Συντονισμό και ενίσχυση της ευρωπαϊκής θέσης έναντι της ρωσικής εισβολής επιδιώκουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, την ώρα που αμερικανική αποστολή υπό τον Μάρκο Ρούμπιο βρίσκεται ήδη στη Σαουδική Αραβία για συναντήσεις με Ρώσους αξιωματούχους.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Με αντικείμενο την ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής θέσης έναντι της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, την ώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προωθεί την επιτάχυνση της ειρηνευτικής διαδικασίας, συνέρχεται στο Παρίσι μια ομάδα έντεκα Ευρωπαίων ηγετών.
Την προηγούμενη εβδομάδα ο Αμερικανός πρόεδρος αιφνιδίασε τους δυτικούς συμμάχους του, όταν αποκάλυψε πως μίλησε τηλεφωνικά με τον Βλαντίμιρ Πούτιν για να ξεκινήσουν «άμεσα» διαπραγματεύσεις, ενώ αργότερα δήλωσε πως θα μπορούσε να συναντηθεί με τον Ρώσο ομόλογό του «πολύ σύντομα».
Αυτή η τηλεφωνική συνομιλία διέκοψε μια τριετή προσπάθεια διπλωματικής απομόνωσης του Κρεμλίνου και αναζωπύρωσε τους φόβους ότι το Κίεβο θα πιεστεί να υπογράψει μια επιζήμια συμφωνία. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απάντησε λέγοντας ότι η χώρα του «δεν θα δεχτεί ποτέ συμφωνίες που γίνονται πίσω από την πλάτη μας» και «χωρίς τη δική μας συμμετοχή».
Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ έχουν ήδη ξεκαθαρίσει στους Ευρωπαίους ότι δεν θα έχουν θέση στο τραπέζι, αλλά θα τους ζητείται η γνώμη τους καθ' όλη τη διάρκεια της εκκολαπτόμενης διαδικασίας.
Ο αποκλεισμός από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχει θέσει την ήπειρο σε νευρικότητα και προκάλεσε μια ώθηση της τελευταίας στιγμής για να κλείσουν οι γραμμές και να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανέλαβε πρωτοβουλία, προσκαλώντας μια επιλεγμένη ομάδα ηγετών στο Παρίσι τη Δευτέρα. Παρίστανται ο Γερμανός Όλαφ Σολτς, ο Βρετανός Κιρ Στάρμερ, η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι, ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ, ο Ισπανός Πέδρο Σάντσεθ, ο Ολλανδός Ντικ Σούφ και η Δανή Μέτε Φρεντέρικσεν.
Σε αυτήν την άτυπη σύνοδο κορυφής συμμετέχει επίσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε.
«Δεν θα υπάρξουν αξιόπιστες και επιτυχείς διαπραγματεύσεις, ούτε διαρκής ειρήνη, χωρίς την Ουκρανία και χωρίς την ΕΕ», δήλωσε ο Κόστα αντιδρώντας στο τηλεφώνημα Τραμπ-Πούτιν.
Η συνάντηση επρόκειτο να ξεκινήσει στις 16:00 (ώρα Ελλάδας/Κύπρου). Δεν είναι σαφές εάν οι συζητήσει θα αποφέρουν κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα ή ανακοίνωση. Η Ευρώπη δέχεται έντονες πιέσεις να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες και να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη στη βοήθεια προς το Κίεβο, την οποία η κυβέρνηση Τραμπ επιθυμεί να μειώσει.
Ο Λευκός Οίκος έχει διανείμει ερωτηματολόγιο στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με το οποίο ζητά να μάθει την προθυμία τους να παράσχουν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία και να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική αποστολή. Το ερωτηματολόγιο, το οποίο είδε το Reuters, ρωτά επίσης τους Ευρωπαίους ποια αμερικανική υποστήριξη θα «θεωρούσαν απαραίτητη» για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε την Κυριακή ότι θα ήταν έτοιμος να αναπτύξει βρετανικά στρατεύματα στην Ουκρανία για να διασφαλίσει τον σεβασμό μιας πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας. Οι ΗΠΑ, ωστόσο, έχουν προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε αποστολή αυτού του είδους δεν θα εμπίπτει στο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ περί συλλογικής βοήθειας, κάτι που θα μπορούσε να αφήσει τους στρατιώτες ευάλωτους σε ρωσικές επιθέσεις.
«Πρόκειται για μια στιγμή που συμβαίνει μία φορά σε μια γενιά για την εθνική μας ασφάλεια, όπου ασχολούμαστε με την πραγματικότητα του σημερινού κόσμου και την απειλή που αντιμετωπίζουμε από τη Ρωσία», έγραψε ο Στάρμερ σε άρθρο του στην εφημερίδα Telegraph.
Σύμφωνα με το Μέγαρο των Ηλυσίων, η σύνοδος της Δευτέρας έχει σχεδιαστεί για να αποτελέσει την έναρξη μιας σειράς συνομιλιών μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν προσκληθεί στο Παρίσι. «Οι συζητήσεις τους μπορούν στη συνέχεια να συνεχιστούν σε άλλες μορφές, με στόχο να φέρουν κοντά όλους τους εταίρους που ενδιαφέρονται για την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη», ανέφερε το Ελιζέ στην ανακοίνωσή του.
Αγώνας δρόμου με τον «χρόνο Τραμπ»
Η προοπτική να παραγκωνιστούν από τις ειρηνευτικές συνομιλίες έχει εξοργίσει τους Ευρωπαίους, οι οποίοι θεωρούν ότι η μακροπρόθεσμη ασφάλειά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον της Ουκρανίας. Τα τελευταία τρία χρόνια, οι Βρυξέλλες συνεργάστηκαν με την Ουάσινγκτον για να εξασφαλίσουν μια συνεπή πολιτική, ώστε αφ' ενός να παραλύσει η πολεμική μηχανή της Ρωσίας και αφ' ετέρου να στηριχθεί η ταλαιπωρημένη ουκρανική οικονομία.
Ωστόσο, με ένα 90λεπτο τηλεφώνημα, ο Τραμπ παραμέρισε την δυτική ενότητα και τοποθέτησε τον εαυτό του ως τον μοναδικό συνομιλητή μεταξύ εισβολέα και αμυνόμενου.
Σύμφωνα με τον Κιθ Κέλογκ, τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για την Ουκρανία και τη Ρωσία, ο Λευκός Οίκος λειτουργεί σε «χρόνο Τραμπ» και ο πρόεδρος αναμένει ότι μια συμφωνία θα είναι έτοιμη στο ορατό μέλλον. «Δεν μιλάω για έξι μήνες, μιλάω για ημέρες και εβδομάδες», δήλωσε ο Κέλογκ την περασμένη εβδομάδα κατά την επίσκεψή του στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.
Ο Κέλογκ εξήγησε ότι η ειρηνευτική διαδικασία θα ακολουθήσει μια προσέγγιση «διπλής κατεύθυνσης»: Από τη μία πλευρά, οι ΗΠΑ θα μιλήσουν με τη Ρωσία και, από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ θα μιλήσουν με την Ουκρανία και τους συμμάχους που υποστηρίζουν την εμπόλεμη χώρα. Ο Αμερικανός στρατηγός εν αποστρατεία έχει προγραμματιστεί να συναντηθεί με τη φον ντερ Λάιεν και τον Κόστα την Τρίτη.
Ωστόσο, σημείωσε ο Κέλογκ, όταν έρθει η ώρα να καθίσουν στο τραπέζι, η Ευρώπη δεν θα έχει καρέκλα. «Αυτό που δεν θέλουμε να κάνουμε είναι να μπούμε σε μια μεγάλη ομαδική συζήτηση», είπε.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε αργότερα ότι, όταν αρχίσουν οι «πραγματικές διαπραγματεύσεις», οι Ευρωπαίοι «θα πρέπει να συμμετάσχουν, επειδή έχουν κυρώσεις κατά του Πούτιν και της Ρωσίας» και έχουν «συμβάλει» στη στήριξη της Ουκρανίας, ένα σχόλιο που φάνηκε να υποδηλώνει ότι η ελάφρυνση των κυρώσεων θα είναι ένα στοιχείο που θα προσφερθεί στο Κρεμλίνο.
Ο Ρούμπιο έχει ήδη προσγειωθεί στη Σαουδική Αραβία, όπου πρόκειται να συμμετάσχει σε κατ' ιδίαν συνομιλίες με Ρώσους αξιωματούχους την Τρίτη. Στην αμερικανική αποστολή συμμετέχουν επίσης ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Γουόλτς και ο απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ.
Το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι ο - υπό ευρωπαϊκές κυρώσεις - υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ θα είναι παρών στη συνάντηση στο Ριάντ, η οποία θα επικεντρωθεί στην «αποκατάσταση ολόκληρου του συμπλέγματος των αμερικανορωσικών σχέσεων, καθώς και στην προετοιμασία πιθανών εργασιών για την ουκρανική διευθέτηση και στην οργάνωση μιας συνάντησης των δύο προέδρων».
Ο πρόεδρος Ζελένσκι, από την πλευρά του, έχει μεταβεί στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) για να συζητήσει θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας. Καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, τα ΗΑΕ διαδραμάτισαν διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας.
Σε μια μαχητική ομιλία στο Μόναχο το Σαββατοκύριακο, ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι ο Πούτιν μπορεί να προσπαθήσει να προσκαλέσει τον Τραμπ στους εορτασμούς της 9ης Μαΐου στην Κόκκινη Πλατεία, όχι ως «σεβαστό ηγέτη» αλλά ως «εξάρτημα της δικής του παράστασης».
Η Alice Tidey συνέβαλε στο ρεπορτάζ.