Ο δείκτης «κινδύνου φτώχειας» αφορά το ποσοστό των ανθρώπων των οποίων το ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα βρίσκεται κάτω από το 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος
Περισσότεροι από 72 εκατομμύρια πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατατάχθηκαν το 2024 στην κατηγορία «σε κίνδυνο φτώχειας», ποσοστό που αντιστοιχεί στο 16,2% του πληθυσμού.
Ωστόσο, η ζωή στο όριο της φτώχειας διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα, καθώς τα εθνικά όρια εισοδήματος παρουσιάζουν τεράστιες αποκλίσεις.
Ο δείκτης «κινδύνου φτώχειας» αφορά το ποσοστό των ανθρώπων των οποίων το ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα βρίσκεται κάτω από το 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος. Όπως επισημαίνει η Eurostat, ο δείκτης αυτός δεν αποτυπώνει τον πραγματικό πλούτο ή την υλική στέρηση, αλλά το χαμηλό εισόδημα σε σχέση με τον μέσο όρο της χώρας — κάτι που «δεν συνεπάγεται απαραίτητα χαμηλό βιοτικό επίπεδο».
Σε επίπεδο ΕΕ, το ετήσιο διάμεσο ισοδύναμο εισόδημα ανά άτομο το 2024 ανήλθε σε 21.582 ευρώ. Το 60% αυτού του ποσού —δηλαδή 12.949 ευρώ τον χρόνο ή περίπου 1.079 ευρώ τον μήνα— αποτελεί το όριο κάτω από το οποίο κάποιος θεωρείται ότι κινδυνεύει από φτώχεια.
Οι εθνικές διαφορές όμως είναι εντυπωσιακές: στην ΕΕ, το κατώφλι αυτό κυμαίνεται από 391 ευρώ στη Βουλγαρία έως 2.540 ευρώ στο Λουξεμβούργο. Αν συμπεριληφθούν οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες και τα κράτη της EFTA, το εύρος ξεκινά από 201 ευρώ στην Τουρκία και φτάνει έως 2.596 ευρώ στην Ελβετία. Η Νορβηγία συγκαταλέγεται επίσης στις χώρες με κατώφλι πάνω από τα 2.000 ευρώ.
Στη Δανία, την Αυστρία, την Ιρλανδία, την Ολλανδία και το Βέλγιο, το όριο κυμαίνεται μεταξύ 1.500 και 2.000 ευρώ. Αντίθετα, σε αρκετές χώρες —μεταξύ των οποίων η Λετονία, η Πορτογαλία, η Κροατία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ελλάδα και η Σλοβακία— το επίπεδο αυτό δεν ξεπερνά τα 750 ευρώ. Σε Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία και Τουρκία πέφτει κάτω από τα 500 ευρώ.
Στις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, η Γερμανία έχει το υψηλότερο όριο (1.381 ευρώ), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (1.278), την Ιταλία (1.030) και την Ισπανία (965).
Για ένα νοικοκυριό με δύο ενήλικες και δύο παιδιά κάτω των 14 ετών, το όριο ανεβαίνει στο 2,1πλάσιο του αντίστοιχου για ένα άτομο. Αυτό μεταφράζεται σε 2.266 ευρώ στην ΕΕ, 423 ευρώ στην Τουρκία και 5.452 ευρώ στην Ελβετία.
Γιατί υπάρχουν τόσο μεγάλες διαφορές;
Τα εθνικά όρια εισοδήματος συνδέονται άμεσα με το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα. Σύμφωνα με τη Γκιούλια Ντε Λατσάρι, οικονομολόγο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), οι διαφορές αυτές αντικατοπτρίζουν την παραγωγικότητα και τη δομή κάθε οικονομίας. Χώρες με ισχυρούς κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας —όπως τα χρηματοοικονομικά, η τεχνολογία και η προηγμένη βιομηχανία— έχουν υψηλότερους μισθούς και, κατ’ επέκταση, υψηλότερα όρια εισοδήματος.
Τι γίνεται όταν συγκριθούν τα όρια εισοδήματος σε όρους αγοραστικής δύναμης;
Αν τα στοιχεία μετατραπούν σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (PPS), οι διαφορές περιορίζονται αλλά παραμένουν σημαντικές. Το όριο κυμαίνεται από 449 PPS στη Σερβία έως 1.889 στο Λουξεμβούργο.
Η Τουρκία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Ελλάδα βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις. Στην κορυφή συγκαταλέγονται η Νορβηγία, η Ελβετία, η Αυστρία και η Ολλανδία.
Στις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η Γερμανία έχει το υψηλότερο κατώφλι σε PPS, ακολουθούμενη από τη Γαλλία. Ισπανία και Ιταλία βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, στις 1.060 μονάδες.
Πού είναι υψηλότερος ο κίνδυνος φτώχειας;
Σύμφωνα με τη Eurostat, το 16,2% του πληθυσμού της ΕΕ ήταν σε κίνδυνο φτώχειας το 2024. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 9,5% στην Τσεχία έως 22,2% στην Τουρκία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Οι περισσότερες υποψήφιες προς ένταξη χώρες, καθώς και κράτη των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά. Μεταξύ των μεγάλων οικονομιών της ΕΕ, Ισπανία (19,7%) και Ιταλία (18,9%) βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο, ενώ η Γαλλία (15,9%) και η Γερμανία (15,5%) κινούνται ελαφρώς χαμηλότερα.