Τι ισχύει στις ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με την αμφιλεγόμενη νομοθεσία που επιτρέπει σε ασθενείς σε τελικό στάδιο να τερματίζουν την ζωή τους.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι Βρετανοί βουλευτές έδωσαν το «πράσινο φως» επί της αρχής στην νομοθεσία για την υποβοηθούμενη ευθανασία, η οποία θα επιτρέπει σε ενήλικες που νοσούν σε τελικό στάδιο να ζητούν βοήθεια για να τερματίσουν τη ζωή τους στην Αγγλία και την Ουαλία.
Η νομοθεσία θέτει σε εφαρμογή πολλαπλές εγγυήσεις, όπως η απαίτηση το άτομο να έχει την ικανότητα να λάβει μια τέτοια απόφαση, δύο επίσημες δηλώσεις της πρόθεσής του να το πράξει, δύο αξιολογήσεις γιατρών σχετικά με την επιλεξιμότητα εντός μιας εβδομάδας η μία από την άλλη και έγκριση από δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Οι ενήλικες που αναμένεται να πεθάνουν σε έξι μήνες θα μπορούσαν να είναι επιλέξιμοι και τελικά να τους χορηγηθεί μια εγκεκριμένη ουσία που θα μπορούσαν να χορηγήσουν μόνοι τους για να πεθάνουν.
Το νομοσχέδιο έχει πυροδοτήσει μια συζήτηση στη χώρα σχετικά με τις εγγυήσεις που απαιτούνται για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να πέσουν οι άνθρωποι θύματα εξαναγκασμού, καθώς και για την ελευθερία των ανθρώπων να επιλέγουν τον τρόπο θανάτου.
Στην Ευρώπη, υπάρχουν μόνο λίγες χώρες που επιτρέπουν την υποβοηθούμενη θανάτωση και πολλές από αυτές άλλαξαν τη νομοθεσία τους μόλις πρόσφατα.
Τι είναι η ευθανασία και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία;
Ευθανασία είναι η πράξη του σκόπιμου τερματισμού μιας ζωής για την ανακούφιση από τον πόνο, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Υγείας (NHS) του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ η υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι η βοήθεια σε κάποιον να τερματίσει τη ζωή του σκόπιμα. Και οι δύο είναι παράνομες στις περισσότερες χώρες, περιλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Στην Ολλανδία, η ευθανασία ορίζεται ως η περίπτωση κατά την οποία «ο γιατρός χορηγεί στον ασθενή θανατηφόρα δόση κατάλληλου φαρμάκου», ενώ η υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι όταν ο ασθενής χορηγεί μόνος του το φάρμακο.
Η ευθανασία διαχωρίζεται μερικές φορές σε «ενεργητική» και «παθητική», με τη δεύτερη να ορίζεται ως η παρακράτηση της μηχανικής υποστήριξης σε έναν ασθενή ή ο τερματισμός της υποστήριξης της ζωής. Για παράδειγμα, δικαστική υπόθεση του 1983 στην Καλιφόρνια καθόρισε ότι οι γιατροί που αρνούνταν την μηχανική υποστήριξη σε έναν ασθενή με τη συγκατάθεση της οικογένειας δεν μπορούσαν να κατηγορηθούν για φόνο.
Η κυβέρνηση της Ολλανδίας διευκρινίζει ότι η παρηγορητική περίθαλψη δεν αποτελεί μορφή ευθανασίας. Αντίθετα, ο ασθενής «καθίσταται αναίσθητος με φάρμακα που μειώνουν τον πόνο και τελικά πεθαίνει από φυσικά αίτια».
Η νέα νομοθεσία το Ηνωμένο Βασίλειο ορίζει την υποβοήθηση του θανάτου ως την περίπτωση κατά την οποία ένα ανίατα άρρωστο άτομο που έχει σαφή και ενημερωμένη επιθυμία να τερματίσει τη ζωή του χωρίς να εξαναγκαστεί σε κάτι τέτοιο, ζητά βοήθεια για να πεθάνει.
Πού αποποινικοποιήθηκε για πρώτη φορά η ευθανασία στην Ευρώπη
Η πρώτη χώρα στον κόσμο που αποποινικοποίησε την ευθανασία ήταν η Ολλανδία το 2002, με τον νόμο περί τερματισμού της ζωής κατόπιν αιτήματος και υποβοηθούμενης αυτοκτονίας (διαδικασίες επανεξέτασης).
Ο νόμος προβλέπει έξι κριτήρια για την υποβοηθούμενη από ιατρό αυτοκτονία:
- το αίτημα του ασθενούς να είναι εκούσιο,
- ο πόνος του να είναι αφόρητος και να μην βελτιώνεται,
- ο ασθενής να έχει ενημερωθεί για την πρόγνωσή του,
- ο ιατρός και ο ασθενής να έχουν αποφασίσει ότι δεν υπάρχει «λογική εναλλακτική λύση»,
- να έχει ζητηθεί η γνώμη άλλου ιατρού και
- ο ιατρός να έχει «ασκήσει τη δέουσα ιατρική φροντίδα και προσοχή» κατά τον τερματισμό της ζωής του ασθενούς.
Οι γιατροί δεν υποχρεούνται να διενεργούν ευθανασία και οι ασθενείς δεν έχουν δικαίωμα σε αυτήν, διευκρινίζει η κυβέρνηση.
Οι ανήλικοι μπορούν να ζητήσουν ευθανασία από την ηλικία των 12 ετών, με τη συγκατάθεση του γονέα ή του κηδεμόνα να είναι απαραίτητη μέχρι να γίνουν 16 ετών, σύμφωνα με την ολλανδική κυβέρνηση.
Εν τω μεταξύ, στην Ελβετία, η υποβοηθούμενη αυτοκτονία τιμωρείται μόνο εάν το άτομο που βοηθά κάποιον να πεθάνει ενεργεί για ιδιοτελείς λόγους. Αυτό ισχύει από τότε που ο ποινικός κώδικας τέθηκε σε ισχύ το 1942.
Ποιες χώρες της ΕΕ έχουν αποποινικοποιήσει την ευθανασία ή τον υποβοηθούμενο θάνατο
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες που επιτρέπουν την υποβοηθούμενη θανάτωση είναι το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Ισπανία, η Αυστρία και η Πορτογαλία.
Το Βέλγιο αποποινικοποίησε την ευθανασία μετά την Ολλανδία το 2002, επίσης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ο ασθενής πρέπει να είναι σε θέση να εκφράσει τη βούλησή του, να μην έχει προοπτική βελτίωσης και να αναφέρει αφόρητο πόνο.
Το αίτημα πρέπει να είναι εκούσιο, μελετημένο, επαναλαμβανόμενο και να γίνεται χωρίς εξωτερική πίεση. Αυτό επεκτάθηκε και στους ανηλίκους το 2014.
Το Λουξεμβούργο αποποινικοποίησε την ευθανασία ή την υποβοηθούμενη αυτοκτονία το 2009, ενώ η Ισπανία ψήφισε νόμο που επιτρέπει και τα δύο το 2021 για όσους υποφέρουν αφόρητα.
Το κοινοβούλιο της Πορτογαλίας ψήφισε νομοσχέδιο που επιτρέπει την ευθανασία το 2023 μετά από μακρά συζήτηση και έπειτα από βέτο του προέδρου της χώρας.
Το ομοσπονδιακό συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε το 2020 ότι ένας νόμος που ποινικοποιεί τις υπηρεσίες υποβοηθούμενης αυτοκτονίας είναι αντισυνταγματικός, δηλώνοντας ότι οι νομοθέτες πρέπει να «διασφαλίσουν ότι παραμένει επαρκής χώρος για το άτομο να ασκήσει το δικαίωμά του σε έναν αυτοκαθοριζόμενο θάνατο και να επιδιώξει και να πραγματοποιήσει την απόφαση να τερματίσει τη ζωή του με τους δικούς του όρους».
Ο αυστριακός νόμος άλλαξε το 2022 μετά από δικαστική απόφαση ότι η απαγόρευση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας παραβιάζει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν πρόσφατα συζητήσεις σχετικά με την υποβοηθούμενη θανάτωση, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, η οποία πρόκειται να συνεχίσει να συζητά τη νομοθεσία για την υποβοηθούμενη θανάτωση - που περιλαμβάνει περισσότερη υποστήριξη παρηγορητικής φροντίδας - τον Ιανουάριο του 2025.
Μια ειδική επιτροπή στην Ιρλανδία συνέστησε επίσης στην κυβέρνηση να «εισάγει νομοθεσία που να επιτρέπει την υποβοηθούμενη θανάτωση». Τα μέλη του ιρλανδικού κοινοβουλίου ψήφισαν να λάβουν υπόψη τους την έκθεση τον Οκτώβριο του 2024, αλλά δεν έχουν ακόμη εισάγει νέα νομοθεσία.