Ενώ παγκόσμιες ημέρες εκπτώσεων όπως η Black Friday υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, κινήματα όπως το Buy Nothing Day κερδίζουν υποστηρικτές κατά της υπερκατανάλωσης.
Ο υπερκαταναλωτισμός, είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις πλατφόρμες διαδικτυακών αγορών και στα φυσικά καταστήματα, αποτελεί τάση των τελευταίων ετών, που έχει επιδεινωθεί από την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των influencers, τις συχνές προσφορές και τις διαφημιστικές καμπάνιες.
Μεγάλα καταναλωτικά γεγονότα, όπως η Black Friday, που διεξάγεται αύριο και σηματοδοτεί την έναρξη της ετήσιας εορταστικής περιόδου αγορών, έχουν επίσης επιδεινώσει το πρόβλημα.
Από μονοήμερο γεγονός στο παρελθόν, η Black Friday έχει πλέον επεκταθεί σε ολόκληρο το σαββατοκύριακο, συμπεριλαμβάνοντας και τη Cyber Monday. Σε ορισμένες περιοχές, διαρκεί μία ολόκληρη εβδομάδα, τη λεγόμενη Cyber Week.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί περισσότερα κινήματα κατά του καταναλωτισμού, με στόχο να αντιπαρατεθούν στη Black Friday και στη γενικότερη παγκόσμια κουλτούρα δαπανών και κατανάλωσης. Ένα από τα πιο γνωστά είναι το Buy Nothing Day, που πραγματοποιείται την ίδια ημέρα με τη Black Friday.
Τι είναι το Buy Nothing Day;
Το Buy Nothing Day είναι μια διεθνής ημέρα διαμαρτυρίας απέναντι στον διαδεδομένο παγκόσμιο καταναλωτισμό. Ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να δεσμευτούν ότι δεν θα αγοράσουν τίποτα για 24 ώρες, τόσο διαδικτυακά όσο και με φυσική παρουσία, ώστε να ευαισθητοποιηθεί το κοινό για τις επιβλαβείς συνέπειες της υπερβολικής κατανάλωσης.
Ξεκίνησε το 1992 από τον Καναδό καλλιτέχνη Ted Dave και στη συνέχεια έγινε πιο γνωστό μέσω του αντικαταναλωτικού περιοδικού Adbusters.
Από την έναρξή του, το κίνημα έχει εξαπλωθεί σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Ενθαρρύνει επίσης τους πολίτες να μειώσουν τα απορρίμματα και να επανεξετάσουν τις συνολικές καταναλωτικές τους συνήθειες. Οι συμμετέχοντες μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των αποβλήτων συσκευασίας, καθώς και του ανθρακικού αποτυπώματος από τη μεταφορά και την παραγωγή.
Η ημέρα προτρέπει επίσης την προτεραιοποίηση πιο ουσιαστικών, μη εμπορικών δραστηριοτήτων, την επένδυση σε μια ισχυρότερη κοινότητα και την επανεξέταση της σχέσης μεταξύ υλισμού και ευτυχίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ενασχόληση με τα κατοικίδια, ο χρόνος με φίλους και οικογένεια, η συμμετοχή σε δράσεις της κοινότητας και οι βόλτες έξω.
Το Buy Nothing Day συνδέεται επίσης με ευρύτερα ζητήματα, όπως η κοινωνική ανισότητα και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ευαισθητοποιεί σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση και τα φιλανθρωπικά καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών, που αποτρέπουν την απόρριψη αντικειμένων σε χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ παράλληλα βοηθούν νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
Επειδή πραγματοποιείται την ίδια ημέρα με τη Black Friday, έχει αναδειχθεί σε πραγματικό αντίδοτο στην παγκόσμια κουλτούρα των αγορών και έχει αποκτήσει πολλούς υποστηρικτές με τα χρόνια, αλλά έχει επίσης διχάσει σημαντικά το διαδίκτυο.
Μερικοί χρήστες των κοινωνικών δικτύων συμφωνούν με την ιδέα της λιτότητας, της ενσυνείδητης δαπάνης, της κουλτούρας των μεταχειρισμένων αγορών και των βιώσιμων αγορών. Άλλοι ανήκουν περισσότερο στο στρατόπεδο YOLO και στην κουλτούρα των μικρών απολαύσεων. Θεωρούν ότι, καθώς μεγαλύτεροι στόχοι ζωής όπως η αγορά κατοικίας και η επαρκής αποταμίευση για τη σύνταξη είναι εκτός εμβέλειας για μεγάλο μέρος των νεότερων γενεών, οι μικρές απολαύσεις, όπως τα καταναλωτικά ξεσπάσματα, δεν θα έπρεπε να επικρίνονται.
Η έκρηξη των αντικαταναλωτικών κινημάτων
Φέτος, η Black Friday συνοδεύεται από περισσότερες αντιπαραθέσεις απ’ ό,τι συνήθως, με αξιοσημείωτη άνοδο αντικαταναλωτικών κινημάτων και μποϊκοτάζ. Σε αυτά περιλαμβάνονται το Buy Nothing Day, το «We Ain’t Buying It» και το «Make Amazon Pay Day», όλα την ημέρα της Black Friday ή γύρω από αυτή.
Έχει επίσης προκηρυχθεί μια μαζική αποχή από τις αγορές από τις 25 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου, που στοχεύει κυρίως μεγάλες εταιρείες όπως η Amazon, η Home Depot και η Target, μεταξύ άλλων. Στόχος είναι η διαμαρτυρία για παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων, η στήριξη των αλυσίδων λιανικής προς τον Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και η υπαναχώρησή τους από προγράμματα διαφορετικότητας, ισότητας και ένταξης.
«Η Amazon, ο Τζεφ Μπέζος και οι πολιτικοί τους σύμμαχοι ποντάρουν σε ένα τεχνο-αυταρχικό μέλλον, αλλά αυτή την Make Amazon Pay Day, οι εργαζόμενοι παντού λένε: ως εδώ», δήλωσε σε δελτίο Τύπου η Κρίστι Χόφμαν, γενική γραμματέας της UNI Global Union.
«Εδώ και χρόνια, η Amazon καταπνίγει το δικαίωμα των εργαζομένων στη δημοκρατία στον χώρο εργασίας, καταστέλλοντας τον συνδικαλισμό και έχοντας την υποστήριξη αυταρχικών πολιτικών προσώπων. Το μοντέλο της βαθαίνει την ανισότητα και υπονομεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων να οργανώνονται, να διαπραγματεύονται συλλογικά και να απαιτούν ασφαλείς, δίκαιους χώρους εργασίας.»
Αυτές οι αντικαταναλωτικές και εκστρατείες μποϊκοτάζ στοχεύουν επίσης να ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να στηρίζουν τοπικές, βιώσιμες και μικρές επιχειρήσεις μεταχειρισμένων ειδών, ιδίως εκείνες που ανήκουν σε μαύρους, μετανάστες ή άλλες μειονότητες, καθώς και όσες έχουν αντισταθεί μέχρι τώρα στην επιρροή του Τραμπ.