Οι πυρκαγιές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου έχουν αυξηθεί σε επίπεδα-ρεκόρ, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη οικολογική ευθραυστότητα της περιοχής.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου υπέστη την «πιο καταστροφική» περίοδο πυρκαγιών των τελευταίων δύο δεκαετιών, παρά την επιβράδυνση της αποψίλωσης.
Μια νέα μελέτη από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύτηκε στο Biogeosciences, διαπίστωσε ότι οι πυρκαγιές επηρέασαν 3,3 εκατομμύρια εκτάρια του Αμαζονίου μόνο τον περασμένο χρόνο.
Οι ερευνητές λένε ότι αυτό προκάλεσε εκπομπές άνθρακα που έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ και υποβάθμιση του οικοσυστήματος, αποκαλύπτοντας την «αυξανόμενη οικολογική ευθραυστότητα» της περιοχής.
Πόσο μεγάλη ήταν η ζημιά από τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο πέρυσι;
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το σύστημα παρακολούθησης τροπικών υγρών δασών και φιλτράροντας τα ψευδή σήματα που προκαλούνται από αγροτικές πυρκαγιές ή συννεφιά, οι επιστήμονες λένε ότι μπόρεσαν να ανιχνεύσουν και να επαληθεύσουν την υποβάθμιση των δασών με «νέο επίπεδο ακρίβειας».
Διαπίστωσαν ότι οι πυρκαγιές του 2024 απελευθέρωσαν περίπου 791 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στις εκπομπές που παράγει η Γερμανία σε έναν ολόκληρο χρόνο.
Αυτό είναι επταπλάσια αύξηση σε σχέση με τον μέσο όρο των δύο προηγούμενων ετών και σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η υποβάθμιση που προκαλείται από τις πυρκαγιές ξεπέρασε την αποψίλωση ως ο κύριος παράγοντας εκπομπών άνθρακα στον Αμαζόνιο.
«Η αυξανόμενη συχνότητα των πυρκαγιών, που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και τη μη βιώσιμη χρήση της γης, απειλεί να οδηγήσει τον Αμαζόνιο σε ένα καταστροφικό σημείο ανατροπής», προειδοποιεί η μελέτη.
«Είναι καίριας σημασίας οι επείγουσες και συντονισμένες προσπάθειες για να μετριαστούν αυτοί οι παράγοντες και να αποτραπεί η μη αναστρέψιμη ζημιά στο οικοσύστημα.»
Η γεωγραφική εξάπλωση των πυρκαγιών ήταν επίσης ανησυχητική για τους ερευνητές, με τη Βραζιλία να καταγράφει το υψηλότερο επίπεδο εκπομπών από υποβάθμιση των δασών που έχει καταγραφεί ποτέ.
Στη Βολιβία, οι πυρκαγιές επηρέασαν σχεδόν το ένα δέκατο (εννέα τοις εκατό) του εναπομείναντος ανέπαφου δάσους της χώρας, γεγονός που περιγράφηκε ως «δραματικό πλήγμα» για μια περιοχή που εδώ και καιρό λειτουργεί ως σημαντικό απόθεμα βιοποικιλότητας και δεξαμενή άνθρακα.
Πυρκαγιές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου: Τι τις προκαλεί;
Λόγω της υψηλής υγρασίας και της τακτικής βροχόπτωσης, τα δάση του Αμαζονίου ήταν ιστορικά ανθεκτικά στις πυρκαγιές.
Ωστόσο, μετά την ξηρασία του 2023-2024 και έντονα κύματα καύσωνα, οι επιφανειακοί υδάτινοι πόροι της περιοχής έχουν μειωθεί και η εδαφική υγρασία έχει μειωθεί, αυξάνοντας και τα δύο την πιθανότητα και τη σφοδρότητα των πυρκαγιών.
Οι ερευνητές λένε ότι η «εξαιρετική αύξηση» της δραστηριότητας των πυρκαγιών πιθανώς τροφοδοτείται από ακραίο άγχος ξηρασίας και επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή, τον κατακερματισμό των δασών (όπου μεγάλα, συνεχόμενα δάση διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας) και την κακή διαχείριση της γης.
Αυτό περιλαμβάνει τις πυρκαγιές διαφυγής – μια τεχνική όπου οι πυροσβέστες ξεκινούν σκόπιμα μια μικρότερη φωτιά σε μια ασφαλή περιοχή για να δημιουργήσουν μια άγονη έκταση γης στην οποία να υποχωρήσουν όταν τους πλησιάζει μια μεγαλύτερη πυρκαγιά – καθώς και εγκληματικές πυρκαγιές που προκαλούνται από καταπατητές.
«Άμεση δράση»
Η έκθεση υπογραμμίζει πώς οι πυρκαγιές μπορούν να διαβρώσουν την ακεραιότητα του δάσους χωρίς απαραίτητα να το εκκαθαρίσουν.
«Τα υποβαθμισμένα δάση μπορεί να φαίνονται ανέπαφα από ψηλά, αλλά χάνουν σημαντικό μέρος της βιομάζας και της οικολογικής τους λειτουργίας», προσθέτει.
Επομένως, οι ερευνητές ζητούν «άμεση και συντονισμένη δράση» για να βοηθήσουν στη μείωση της χρήσης φωτιάς, στην ενίσχυση των πολιτικών προστασίας των δασών και στην υποστήριξη των τοπικών και ιθαγενών προσπαθειών διαχείρισης.