Από αυτή τη στενή ναυτιλιακή οδό στην περιοχή του Κόλπου διέρχεται το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πετρελαίου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), τροφοδοτώντας ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας. Και το Ιράν ελέγχει τη βόρεια πλευρά.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Καθώς οι τιμές του πετρελαίου ανεβαίνουν μετά τις επιθέσεις στο Ιράν από το Ισραήλ και στη συνέχεια από τις ΗΠΑ, οι επενδυτές παρακολουθούν στενά την τύχη ενός στενού θαλάσσιου περάσματος στη Μέση Ανατολή.
Τα Στενά του Ορμούζ είναι ζωτικής σημασίας για τους εξαγωγείς φυσικού αερίου και πετρελαίου στην περιοχή του Κόλπου, καθώς είναι η μόνη θαλάσσια οδός για την εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που παράγονται μεταξύ των πλούσιων σε πετρέλαιο χωρών της περιοχής.
Το στενό αυτό πέρασμα βρίσκεται μεταξύ του Ομάν και του Ιράν και συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν και την Αραβική Θάλασσα.
Έχει μήκος περίπου 167 χλμ. και στο στενότερο σημείο του πλάτος 39 χλμ.
Σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών, τον Ιούνιο του 2024 διέρχονταν από τα Στενά κατά μέσο όρο 114 πλοία ημερησίως και μέχρι στιγμής η κίνηση τον Ιούνιο του 2025 συνάδει με αυτό. Στις 21 Ιουνίου, για παράδειγμα, διέρχονταν από το στενό 122 πλοία.
Το πέρασμα είναι αρκετά βαθύ και ευρύ για να εξυπηρετεί τα μεγαλύτερα δεξαμενόπλοια αργού πετρελαίου στον κόσμο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πετρελαϊκά chokepoints του κόσμου (στενά κανάλια κατά μήκος ευρέως χρησιμοποιούμενων παγκόσμιων θαλάσσιων οδών που είναι κρίσιμα για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια).
Πόσο σημαντικό είναι τα Στενά του Ορμούζ για το παγκόσμιο εμπόριο;
Η υγεία της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται από τη ροή πετρελαίου από την περιοχή αυτή.
Τα πετρελαιοφόρα κατά μέσο όρο μεταφέρουν μέσω του στενού 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (b/d), ή το ισοδύναμο περίπου του 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης υγρών πετρελαιοειδών, σύμφωνα με την ανάλυση της αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας (Energy Information Administration).
"Ένας ενδεχόμενος ιρανικός αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα προκαλούσε σοκ στην παγκόσμια οικονομία", δήλωσε στο Euronews ο καθηγητής Guido Cozzi, πρόεδρος Μακροοικονομίας στο Πανεπιστήμιο του St. Gallen.
Πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε διαταραχή στη ροή του πετρελαίου σε αυτό το στενό υδάτινο πέρασμα θα οδηγούσε σε αύξηση των τιμών της ενέργειας, θα τροφοδοτούσε τον πληθωρισμό και θα επιβάρυνε τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Η ηπειρωτική Ευρώπη και η Κίνα χάνουν περισσότερο, καθώς και οι δύο εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εισαγόμενη ενέργεια και δεν διαθέτουν εγχώρια αποθέματα ασφαλείας.
"Θα αντιμετώπιζαν αύξηση του κόστους, βραδύτερη ανάπτυξη και αυξημένο πληθωρισμό χωρίς κανένα πλεονέκτημα", δήλωσε ο Cozzi.
Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα δουν τις εξαγωγές τους να γίνονται πιο ανταγωνιστικές, καθώς προμηθεύονται την πλειονότητα της ενέργειάς τους από αλλού. Και αν το στενό έκλεινε, ωθώντας τις τιμές σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό θα ωφελούσε τους δυτικούς παραγωγούς περισσότερο από ό,τι θα τους έβλαπτε, σύμφωνα με τον καθηγητή.
Ο εφοδιασμός με φυσικό αέριο κινδυνεύει επίσης
Εκτός από το πετρέλαιο, ο παγκόσμιος εφοδιασμός με φυσικό αέριο θα μπορούσε επίσης να επηρεαστεί σοβαρά, καθώς το Κατάρ, ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς φυσικού αερίου στον κόσμο, χρησιμοποιεί το στενό θαλάσσιο πέρασμα για να εξάγει περίπου 77 εκατομμύρια μετρικούς τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ετησίως. Πρόκειται για το ένα πέμπτο της παγκόσμιας προσφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Οι εναλλακτικές οδοί εφοδιασμού για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Μέσης Ανατολής είναι περιορισμένες, καθώς η χωρητικότητα των αγωγών δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει τις πιθανές θαλάσσιες διαταραχές μέσω του Περσικού Κόλπου και της Ερυθράς Θάλασσας", αναφέρει η S&P σε ανάλυσή της.
"Οποιοδήποτε ιρανικό κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα επηρεάσει όχι μόνο τις δικές του εξαγωγές αλλά και εκείνες της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ, του Κουβέιτ και του Κατάρ, αφαιρώντας δυνητικά πάνω από 17 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως από τις παγκόσμιες αγορές", προστίθεται στην ανάλυση, λέγοντας ότι η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ διαθέτουν αγωγούς που μπορούν να παρακάμψουν το στενό.
Οι αναλυτές αναμένουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα εκτοξευθούν στα ύψη και θα ξεπεράσουν τα 100 δολάρια το βαρέλι αν το Ιράν αποφασίσει να κλείσει το πέρασμα.
Αν και η ασφάλιση για τα πετρελαιοφόρα που διέρχονται από το στενό αυξήθηκε και η κατάσταση είναι αρκετά τεταμένη, σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών, δεν υπάρχουν ενδείξεις για απειλές κατά της εμπορικής ναυτιλίας.
Θα έκλεινε το Ιράν τα Στενά ακόμη και αν αυτό επηρεάσει το δικό του εμπόριο;
Μετά τις αμερικανικές επιθέσεις σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, στις 22 Ιουνίου, το κοινοβούλιο της Τεχεράνης ψήφισε το κλείσιμο του στενού. Ένα βήμα που δεν έχει γίνει ποτέ.
Η απόφαση εκκρεμεί προς έγκριση από το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Το Ιράν είχε απειλήσει αρκετές φορές στο παρελθόν ότι θα έκοβε αυτή την αρτηρία του πετρελαίου στο παρελθόν, αλλά ποτέ δεν έκανε πράξη την απειλή. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ JD Vance χαρακτήρισε την κίνηση "αυτοκτονική" για την οικονομία του Ιράν την Κυριακή σε συνέντευξη Τύπου.
Η δημιουργία μιας μεγάλης διαταραχής στο στενό θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη λόγω των διαφόρων οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων που υπάρχουν σήμερα στην περιοχή, ανέφερε το Κέντρο Robert Strauss για τη Διεθνή Ασφάλεια και το Δίκαιο σε ανάλυσή του.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το ίδιο το Ιράν έχει πολλά να χάσει και πολύ λίγα να κερδίσει, καθώς θα έκοβε τις δικές του εξαγωγές πετρελαίου προς σημαντικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Κίνα. Εκτός από την απώλεια μιας βασικής πηγής εσόδων, το Ιράν θα εξαγρίωνε επίσης τους πετρελαιοπαραγωγούς γείτονές του, την υποστήριξη των οποίων ίσως να μην μπορεί να ρισκάρει.
Εάν το Ιράν αποφασίσει να κλείσει τη δίοδο, ένα άλλο ερώτημα είναι, για πόσο καιρό; Η διάρκεια θα μπορούσε να είναι το κλειδί, καθώς τα παγκόσμια αποθέματα είναι επί του παρόντος επαρκή. Τα έθνη που έχουν ανάγκη έχουν τουλάχιστον 5,8 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού και καυσίμων αποθηκευμένα μεταξύ τους, σύμφωνα με το Bloomberg. Αυτό δείχνει ένα υγιές απόθεμα, σε σύγκριση με τα ετήσια 7,3 δισεκατομμύρια βαρέλια ετησίως, που περνούν από το στενό.
Σύμφωνα με την Barclays, άλλα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν την προσπάθεια του Ιράν να στοχεύσει τα Στενά του Ορμούζ με πυραυλικές επιθέσεις, κάνοντας τα πλοία και τις ασφαλιστικές εταιρείες να διστάζουν να χρησιμοποιήσουν το Ορμούζ. Θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο ναρκοθέτησης του στενού, γεγονός που θα έπληττε την κυκλοφορία σε μεγαλύτερο βαθμό.
Υπάρχουν επίσης λιγότερο επιθετικοί τρόποι για να διαταραχθεί περαιτέρω η εμπορική ναυτιλία μέσω του Ορμούζ. Για παράδειγμα, η εκτεταμένη παρεμβολή των σημάτων GPS θα μπορούσε να καταστήσει δυσκολότερη την ασφαλή πλοήγηση υπό ορισμένες συνθήκες.