H οικουμενική πολιτική, η παγκόσμια υπερκατανάλωση, η άφιξη της τεχνητής νοημοσύνης και μια ματιά στην μπλογκόσφαιρα – το Ευρασιατικό Φόρουμ για τα ΜΜΕ 2019 δεν απέφυγε να θέσει φλέγοντα ερωτήματα. Το Φόρουμ, που πραγματοποιήθηκε στο Αλμάτι ένα τριήμερο του Μαΐου, έθεσε επί τάπητος καίρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα ΜΜΕ σήμερα, και εμπίπτουν στο γενικότερο ερώτημα: “Ο κόσμος σήμερα: Ριζική αλλαγή της πραγματικότητας;”
Το Καζακστάν είναι το ιδανικό μέρος να συζητηθεί το παραπάνω ερώτημα, είπε ο Αρμένιος πρόεδρος Αρμέν Σαρκισιάν, στην ομιλία του στο Φόρουμ. “Δεν είναι τυχαίο που οι ιδέες για οικονομική συνεργασία γεννήθηκαν εδώ [στο Καζακστάν] και υλοποιήθηκαν στη μετα-σοβιετική περιοχή. Η ευρασιατική οικονομική συνεργασία είναι πλέον πραγματικότητα και ελπίζουμε να αποτελέσει άλλη μια γέφυρα που θα υπηρετεί την κεντρική ιδέα που προάγουμε: τη φιλία των λαών, των παραδόσεων και των πολιτισμών”. Μέσα από διαβουλεύσεις ειδικών από την Ανατολή και τη Δύση, στόχος του Φόρουμ ήταν να καταρρίψει εικασίες και στερεότυπα. Έτσι τέθηκε το πλαίσιο της διερεύνησης του τρόπου με τον οποίον αλλάζει ταχύτατα ο κόσμος και τι συνεπάγεται αυτό για εμάς.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ κρίση της υπερκατανάλωσης δεν είναι υπόθεση ενός κράτους. Οι συζητήσεις στο Φόρουμ αφορούσαν το γεγονός πως ο αυξανόμενος παγκόσμιος πληθυσμός θα μεγαλώσει το οικονομικό χάσμα μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η ενεργειακή κρίση επιδεινώνει περαιτέρω το πρόβλημα, και ενώ οι κυβερνήσεις δείχνουν να αναγνωρίζουν την πράσινη ενέργεια ως βιώσιμη λύση, η κλιματική αλλαγή συνιστά έναν κίνδυνο που πολλοί εξακολουθούν να μη λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Η βιωσιμότητα είναι η λέξη-κλειδί για την εξασφάλιση τροφής, αλλά επηρεάζεται από την υπερθέρμανση του πλανήτη και απαιτεί λύσεις που μόνο η καινοτομία και οι εχέφρονες ηγέτες δύνανται να προσφέρουν.
“Ένα από τα κεντρικά θέματα αυτού του φόρουμ είναι η νέα ψηφιακή πραγματικότητα”, είπε ο Ντορέν Αμπάγιεφ, υπουργός Πληροφοριών και Κοινωνικής Ανάπτυξης του Καζακστάν, κατά την εναρκτήρια ομιλία του στο Αλμάτι. “Ζητήματα παρεμβάσεων στις εκλογές και τις πολιτικές διαδικασίες με χρήση ψηφιακών τεχνολογιών είναι επίσης υπό συζήτηση. […] Αυτά και άλλα προβλήματα χρήζουν σοβαρής μελέτης από την κοινότητα των ΜΜΕ, προκειμένου να σχεδιαστεί μία ολοκληρωμένη λύση”.
Η διοργάνωση στο Καζακστάν είναι ένα φόρουμ για τα ΜΜΕ· ως εκ τούτου, οι συζητήσεις παρακολουθήθηκαν μέσα από τον διεθνής Τύπο. Τα ΜΜΕ φέρουν το βάρος της ευθύνης να παρουσιάζουν τα ζητήματα τεκμηριωμένα αλλά και να δίνουν βήμα στις διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μετάβαση σε έναν, κατά κύριο λόγο, ψηφιακό κόσμο φέρνει επανάσταση στον τρόπο που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ, καθώς αναδύονται νέες μορφές ενημέρωσης οι οποίες παρέχουν πληροφόρηση που δεν είναι ούτε ισορροπημένη ούτε εμπεριστατωμένη. Το Φόρουμ χρησιμοποίησε ως εφαλτήριο την άποψη ότι τα ποιοτικά μέσα ενημέρωσης θα καταλαγιάσουν αυτήν την καταιγίδα, αφού πάντα θα υπάρχει ανάγκη για ποιοτική ανάλυση από αξιόπιστο, ανεξάρτητο Τύπο.
Η μπλογκόσφαιρα, εντούτοις, είναι ένας νέος κόσμος. Τα Facebook, Snapchat, Pinterest, YouTube, Instagram, LinkedIn και Twitter κυριαρχούν στο τοπίο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι μπλόγκερ και οι influencer των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι βγάζουν τα προς το ζην ανεβάζοντας φωτογραφίες και βίντεο στο Instagram και το YouTube, έγιναν πολύ γρήγορα μία νέα, υπολογίσιμη δύναμη και εργαλεία για τις διαφημιστικές καμπάνιες εταιερειών. Οι συζητήσεις στο Φόρουμ εξέθεσαν ότι οι οικονομικές δραστηριότητες των influencer παραμένουν αδιαφανείς, ενώ οι αρχές αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι αυτός ο ακμάζων χώρος δεν μπορεί να λειτουργεί ανεξέλεγκτα. Τα παραδοσιακά ΜΜΕ ανέκαθεν διαχώριζαν την ανεξάρτητη αρθρογραφία από τις διαφημίσεις, αλλά μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο η βρετανική κυβέρνηση άρχισε να επιβάλλει κανονισμούς που υποχρεώνουν τους influencer και τους μπλόγκερ να δηλώνουν τους χορηγούς τους, προκειμένου να είναι ξεκάθαρο στο κοινό τι είναι διαφήμιση και τι ανεξάρτητη γνώμη.
Το γεγονός ότι η τεχνητή νοημοσύνη απειλεί να καταργήσει την εργασία σε ορισμένους τομείς (αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, εργοστασιακή συναρμολόγηση, παρασκευή τροφών) έδωσε έναυσμα στις συζητήσεις του Φόρουμ, αλλά υπάρχουν συνάμα πολλοί τομείς στους οποίους ο αυτοματισμός μπορεί να επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στη ζωή των ανθρώπων (γεωργία, ανάπτυξη νέων φαρμάκων και διαφάνεια στις επιχειρηματικές διαδικασίες). Οι προκλήσεις, ωστόσο, καλά κρατούν – οι αλγόριθμοι πίσω από την εξέλιξη της νέας τεχνολογίας εξακολουθούν να γράφονται από ανθρώπους, κάτι που σημαίνει πως διατρέχουμε τον κίνδυνο να μεταφέρουμε στον προγραμματισμό ενός καινούριου, υποθετικά ουδέτερου, φουτουριστικού εργαλείου τις αδυναμίες μας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ ανοιχτός διάλογος και η διερεύνηση είναι ζωτικής σημασίας, καθώς επιζητούμε λύσεις σε αυτά τα ζητήματα – σε αυτό αποβλέπει το Ευρασιατικό Φόρουμ για τα ΜΜΕ. Συναθροίζοντας στοχαστές και πολιτικούς που ίσως υπό άλλες συνθήκες να μη συνευρίσκονταν, το Φόρουμ επιθυμεί να ενημερώσει επισκέπτες και παρατηρητές για απόψεις που ενδεχομένως αγνοούσαν. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι μπορεί και να βγουν από τον καθιερωμένο τρόπο σκέψης τους. Μία άνευ προκαταλήψεων συνομιλία Ανατολής και Δύσης οδηγεί σε μια ολοκληρωμένη εικόνα του τρόπου που ο κόσμος αλλάζει.
