε να εστιάσει η σκηνοθέτιδα; «Ήξερα εξαρχής ότι ήθελα να κάνω μια ταινία για την εργασία, για τα εργασιακά συστήματα στη Δύση, στον καπιταλισμό. Ένιωσα πολύ γρήγορα ότι το δικό μου εργασιακό σύστημα θα είναι ο τουρισμός, μια και η τουριστική βιομηχανία είναι η προμετωπίδα μας. Είναι σήμερα στοιχείο της ταυτότητάς μας. Αποφάσισα λοιπόν να ξεκινήσω την ιστορία μου μέσα σε ένα all inclusive ξενοδοχείο, σε ένα ελληνικό νησί. Λίγο αργότερα ήρθε η ιδέα των ανιματέρ. Αρχικά οι χαρακτήρες της ταινίας μου ήταν υπάλληλοι του ξενοδοχείου γενικά. Μετά σκέφτηκα τους ανιματέρ, βάζοντας στο κέντρο της ιστορίας και το θέμα της διασκέδασης. Το τι σημαίνει διασκέδαση στον καπιταλισμό και πώς πρέπει να διασκεδάζουμε τον κόσμο για να συνεχίσει το σύστημα να ρολάρει. Θεωρώ ότι αυτό έχει ενδιαφέρον, γιατί για όλους μας οι διακοπές είναι ωραίες αναμνήσεις, ένα μικρό διάλειμμα από την καθημερινότητα και πώς είναι να δείξουμε την άλλη πλευρά. Να ανοίξουμε την κουρτίνα και να δούμε τι κρύβεται πίσω. Νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον η σύγκρουση του θεατή με αυτή την ιδέα».
Η εργασία είναι εξοντωτική για αυτούς τους νέους που δουλεύουν στην τουριστική μονάδα. Κάθε μέρα, πρέπει να ετοιμάσουν ένα διαφορετικό πρόγραμμα για τους τουρίστες που μένουν εκεί. Η ταινία σχολιάζει με καυστικότητα τις συνθήκες εργασίας στον τουριστικό τομέα και το σύγχρονο τρόπο διασκέδασης του δυτικού ανθρώπου:
«Νομίζω ότι είναι ένα θέμα που τα τελευταία χρόνια έχει προβληθεί αρκετά. Έχουν γραφτεί άρθρα σε σχέση με τη ζωή των εργαζομένων στην τουριστική σεζόν. Οι εργασιακές συνθήκες είναι πολύ σκληρές. Από τον Μάιο ως τον Σεπτέμβριο στην Κρήτη, όπου κάναμε τα γυρίσματα, όπου η σεζόν είναι ακόμη πιο μεγάλη, η εργασία στον τουρισμό έχει πάρα πολλές ώρες υπερωρίας, χωρίς κανένα ρεπό. Οι χώροι στους οποίους μένουν οι ανιματέρ αλλά και όλοι οι υπάλληλοι είναι αρκετά άσχημοι. Οπότε ξεκίνησα από αυτό. Είναι κάτι που το ερεύνησα και το είδα με τα μάτια μου.
Στη συνέχεια αποφάσισα να φτιάξω το δικό μου σύμπαν, να διαλέξω το δικό μου ξενοδοχείο, να φτιάξω τα δικά μου σόου που απέχουν αρκετά από τα σόου που είδα, γιατί ήθελα τα δικά μου σόου να υπηρετήσουν και τα θέματα της ταινίας. Παρόλα αυτά οι ιδέες είναι εκεί: δηλαδή πώς προσφέρεται η διασκέδαση μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Ειδικά στα ξενοδοχεία υπάρχει αυτή η επικάλυψη χιούμορ και θεάματος, το οποίο κρύβει όμως από κάτω πάρα πολλά, σε σχέση με το πώς εκμεταλλεύονται αυτούς τους ανθρώπους. Οι ανιματέρ των ξενοδοχείων είναι πάντα νέα αγόρια και κορίτσια. Πάντα κάτω από την επίφαση του χιούμορ, χορεύουν για τους τουρίστες, δείχνουν το σώμα τους. Για μένα ήταν πολύ παράξενο, όταν πήγα τις πρώτες φορές στα ξενοδοχεία, ότι οι τουρίστες έρχονται και αντί να κάτσουν στην παραλία και να βλέπουν τη θάλασσα, ήταν συνήθως κλεισμένοι σε εσωτερικές αίθουσες για ώρες, παρακολουθώντας τα σόου των ανιματέρ και πώς αυτή η διασκέδαση τους ικανοποιούσε» τονίζει η Σοφία Εξάρχου.
Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Αύγουστο, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο, όπου η Δήμητρα Βλαγκοπούλου κέρδισε το βραβείο ερμηνείας. Η ηθοποιός είναι πραγματικά καθηλωτική στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αποδίδει με σαρωτική δύναμη την Κάλια, η οποία αναζητά μάταια την ευτυχία σε αυτόν τον σκληρό κόσμο και αποτυπώνει εκπληκτικά τη σωματική και ψυχική φθορά της, εξαιτίας της πολύχρονης εμπλοκής της με αυτό το απαιτητικό επάγγελμα. Στη Θεσσαλονίκη, έλαβε το βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας εξ ημισείας με την Τζοάνα Άρνοου, που πρωταγωνίστησε στην ταινία «Η αίσθηση πως έχει περάσει πια η ώρα για να γίνει κάτι». Η Δημήτρα Βλαγκοπούλου βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για την ελληνική πρεμιέρα της κινηματογραφικής παραγωγής:
«Είναι μια γυναίκα κοντά στα 35, η οποία εργάζεται πολλά χρόνια σε ένα ξενοδοχείο, ως ανιματέρ. Παρακολουθούμε ουσιαστικά πώς αυτή η φθορά όλων αυτών των χρόνων εργασίας σε ένα περιβάλλον που ωστόσο απαιτεί μια θετική ενέργεια, μια χαρά και μια ζωντάνια, την ίδια την έχει φθείρει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτό έχει καταγραφεί και στο σώμα της και στην ψυχή της. Όλα αυτά που έχει βιώσει, τα έχει απορροφήσει τόσο πολύ μέσα της, που η χαρά που προσφέρει δεν αντικατοπτρίζεται εντός της. Προφανώς, πρέπει να πάρει κάποιες αποφάσεις. Βρίσκεται σε μια κομβική στιγμή, που αν κάτι δεν αλλάξει, δεν θα είναι ευτυχισμένη» αναφέρει η ηθοποιός.
Η Σοφία Εξάρχου συμπληρώνει: «Νομίζω ότι είναι μια κοπέλα που ήθελε να υπάρξει μέσα σε αυτό το σύστημα. Απλά τη βρίσκουμε σε μια στιγμή που έχουν περάσει πολλά χρόνια και διάφορα πράγματα έχουν γράψει πάνω της, πάνω στο σώμα της και πάνω στην ψυχή της. Νομίζω ότι το συγκινητικό στην ταινία είναι ότι διεκδικεί αυτή την ευτυχία σε κάθε δευτερόλεπτο. Και κάθε στιγμή που προσπαθεί να τη διεκδικήσει, έρχεται αντιμέτωπη με αυτό που κρύβεται μέσα της».
Η Κάλια βρίσκεται στο τέλος της διαδρομής της ως ανιματέρ και έχει ήδη συνειδητοποιήσει το αδιέξοδο που βρίσκεται. Η ευτυχία είναι ένα άπιαστο όνειρο και οι πιθανότητες διαφυγής από αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο ελάχιστες. Ο ρόλος ήταν εξαιρετικά απαιτητικός και οι προκλήσεις πάρα πολλές:
«Περισσότερο δεν με δυσκόλεψε ο συνδυασμός αυτών των δεξιοτήτων που η ίδια πρέπει να έχει ως ανιματέρ, αλλά η σύνθεση του χαρακτήρα και όλες αυτές οι ποιότητες από τις οποίες περνάει. Πώς θα τις κατανοήσω σε βάθος και θα μπορώ οργανικά να τις χρησιμοποιώ σε κάθε σκηνή, με βάση τον στόχο που έχει η κάθε σκηνή. Να καταφέρω να επικοινωνώ και να σκέφτομαι με τον ίδιο τρόπο, να αναπνέω με τον ίδιο τρόπο, που αναπνέει αυτή η γυναίκα. Αυτό θέλει μια μεγάλη εμπλοκή με όλα τα υλικά που την συνθέτουν. Στην αρχή είναι μια χαοτική διαδικασία, γιατί είναι σύνθετη. Με την τριβή όμως, με τις πρόβες και με την προετοιμασία που κάναμε, άρχισαν όλα αυτά να ενσωματώνονται και να την νιώθω οικεία και πραγματική.
_Αυτό απαιτούσε να καταφέρω το σκληρό περίβλημά της να είναι πολύ καθαρό, αλλά ταυτόχρονα να μπορέσω και όλα αυτά τα στοιχεία της ευαλωτότητας στα οποία η ίδια αντιστέκεται, να ενυπάρχουν. Αυτός ο συνδυασμός και αυτή η ισορροπία των στοιχείων να λειτουργεί._Να μην υπερισχύει το ένα του άλλου. Να υπάρχουν ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή. Είναι σαν μια χημεία: πώς αυτές οι αναλογίες θα υπάρχουν μαζί. Και να αφεθώ σε αυτή την φθορά, χωρίς αντίσταση, γιατί είναι από τους ρόλους που τους χαρακτηρίζει η φθορά. Η ίδια η δουλειά ενός ηθοποιού έχει δυσκολίες που σε κουράζουν πολύ. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι η ίδια αυτή κούραση της διαδικασίας είναι ιδιαίτερα πολύτιμη γι’ αυτόν τον χαρακτήρα και έπρεπε κάπως να μην αντισταθώ σε αυτή την κούραση»επισημαίνει η Δήμητρα Βλαγκοπούλου.
Η ταινία έχει ήδη συμμετάσχει σε πολλά ξένα φεστιβάλ. Τους επόμενους μήνες θα ταξιδέψει σε Λιθουανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Γαλλία και Σουηδία. Το «Animal» θα βγει στους ελληνικούς κινηματογράφους τον Ιανουάριο.
