Για στοχευμένο και προσωρινό μέτρο κάνει η λόγο η πρόεδρος της Κομισιόν
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν άνοιξε το δρόμο για ένα στοχευμένο και προσωρινό ανώτατο όριο σε όλη την ΕΕ στην τιμή του φυσικού αερίου για να χαλιναγωγήσει την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου και να περιορίσει την κερδοσκοπία στην αγορά.
Αλλά το μήνυμά της συνοδεύεται από επιφυλάξεις σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους που συνεπάγεται η επιβολή αυτού του ανώτατου ορίου.
«Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου μειώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, παραμένουν πολύ υψηλές και επιβαρύνουν τους πολίτες και την οικονομία μας», έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε επιστολή της προς τους ηγέτες της ΕΕ την παραμονή της συνάντησής τους στην Πράγα.
«Πρέπει να προστατεύσουμε την ενιαία αγορά μας, η οποία έχει επανειλημμένα αποδειχθεί ανθεκτική απέναντι στην κρίση».
Δύο διαφορετικές μορφές πλαφόν
Η φον ντερ Λάιεν οραματίζεται δύο διαφορετικές μορφές πλαφόν στο αέριο που θα λειτουργήσουν παράλληλα.
Το πρώτο θα πρέπει να ισχύει για το εικονικό σημείο συναλλαγών Τitle Transfer Facility ή Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων (TTF), το κορυφαίο σημείο αναφοράς της Ευρώπης. Ο εικονικός κόμβος συγκεντρώνει προμηθευτές και πελάτες, οι οποίοι υπογράφουν συμφωνίες για άμεσες και μελλοντικές παραδόσεις φυσικού αερίου.
Οι τιμές στο TTF, που καθορίζονται σε ευρώ ανά μεγαβατώρα και αλλάζουν σε καθημερινή βάση**, αποτελούν το κύριο σημείο αναφοράς για ολόκληρο τον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης.**
Η Επιτροπή πιστεύει ότι το TTF επηρεάζεται υπερβολικά από το φυσικό αέριο που φθάνει μέσω του αγωγού Nord Stream λόγω της μακροχρόνιας εξάρτησης της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές. Τα κράτη-μέλη όμως αρχίζουν να στρέφονται όλο και περισσότερο στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), μια ευέλικτη εναλλακτική λύση που αποστέλλεται σε όλο τον κόσμο με δεξαμενόπλοια.
Δεδομένου ότι το TTF εξακολουθεί να είναι ο κορυφαίος κόμβος, και οι δύο πηγές διαπραγματεύονται μαζί, αυτή η συνύπαρξη εκθέτει το LNG στην κερδοσκοπία της αγοράς που τροφοδοτείται από τη χειραγώγηση του φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Αυτή η κατάσταση, υποστηρίζει η Επιτροπή, κάνει την ΕΕ να πληρώνει υψηλότερες τιμές LNG από τους ανταγωνιστές της στην Ασία και την Αμερική.
«Το Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτική αγορά για το εισαγόμενο φυσικό αέριο», έγραψε η φον ντερ Λάιεν στην επιστολή της.
Συμπληρωματικό σημείο αναφοράς για το LNG
Ενώ η Επιτροπή εργάζεται για τη δημιουργία ενός «συμπληρωματικού» σημείου αναφοράς για το LNG, το μπλοκ θα πρέπει να επιβάλει έναν «περιορισμό τιμών» στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται στο TTF, προκειμένου να αποφευχθούν τα υπερβολικά υψηλά τέλη για τις εταιρείες που αγοράζουν φυσικό αέριο – κόστος που στη συνέχεια μετακυλίεται στους καταναλωτές.
Αλλά αυτό το ανώτατο όριο της αγοράς, σημειώνει η πρόεδρος της Κομισιόν, θα πρέπει να συνοδεύεται από πιο αυστηρά σχέδια μείωσης της εξάρτησης από το φυσικό αέριο – πέρα από τον στόχο μείωσης κατά 15% που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο – καθώς και από νομικά δεσμευτικές συμφωνίες αλληλεγγύης, ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να βοηθούν το ένα το άλλο σε περίπτωση έλλειψεων προμηθειών.
«Πρέπει να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται το ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου και να θέσουμε σε εφαρμογή τις απαραίτητες διασφαλίσεις», προειδοποίησε η φον ντερ Λάιεν.
Πλαφόν στο φυσικό άεριο αλλά μόνο για το ρεύμα
Ένα δεύτερο ανώτατο όριο τιμής θα ισχύει για το αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην απελευθερωμένη αγορά της ΕΕ, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται από το πιο ακριβό καύσιμο που απαιτείται για την κάλυψη όλων των απαιτήσεων ηλεκτρικής ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή, αυτό το καύσιμο είναι αέριο. Καθώς οι τιμές του φυσικού αερίου αυξάνονται, αυξάνονται και οι λογαριασμοί ρεύματος.
«Θα πρέπει να περιορίσουμε αυτή την πληθωριστική επίδραση του φυσικού αερίου στην ηλεκτρική ενέργεια, παντού στην Ευρώπη», υποστηρίζει η φον ντερ Λάιεν.
Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συζητήσει ένα ανώτατο όριο στην τιμή που πρέπει να πληρώσουν οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο για την προμήθεια του απαιτούμενου φυσικού αερίου. Κατ' αρχήν, αυτό θα εξαιρούσε το αέριο που χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς, όπως η βιομηχανική παραγωγή και η θέρμανση των νοικοκυριών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο ανώτατο όριο, σε αυτή την περίπτωση, μοιάζει με τους στόχους του ιβηρικού μοντέλου που υιοθέτησαν η Ισπανία και η Πορτογαλία: ένα τεράστιο πρόγραμμα κρατικών ενισχύσεων που αντισταθμίζει εν μέρει το υψηλό κόστος που επωμίζονται τα εργοστάσια που λειτουργούν με φυσικό αέριο.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές εάν το μέτρο που προτείνει η φον ντερ Λάιεν θα ισοδυναμούσε με κρατική ενίσχυση ή θα υποστηριχθεί με άλλα μέσα.
Ινστιτούτο Bruegel: Θα οδηγήσει σε υψηλότερη κατανάλωση φυσικού αερίου
Το Ινστιτούτο Bruegel, μια οικονομική δεξαμενή σκέψης με έδρα τις Βρυξέλλες, έχει προειδοποιήσει ενάντια σε αυτό το στοχευμένο ανώτατο όριο, υποστηρίζοντας ότι θα οδηγήσει σε υψηλότερη κατανάλωση φυσικού αερίου και σε διάχυση της επιδοτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας πέρα από τα σύνορα της ΕΕ.
Στην επιστολή της, η φον ντερ Λάιεν εξέφρασε παρόμοιες ανησυχίες και ζήτησε περισσότερα μέτρα για επιβολή υποχρεωτικής εξοικονόμηση ενέργειας.
Και τα δύο πλαφόν στο φυσικό αέριο θα είναι χρονικά περιορισμένα, τόνισε.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑναλυτές εξηγούν ότι κάθε είδους πλαφόν στο φυσικό αέριο θα έβαζε τέλος στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς και θα ανάγκαζε τις κυβερνήσεις να κάνου διαπραγματεύσεις για την κατανομή των ροών φυσικού αερίου και να καταφύγουν σε διανομή με δελτίο.
Κοινές προμήθειες και πράσινες επενδύσεις - Το μοντέλο των εμβολίων
Πέρα από την παρέμβαση στην αγορά, η φον ντερ Λάιεν πρότεινε η ΕΕ να εντείνει τις διμερείς συζητήσεις με «αξιόπιστους προμηθευτές», όπως η Νορβηγία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να διαπραγματευτεί χαμηλότερες τιμές για το μπλοκ.
Η επικεφαλής της Κομισιόν θέλει επίσης να δημιουργήσει ένα κοινό πρόγραμμα προμηθειών που θα επιτρέψει στην ΕΕ να ενεργεί ως ένας μόνος αγοραστής, όπως συνέβη με τα εμβόλια για τον COVID-19.
«Πρέπει να αποφύγουμε ένα σενάριο στο οποίο τα κράτη μέλη θα μπορούν να κάνουν προσφορές μεγαλύτερες των άλλων και να ανεβάζουν τις τιμές», σημείωσε η φον ντερ Λάιεν. «Η κοινή αγορά θα μας ενισχύσει για να μειώσουμε τις υψηλές απαιτήσεις των προμηθευτών».
Η ιδέα της ενεργειακής πλατφόρμας
Αυτή η ιδέα διαφημιζόταν από την αρχή της κρίσης αλλά δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Μια ενεργειακή πλατφόρμα της ΕΕ που δημιουργήθηκε τον Απρίλιο δεν έχει λάβει την απαραίτητη εντολή για τη διεξαγωγή αγορών για λογαριασμό ολόκληρου του μπλοκ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι κοινές προμήθειες θα πρέπει να ξεκινήσουν να λειτουργούν πριν από το 2023-2024, τόνισε η φον ντερ Λάιεν, όταν η αναπλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου θα αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση, απουσία ρωσικού φυσικού αερίου.
Πράσινες επενδύσεις και REPower
Τέλος, η φον ντερ Λάιεν ζήτησε ισχυρότερες επενδύσεις στην πράσινη τεχνολογία και την ενεργειακή απόδοση για να μειωθεί η εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
Η Επιτροπή θα προσπαθήσει να επεκτείνει τους δημόσιους πόρους που διατίθενται στο πρόγραμμα της ΕΕ REPower, το οποίο στοχεύει να συγκεντρώσει έως και 300 δισεκατομμύρια ευρώ έως το τέλος της δεκαετίας. Από αυτά, τα 225 δισ. ευρώ θα προέλθουν από αχρησιμοποίητα δάνεια που έχουν περιλαμβάνονται στο ταμείο ανάκαμψης του κορωνοϊού.
Η επιστολή της Φον ντερ Λάιεν δεν είναι επίσημη πρόταση και προορίζεται για να ξεκινήσει μια συζήτηση ενόψει της άτυπης συνάντησης των ηγετών της ΕΕ την Παρασκευή.
Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών μελών ζητά πλαφόν στο φυσικό αέριο, άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, παραμένουν αντίθετες και προτιμούν να υποστηρίζουν ένα σύστημα κοινών προμηθειών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ