Αναλύοντας το «Seaspiracy»: Τα άσχημα νέα από τις τράτες βυθού και τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το «Seaspiracy», το δημοφιλές ντοκιμαντέρ του Netflix, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο, έβαλε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο λέξεις όπως «παρεμπίπτον αλίευμα» και «υπεραλίευση». Αυτοί οι μέχρι πρότινος τεχνικοί όροι έγιναν mainstream, καθώς αναδεικνύουν τις καταστροφικές πρακτικές που χρησιμοποιεί ο κλάδος της αλιείας.

Η ταινία εστιάζει σε έναν κλάδο που δεν αποτελούσε αντικείμενο λεπτομερούς ελέγχου για μεγάλη χρονική περίοδο. Έτσι σήμερα βιώνουμε τις τραγικές συνέπειες. Πολλοί τηλεθεατές μάλιστα, μετά το σοκ που προκάλεσε η παρακολούθησή της στην συνδρομητική πλατφόρμα, σταμάτησαν να τρώνε ψάρια. Υπήρξε βέβαια και κριτική για τους αριθμούς, τα στατιστικά στοιχεία και τα γεγονότα με τα οποία πυροβολεί τους τηλεθεατές. Κάποιοι δυσκολεύτηκαν να απορροφήσουν όλη αυτή την πληροφορία που παρουσιάστηκε, κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ.

Θα εξετάσουμε λοιπόν τι είναι οι τράτες βυθού και τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και πώς επηρεάζουν τις θάλασσές μας.

Τι είναι η τράτα βυθού;

Η τράτα βυθού είναι μια βιομηχανική μέθοδος αλιείας, όπου τεράστια δίχτυα με μεγάλη δύναμη σύρονται στο βυθό, μαζεύοντας τα πάντα στο πέρασμά τους.

Η έννοια τεράστια δίχτυα δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή: Όπως επισημαίνει το ντοκιμαντέρ «τα μεγαλύτερα δίχτυα των μηχανότρατων είναι τόσο μεγάλα, ώστε μπορούν να τραβήξουν έναν ολόκληρο καθεδρικό ναό ή έως και 13 αεροπλάνα τζάμπο».

Πώς η τράτα βυθού συμβάλλει στην παγκόσμια υπερθέρμανση;

Φέτος έγινε η δημοσίευση της πρώτης μελέτης για τον υπολογισμό του CO2 που συνδέεται με την αλίευση με τράτα βυθού. Έχει τίτλο «Προστατεύοντας τις θάλασσες του κόσμου για τη βιοποικιλία, τα τρόφιμα και το κλίμα» και έδειξε ότι η συγκεκριμένη πρακτική απελευθερώνει τόσο CO2, όσο όλος ο κλάδος της αεροπλοΐας.

Είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρήσουμε το διοξείδιο του άνθρακα εκεί που είναι αποθηκευμένο, αντί να το απελευθερώσουμε στην ατμόσφαιρα, καθώς έτσι ανεβαίνει η παγκόσμια θερμοκρασία. Όπως επισημαίνει η δρ. Τρίσα Άτγουντ, συν-συγγραφέας της μελέτης: «Ο θαλάσσιος πυθμένας είναι η μεγαλύτερη αποθήκη άνθρακα στον κόσμο. Εάν θέλουμε να σταματήσουμε την παγκόσμια υπερθέρμανση, πρέπει να μην διαταράσσουμε σε καμιά περίπτωση τον πυθμένα που είναι πλούσιος σε άνθρακα. Παρόλα αυτά συνεχίζουμε καθημερινά να χρησιμοποιούμε τράτες βυθού, διαλύοντας την βιοποικιλότητα του πυθμένα, ενεργοποιώντας άνθρακα χιλιάδων ετών με αποτέλεσμα να ενισχύουμε την κλιματική αλλαγή».

Η μελέτη έγινε από μια ομάδα, επικεφαλής της οποίας είναι ο δρ. Ένρικ Σάλα από το National Geographic. Αποκάλυψε ότι οι τράτες βυθού παράγουν 1 γιγατόνο άνθρακα κάθε χρόνο.

Ποιο είναι το πρόβλημα με τον αυξημένο άνθρακα στις θάλασσες; Αυξάνει την οξύτητα, μειώνει τη βιοποικιλότητα και καταστρέφει την ικανότητα της θάλασσας να απορροφά άνθρακα, άρα καταστρέφει την ικανότητά της να λειτουργήσει ως αποθήκη κομβικής σημασίας στο μέλλον.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσουμε τις τράτες βυθού;

Τα καλά νέα είναι ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να σταματήσουν τις καταστροφικές συνέπειες της συγκεκριμένης μεθόδου αλιείας. Οι χώρες με εκτενή εθνικά ύδατα, όπου χρησιμοποιούνται οι τράτες βυθού, μπορούν να μειώσουν κατά 90% τον κίνδυνο διαταραχής του άνθρακα, προστατεύοντας μόλις το 4% των υδάτων τους.

«Σ’ αυτή την μελέτη, βρήκαμε έναν πρωτοποριακό τρόπο να εντοπίσουμε τα μέρη, που αν προστατευθούν σοβαρά, θα αυξήσουν την παραγωγή τροφίμων και θα διασφαλίσουν τη θαλάσσια ζωή, ενώ παράλληλα μειώνουμε τις εκπομπές άνθρακα. Η ανθρωπότητα και η οικονομία θα ωφεληθούν από μια υγιέστερη θάλασσα. Θα αντιληφθούμε γρήγορα τα οφέλη, εάν οι χώρες συνεργαστούν για να προστατεύσουν τουλάχιστον το 30% της θάλασσας μέχρι το 2030» επισημαίνει ο δρ. Σάλα.

Οι κομβικές περιοχές για την θαλάσσια προστασία

Χρησιμοποιώντας έναν αλγόριθμο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι προστατεύοντας τουλάχιστον το 30% της θάλασσας, θα βελτιωθεί η βιοποικιλότητα, η θαλάσσια ζωή θα επιστρέψει και θα ακολουθήσουν τα οφέλη για το κλίμα.

Εντόπισαν τις περιοχές στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα να προστατευθούν:

Η περιοχή Dogger στη Βόρεια Θάλασσα

Η Μεσο-Ατλαντική Ράχη

Το πλάτωμα Mascarene στον Ινδικό Ωκεανό

Η Ράχη Nazca στη δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής

Η Νοτιοδυτική Ινδική Ράχη, μεταξύ Αφρικής και Ανταρκτικής

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Τσαρλς Κλόβερ, εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Blue Marine τονίζει: «Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη. Η καταστροφική αλιεία είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη θαλάσσια ζωή και επιταχύνει ραγδαία την κλιματική αλλαγή. Το συμφέρον των Ευρωπαίων πολιτών έγκειται ουσιαστικά στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και όχι στην προστασία των μεγάλων συμφερόντων στον κλάδο της αλιείας. Είναι ώρα να εφαρμόσουμε μέτρα για την προστασία των ενδιαιτημάτων του πυθμένα από τον Αρκτικό κύκλο μέχρι την Μεσόγειο».

Τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα είναι το αποτέλεσμα της τράτας βυθού

Τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα είναι κάθε είδος θαλάσσιας ζωής που πιάνεται τυχαία στα δίχτυα των μηχανότρατων, μαζί με τα ψάρια που είναι ο στόχος. Συμβαίνει γιατί τα δίχτυα είναι τόσο μεγάλα και ισχυρά, ώστε η θαλάσσια ζωή δεν μπορεί να διαφύγει. Τα περισσότερα από αυτά τα είδη που πιάνονται στα δίχτυα είναι άχρηστα και ρίχνονται και πάλι στη θάλασσα.

Ο βαθμός της καταστροφής στην περιοχή Dogger από τις τράτες βυθού και τη βιομηχανική αλιεία έχει αναλυθεί από το Ίδρυμα Blue Marine, το Client Earth, την Conservation Society και το WWF. Βρήκαν ότι η περιοχή, 100 χλμ μακριά από τις ανατολικές ακτές της Βρετανίας, έχει καταστραφεί τόσο πολύ, ώστε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα για να γίνει ένα τεστ, για την προστασία των Ευρωπαϊκών Θαλάσσιων Περιοχών.

Η συγκεκριμένη περιοχή αποθηκεύει τη μεγαλύτερη ποσότητα μπλε άνθρακα στα βρετανικά νερά. Κρατά περίπου 5,1 εκατομμύρια τόνους άνθρακα στον πυθμένα, ποσότητα που ισοδυναμεί με 31.000 πτήσεις πήγαινε-έλα από το Λονδίνο στο Σίδνεϊ.

Η Βρετανία, η Ολλανδία και η Γερμανία έκαναν μια ξεχωριστή μελέτη στην περιοχή Dogger, η οποία έδειξε ότι οι τράτες βυθού έχουν οδηγήσει σε ένα θαλάσσιο περιβάλλον που κυριαρχείται από ασπόνδυλα με μικρή διάρκεια ζωής, αντί για απειλούμενα είδη όπως σαλάχια και ιππόγλωσσα του Ατλαντικού.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Οι τρεις χώρες σκοπεύουν να κηρύξουν 18.675 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής Dogger ως προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή, ενώ η Βρετανία σχεδιάζει να περάσει ήδη νομοθετικούς κανονισμούς για τα δικά της ύδατα στο εγγύς μέλλον.

«Ο χειρότερος εχθρός της πετυχημένης αλιείας είναι η υπεραλίευση και όχι οι προστατευόμενες περιοχές»

Ο δρ. Σάλα τονίζει: «Μερικοί υποστηρίζουν ότι το να απαγορεύουμε το ψάρεμα σε ορισμένες περιοχές βλάπτει τα συμφέροντα των ψαράδων. Ο χειρότερος εχθρός της πετυχημένης αλιείας είναι η υπεραλίευση και όχι οι προστατευόμενες περιοχές».

Οι αποδείξεις που έρχονται από ήδη προστατευόμενες περιοχές δείχνουν ότι προστατεύοντας μια περιοχή, αυξάνονται τα αλιεύματα στα ύδατα που την περιβάλλουν. Για παράδειγμα, η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού και η μείωση του οξυγόνου οδήγησε σε μεγάλη μείωση των θαλάσσιων σαλιγκαριών στην περιοχή Dogger το 2010.

Αλλά η επιβίωση των σαλιγκαριών που αναπαράγονται πολύ γρήγορα σε μια γειτονική προστατευόμενη περιοχή, οδήγησε σε μεγάλη αύξηση των αλιευμάτων σε όλη την περιοχή, με την πυκνότητα των ψαριών να αυξάνεται ως και 90% μέσα σε πέντε χρόνια.

Η απαγόρευση της τράτας βυθού σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως είναι η Dogger, μπορεί να προστατεύσει πάνω από το 80% των ενδιαιτημάτων των απειλούμενων θαλάσσιων ειδών. Θα δημιουργήσει τελικά το δυναμικό να αυξηθούν τα αλιεύματα σε πάνω από 8 εκατομμύρια τόνους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το κυριότερο όμως είναι ότι θα προστατεύσει την τωρινή και την μελλοντική αποθήκευση άνθρακα και θα μας βοηθήσει τελικά να αποφύγουμε μια συνολική κατάρρευση του κλίματος.