Η Υπηρεσία για την Παρακολούθηση της Ατμόσφαιρας του Κοπέρνικου (CAMS), έπειτα από την πρόσφατη συνεργασία της με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τα Αεροαλλεργιογόνα (EAN), θα διερευνήσει την εφαρμογή μιας πρωτοποριακής τεχνολογίας διανομής αυτόματων παρατηρήσεων σχεδόν πραγματικού χρόνου σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Κάθε χρονιά, την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, παρατηρείται μια έξαρση φταρνίσματος, δύσπνοιας και καταρροής, αφού αυτή είναι η περίοδος αιχμής της αλλεργικής ρινίτιδας – μια δυσάρεστη αλήθεια που αφορά έναν στους τέσσερις Ευρωπαίους. Ούτε η ζωή στην πόλη λειτουργεί ως ανάχωμα, καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επιδεινώνει την κατάσταση. Επιπλέον, η άνοδος της θερμοκρασίας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής κάνει τα φυτά και τα δέντρα να ανθίζουν νωρίτερα και για μεγαλύτερο διάστημα, κι έτσι παρατείνεται το μαρτύριο για εκατό εκατομμύρια Ευρωπαίους με αλλεργία στη γύρη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο πρόβλημα με τη γύρη γίνεται χειρότερο, και οι τωρινές μέθοδοι πρόγνωσης δεν είναι αρκούντως ακριβείς ώστε να βοηθούν πραγματικά όσους ταλαιπωρούνται από τα επακόλουθα της ανόδου της θερμοκρασίας. Παίρνουμε μεν μια ιδέα από τις προγνώσεις, για τις οποίες λαμβάνονται υπόψη τα φυτά που αναμένεται να ανθίσουν, οι καιρικές συνθήκες και η ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά δεν είναι τίποτε άλλο παρά απλές εκτιμήσεις – ακριβείς μετρήσεις της γύρης γίνονται διαθέσιμες μονάχα μία περίπου εβδομάδα από το πέρας των παρατηρήσεων.
Ευτυχώς, αυτό πρόκειται να αλλάξει. Η Υπηρεσία για την Παρακολούθηση της Ατμόσφαιρας του Κοπέρνικου συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων για τη Γύρη και το πρόγραμμα AutoPollen του MeteoSwiss, για τον συντονισμό της ανάπτυξης μιας νέας τεχνολογίας – στόχος είναι η παροχή δεδομένων σχεδόν πραγματικού χρόνου σχετικά με την παρουσία γύρης στην ατμόσφαιρα. Έτσι, και σε συνδυασμό με τη μακρά εμπειρία της CAMS στις προγνώσεις της ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα, ενισχύεται σημαντικά η υγεία και η ευεξία των Ευρωπαίων που πλήττονται από την ακανόνιστη εμφάνιση των εποχικών αλλεργιών, με μοναδικό τους εφόδιο, προς το παρόν, μερικές βάσιμες εκτιμήσεις.
Οι προγνώσεις της CAMS αξιολογούνται σε καθημερινή βάση μέσω συγκρίσεων με δεδομένα παρατήρησης που συλλέγουν οι 400 και πλέον ενεργοί επίγειοι σταθμοί του EAN, το οποίο διατηρεί τη βάση δεδομένων του στην Ερευνητική Μονάδα Αεροβιολογίας και Πληροφοριών Γύρης του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη στον κόσμο, μη εμπορικού χαρακτήρα συλλογή δεδομένων για τη γύρη, μη εμπορικού χαρακτήρα, και περιλαμβάνει στοιχεία για σαράντα περίπου ευρωπαϊκές, κατά κανόνα, χώρες. Οι σχετικές με τη γύρη έρευνες συχνά διεξάγονται σε τοπικό επίπεδο, λόγω της ισχυρής εξάρτησης των συνθηκών από την εκάστοτε περιοχή, αλλά η Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων για τη Γύρη αποσκοπεί στη συλλογή δεδομένων που θα επιτρέπουν εγγυημένα τη διεξαγωγή επιστημονικών προγραμμάτων και κλινικών δοκιμών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Με μοναδικό εφόδιο μια βάσιμη εκτίμηση
“Επί του παρόντος, η κύρια τεχνική μέτρησης της γύρης είναι οι ογκομετρικές παγίδες τύπου Χερστ, οι οποίες μετρούν τις ημερήσιες συγκεντρώσεις γύρης παίρνοντας δείγμα από τις ροές αέρα. Έπειτα, γίνονται χειροκίνητες καταμετρήσεις της γύρης στο εργαστήριο”, αναφέρει ο Μαξιμιλιάν Μπαστλ της Αυστριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών για τη Γύρη. Οι γύρεις που προκαλούν τις πιο κοινές αλλεργίες στην Ευρώπη είναι αυτές της σημύδας, της ελιάς και της χλόης, αλλά ο Μπαστλ, που διευθύνει την Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων για τη Γύρη, λέει ότι τα συστήματα ανίχνευσης γύρης διενεργούν ελέγχους για τους 26, τουλάχιστον, πιο κοινούς τύπους· ενίοτε δε, για 70 το πολύ. Στόχος είναι η διαρκής προσθήκη νέων φυτών και μυκήτων, ώστε να καλυφθούν ακόμα και οι πιο σπάνιες αλλεργίες. Οι παγίδες τύπου Χερστ, ωστόσο, ελέγχονται εβδομαδιαία: “Οι αναλύσεις διαρκούν μια-δυο μέρες [επιπλέον], αλλά αυτή είναι η διαδικασία για όλες τις παρατηρήσεις μας”, λέει ο Μπαστλ.
Οπότε, προτού διατεθούν στο κοινό οι ακριβείς μετρήσεις γύρης, έχει περάσει μία εβδομάδα. Η ακριβής μέτρηση της γύρης παραμένει σημαντικότατο έργο, καθότι έτσι βελτιώνονται οι προγνώσεις εν καιρώ και καταγράφονται οι κύκλοι που σημειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Και πάλι, όμως, τα πάντα βασίζονται σε μέσες τιμές – δεν γίνεται να ξέρουμε, φερ’ ειπείν, αν ένα είδος θα αρχίσει άξαφνα να απελευθερώνει γύρη από νωρίς φέτος. Και το χειρότερο είναι ότι πολλές από τις προγνώσεις γύρης που διατίθενται στο κοινό μέσω δωρεάν εφαρμογών δεν προσφέρουν έστω έναν υποτυπώδη, μεταγενέστερο ποιοτικό έλεγχο. Έτσι, κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν ό,τι βλέπει είναι ακριβές.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕπερχόμενη πρόοδος: Οι εβδομάδες γίνονται ώρες
“Ποιο το νόημα, λοιπόν;” ίσως αναρωτηθείτε, “Τίποτε από όλα αυτά δεν βοηθά ένα αλλεργικό άτομο που χρειάζεται να ξέρει αν θα υπάρχει πολλή γύρη αμβροσίας κοντά στο ποτάμι το απόγευμα”. Ο Μπερνάρ Κλοτ, ο διευθυντής του προγράμματος AutoPollen του MeteoSwiss, λέει ότι είναι ένα συχνό ερώτημα που δέχεται και πως με αυτό το θέμα καταπιάνονται: “Ο στόχος δεν είναι η αυτόματη καταμέτρηση της γύρης, αλλά η λήψη των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο για την έγκαιρη ενημέρωση ασθενών και γιατρών”. Αυτήν τη στιγμή, για να επιτευχθεί αυτό, εξετάζονται μερικές νέες τεχνολογίες, είτε πρόκειται για λέιζερ, είτε για καταγραφή σωματιδίων, είτε για φωτογραφίσεις των ροών αέρα. “Το κοινό τους γνώρισμα είναι ότι τα αποτελέσματά τους θα είναι σχετικά άμεσα”, λέει ο Κλοτ. “Οι καταμετρήσεις γύρης θα γίνονται σε μία ώρα αντί για μία εβδομάδα”.
Μέχρι σήμερα, η συλλογή δεδομένων δεν είναι άμεση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ερευνητές δεν αναζητούν τρόπους για να βοηθήσουν τους πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα. “Τα παρόντα μοντέλα γύρης είναι ατελή, αλλά προσφέρονται για κλινικές δοκιμές που υπολογίζουν τις άμεσες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων”, σημειώνει ο Μιχαήλ Σόφιεβ, ο αναπληρωτής επιβλέπων της Ομάδας για την Ανάπτυξη Μοντέλων Ατμοσφαιρικής Σύστασης του Φινλανδικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου. Το πιλοτικό πρόγραμμα του Σόφιεβ και της ομάδας του αποσκοπεί στην πρόβλεψη των συμπτωμάτων που εκδηλώνουν μεμονωμένα άτομα, με τη χρήση των υπαρχόντων δεδομένων και των προσωπικών ημερολογίων αλλεργίας κάθε πάσχοντος. ”Για κάποιους ασθενείς, σημαντικό παράγοντα συνιστά και η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, κι έτσι τη λαμβάνουμε υπόψη. Το μοντέλο μας είναι ακόμα υπό κατασκευή, και σύντομα θα γνωρίζουμε περισσότερα”, λέει ο Σόφιεβ.
Γύρη, καιρός και ατμοσφαιρική ρύπανση: Η φόρμουλα της αποτελεσματικότητας
Ο Κοπέρνικος έχει συγκεντρώσει δεδομένα για το κλίμα που μετρούν πάνω από 40 χρόνια, κι έτσι καταφέρνει να παρακολουθεί τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε εκατό και πλέον είδη. Οι κύκλοι της ανθοφορίας αλλάζουν ανά εποχή – συχνά ξεκινούν νωρίτερα και διαρκούν περισσότερο. Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι η ίδια από χώρα σε χώρα: η αλλαγή στους κύκλους της γύρης της χλόης μπορεί να διαφέρει στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Λόγω της επίδρασης τοπικών παραμέτρων, τα υψηλά επίπεδα γύρης ενός έτους ίσως αποβούν λιγότερο επιζήμια από τα μέτρια επίπεδα γύρης του επόμενου έτους, ανάλογα με την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις καιρικές συνθήκες.
Αυτήν τη στιγμή, πολλές ομάδες ανά την Ευρώπη ασχολούνται με την επίλυση αυτού του προβλήματος. Το ήδη αυτοματοποιημένο δίκτυο ePIN στη Βαυαρία έχει τεθεί σε λειτουργία από πέρυσι, και στη Σερβία, η διαθέσιμη στο κοινό εφαρμογή RealForAll ήδη χρησιμοποιεί δεδομένα πραγματικού χρόνου. Όμως, σε πολλές χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης, οι πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα προσμένουν με ανυπομονησία την άφιξη αξιόπιστων μετρήσεων σε πραγματικό χρόνο. Κάποιοι εξ αυτών θεωρούν ότι δεν είναι απλώς δυσάρεστο να αρκούνται σε προγνώσεις: “Η λανθασμένη πληροφόρηση μπορεί ακόμα και να βλάψει τους ασθενείς. Μπορεί εμείς να τους λέμε ότι δεν κινδυνεύουν αν βγουν έξω, και να καταλήξουν στο νοσοκομείο με άσθμα, αν όχι με κάτι χειρότερο”, λέει ο Ούβε Μπέργκερ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που συλλέγει στοιχεία για τη γύρη στην Αυστριακή Υπηρεσία Πληροφόρησης για τη Γύρη.
Για να δοθεί στον κόσμο η απαραίτητη ενημέρωση για τη γύρη και να είναι όλοι υγιείς και ικανοποιημένοι, οι προγνώσεις πρέπει να καταστούν ακριβείς, σε πραγματικό χρόνο και να αφορούν μια σφαιρική εικόνα. “Πρέπει να εξετάσουμε διεξοδικά τις επιπτώσεις της γύρης στην υγεία των ανθρώπων”, συμπεραίνει ο Βενσάν-Ανρί Πεκ, επικεφαλής της Υπηρεσίας για την Παρακολούθηση της Ατμόσφαιρας του Κοπέρνικου. “Αυτό σημαίνει πως πρέπει να συνεξετάζουμε τα μετεωρολογικά δεδομένα και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Στον τομέα της υγείας, έχει καταστεί σαφές πως όλα συνδέονται μεταξύ τους”.
