Οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώνονται την Πέμπτη στις Βρυξέλλες για μια έκτακτη σύνοδο κορυφής αφιερωμένη στην άμυνα και την Ουκρανία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε την Τρίτη ένα σχέδιο για την ανασυγκρότηση της Ευρώπης, το οποίο, όπως είπε, θα μπορούσε να οδηγήσει τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση μιας μαζικής αύξησης των αμυντικών δαπανών, λίγες ώρες αφότου η Ουάσινγκτον ανέστειλε κάθε στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, ασκώντας πίεση στην ΕΕ να αυξήσει τη δική της βοήθεια.
"Βρισκόμαστε σε μια εποχή επανεξοπλισμού και η Ευρώπη είναι έτοιμη να αυξήσει μαζικά τις αμυντικές της δαπάνες, τόσο για να ανταποκριθεί στη βραχυπρόθεσμη ανάγκη να δράσει και να στηρίξει την Ουκρανία, αλλά και για να αντιμετωπίσει τη μακροπρόθεσμη ανάγκη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για τη δική μας ευρωπαϊκή ασφάλεια", δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τα πέντε μέτρα που περιέγραψε, τα οποία περιλαμβάνονται λεπτομερώς σε επιστολή της προς τους ηγέτες της ΕΕ πριν από την έκτακτη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης, περιλαμβάνουν ένα "νέο μέσο" για την παροχή δανείων ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση κοινών αμυντικών επενδύσεων σε τομείς όπως η αεράμυνα και η πυραυλική άμυνα, τα συστήματα πυροβολικού, οι πύραυλοι και τα πυρομαχικά, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η Φον ντερ Λάιεν, η οποία δεν δέχθηκε ερωτήσεις από δημοσιογράφους, δεν έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα αντληθούν αυτά τα χρήματα και αν τα περίπου 90 δισεκατομμύρια ευρώ αχρησιμοποίητων χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης μετά την πανδημία του κορονοϊού.
Η έκδοση των λεγόμενων ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση των αμυντικών αναγκών της ΕΕ βρίσκει μέχρι στιγμής τη σθεναρή αντίσταση αρκετών από τα λεγόμενα "λιτά" κράτη μέλη.
Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι το άλλο βασικό μέτρο από το αμυντικό πακέτο της φον ντερ Λάιεν, το οποίο είχε ήδη ανακοινώσει τον περασμένο μήνα σε κεντρική ομιλία της στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.
Αυτό θα επέτρεπε στα κράτη μέλη να εξαιρούν τις αμυντικές δαπάνες από τις εθνικές τους δαπάνες και έτσι να μην κινδυνεύουν να παραβιάσουν τη δημοσιονομική πολιτική της ΕΕ, η οποία επιτάσσει ότι το δημόσιο έλλειμμα και το χρέος πρέπει να παραμείνουν κάτω από το 3% και το 60% του ΑΕΠ αντίστοιχα.
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξε ότι αν οι χώρες της ΕΕ αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, θα μπορούσαν να απελευθερωθούν 650 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αυξήσει μαζικά τις αμυντικές τους δαπάνες από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, αλλά οι δαπάνες τους είναι άνισες: Η Πολωνία δαπάνησε 4,12% του ΑΕΠ της για την άμυνα πέρυσι, ενώ η Ισπανία δαπάνησε μόλις 1,12%.
Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ, στους οποίους περιλαμβάνονται 23 από τα κράτη μέλη της ΕΕ, για την αύξηση του στόχου των αμυντικών δαπανών από το σημερινό επίπεδο του 2% του ΑΕΠ. Η απόφαση αναμένεται να ανακοινωθεί σε σύνοδο κορυφής στη Χάγη στα τέλη Ιουνίου.
Τα άλλα τρία μέτρα που πρότεινε η φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνουν τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να κάνουν πιο εκτεταμένη χρήση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, τη διεύρυνση της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ώστε να ενισχύσει τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων και την επιτάχυνση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων ώστε να μπορέσουν και οι ιδιωτικές τράπεζες να διοχετεύσουν περισσότερα χρήματα στον τομέα.
"Το πραγματικό ερώτημα που έχουμε μπροστά μας είναι αν η Ευρώπη είναι έτοιμη να δράσει τόσο αποφασιστικά όσο επιβάλλει η κατάσταση και αν η Ευρώπη είναι έτοιμη και ικανή να δράσει με ταχύτητα και με τη φιλοδοξία που απαιτείται", είπε.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να συζητήσουν την προτεινόμενη δέσμη μέτρων για την άμυνα σε έκτακτη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, στην οποία αναμένεται να παραστεί ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Η σύνοδος κορυφής συγκλήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου ως απάντηση στο γρήγορο διπλωματικό άνοιγμα του Ντόναλντ Τραμπ προς τη Ρωσία, αλλά η αίσθηση του επείγοντος αυξήθηκε την Παρασκευή μετά από τη δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ του Ζελένσκι και του Αμερικανού προέδρου στον Λευκό Οίκο, κατά την οποία ο Ουκρανός ηγέτης αποχώρησε χωρίς να υπογράψει μια συμφωνία για τα ορυκτά, η οποία, σύμφωνα με την Ουάσινγκτον, θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά έναντι μελλοντικών επιθέσεων.
Οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν τη Δευτέρα με τον Τραμπ να ανακοινώνει ότι οι ΗΠΑ αναστέλλουν κάθε στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι μια ειρηνευτική συμφωνία "θα μπορούσε να γίνει πολύ γρήγορα" και υποστηρίζοντας ότι "ίσως κάποιος δεν θέλει να κάνει μια συμφωνία".
Η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης κινδυνεύει να αναδείξει τις διαιρέσεις μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με την Ουκρανία, καθώς τόσο ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας όσο και ο Ρόμπερτ Φίτσο της Σλοβακίας έχουν απειλήσει να ασκήσουν βέτο σε οποιαδήποτε έκκληση για αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας προς την εμπόλεμη χώρα.
Το σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής που είδε το Euronews υποδηλώνει ότι οι ηγέτες δεν θα λάβουν αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης των αμυντικών δαπανών κατά τη συνάντηση και αντ' αυτού θα "επανέλθουν" στο θέμα σε μεταγενέστερη σύνοδο κορυφής τον Μάρτιο, η οποία θα ακολουθήσει την έκδοση της Λευκής Βίβλου της Επιτροπής για την Άμυνα.