Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέζησε από την πρόταση μομφής που ψηφίστηκε την Πέμπτη στο Κοινοβούλιο, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα είναι ένα κρεβάτι με τριαντάφυλλα για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και την ομάδα της στον απόηχο της ψηφοφορίας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Την Πέμπτη, στο Στρασβούργο, 175 ευρωβουλευτές υπερψήφισαν την πρόταση μομφής κατά της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και του εκτελεστικού της οργάνου. 360 ψήφισαν κατά, ενώ 18 απείχαν.
Παρότι η πρόταση καταψηφίστηκε, η διαδικασία αφήνει σαφή σημάδια πολιτικής δυσφορίας και κλυδωνισμών που ενδέχεται να επηρεάσουν την πορεία της δεύτερης θητείας της φον ντερ Λάιεν. Ορίστε πέντε βασικά σημεία που αναδεικνύουν τη δυσκολία του έργου της.
1. Μειωμένη στήριξη προς την Επιτροπή
Οι 360 ευρωβουλευτές που καταψήφισαν την πρόταση μομφής — υπερασπιζόμενοι έτσι την Επιτροπή — είναι λιγότεροι από τους 370 που την είχαν εγκρίνει το Νοέμβριο του 2024.
Αν και 18 απείχαν, 166 ευρωβουλευτές δεν συμμετείχαν καθόλου στη διαδικασία, με κάποιους να μην έχουν καν ταξιδέψει στο Στρασβούργο.
Πέρα από την ομάδα της Αριστεράς, που είχε ανακοινώσει ότι δεν θα δώσει το «παρών», και ευρωβουλευτές από τις ομάδες των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών (S&D), των Φιλελεύθερων (Renew Europe) και των Πρασίνων (Greens/EFA) απείχαν, σε μια συμβολική κίνηση αποδοκιμασίας της Επιτροπής, χωρίς να ταυτιστούν με την ακροδεξιά που υπέβαλε την πρόταση.
Χαρακτηριστική η δήλωση της Ιταλίδας ευρωβουλευτού Σεσίλια Στράντα: «Δεν υποστηρίζω ακροδεξιές πρωτοβουλίες. Όμως δεν εμπιστεύομαι την παρούσα Επιτροπή, η οποία έχει συστηματικά προδώσει την εντολή που έλαβε. Το βλέπω καθημερινά — στη μεταναστευτική πολιτική, στο Παλαιστινιακό, στον επανεξοπλισμό, στο περιβάλλον, και στα κοινωνικά ζητήματα».
Από τους 136 ευρωβουλευτές των Σοσιαλιστών, μόνο 98 ψήφισαν.
2. Οι «Αδελφοί της Ιταλίας»: Ούτε υπέρ ούτε κατά
Στην ψήφο έγκρισης του Νοεμβρίου 2024, η Επιτροπή είχε λάβει στήριξη από ορισμένους ευρωβουλευτές της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), ιδίως από τους «Αδελφούς της Ιταλίας», με τον Ραφαέλε Φίτο να αναλαμβάνει αντιπρόεδρος της Κομισιόν.
Στην ψηφοφορία μομφής, 41 ευρωβουλευτές του ECR ψήφισαν υπέρ της πρότασης, ενώ μόλις τρεις ψήφισαν κατά και δύο απείχαν.
Το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι δεν συμμετείχε καθόλου, αποφεύγοντας να πάρει ξεκάθαρη θέση. Αν και ο πρόεδρος της ομάδας, Νικόλα Προκατσίνι, καταφέρθηκε σφοδρά κατά των εμπνευστών της πρότασης, η παράταξη επέλεξε να μην υπερασπιστεί την Κομισιόν — πιθανότατα για να μην προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό της ιταλικής δεξιάς και ιδίως από τη Λέγκα.
Το μήνυμα για φον ντερ Λάιεν είναι σαφές: η στήριξη της Μελόνι δεν είναι δεδομένη. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός ενδέχεται να παραμείνει θεσμικά κοντά στην Κομισιόν, αλλά θα πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα σε ενδοπαραταξιακές πιέσεις και τη δική της ευρωπαϊκή στρατηγική.
3. Οι Πράσινοι στηρίζουν, αλλά με επιφυλάξεις
Η ομάδα των Πρασίνων (Greens/EFA) καταψήφισε σε μεγάλο βαθμό την πρόταση μομφής (33 από τους 53 ευρωβουλευτές), δίνοντας επίσημα ψήφο εμπιστοσύνης στην Επιτροπή φον ντερ Λάιεν.
Ωστόσο, η εσωτερική συζήτηση στην ομάδα ήταν ιδιαίτερα έντονη, όπως αποκάλυψαν πηγές στο Euronews. Παρότι ουδείς στήριξε την πρόταση, η απογοήτευση για την πορεία της Επιτροπής είναι έντονη.
Η περιβαλλοντική ατζέντα φαίνεται να έχει «παγώσει» υπό το βάρος των νομοθετικών πακέτων τύπου “omnibus”, ενώ ο ίδιος ο Πράσινος Συμφωνία (Green Deal) φαίνεται να αποδομείται. Ταυτόχρονα, η σκληρή μεταναστευτική πολιτική της Επιτροπής είναι αντίθετη προς τις αξίες της ομάδας.
Αρκετοί ευρωβουλευτές, ιδιαίτερα από την Ισπανία και την Ιταλία, απείχαν. «Είμαστε βαθιά αντίθετοι με τον απολογισμό της φον ντερ Λάιεν, οπότε επιλέξαμε να μη συμμετάσχουμε», δήλωσε η Μπενεντέτα Σκουντέρι.
Οι Πράσινοι βρίσκονται πλέον σε ένα πολιτικό παράδοξο: μετέχουν στην πλειοψηφία που στηρίζει την Κομισιόν, αλλά χάνουν συνεχώς κρίσιμες μάχες σε θέματα κεντρικής σημασίας για την ατζέντα τους.
Πόσο θα αντέξουν ακόμα σε αυτό το πολιτικό κενό;
4. Η ακροδεξιά παίρνει θάρρος
Παρά την αναμενόμενη απόρριψη της πρότασης, ο εμπνευστής της, ευρωβουλευτής Γκεόργκε Πιπερέα, μίλησε για «συμβολική νίκη».
«175 ψήφοι υπέρ σε σύνολο 553 είναι ένα πολύ καλό ποσοστό», δήλωσε.
«Η φον ντερ Λάιεν πρέπει τώρα να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο αντιφατικές δεσμεύσεις στον προϋπολογισμό: διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Δεν βλέπω την εντολή της να είναι ιδιαίτερα σταθερή.»
Σύμφωνα με κοινοβουλευτικές πηγές, ακροδεξιά κόμματα — πιθανόν υπό την ηγεσία της νέας ομάδας Πατριώτες για την Ευρώπη — ενδέχεται να καταθέσουν νέα πρόταση μομφής μετά το καλοκαίρι.
Όπως είπε και ο ίδιος ο Πιπερέα, αυτή η πρώτη πρόταση είχε σκοπό να «ανοίξει το κουτί της Πανδώρας».
5. Η μάχη του προϋπολογισμού ξεκινά
Την επόμενη εβδομάδα, η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει την πρότασή της για τον επόμενο Πολυετή Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), για την περίοδο 2028–2034.
Κι εκεί αναμένεται η πραγματική σύγκρουση.
Οι ήδη σύνθετες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό έχουν πλέον συνδεθεί άμεσα με τη συζήτηση περί εμπιστοσύνης προς την Επιτροπή. Η ομάδα των Σοσιαλιστών καταψήφισε την πρόταση μομφής, φέρεται όμως να έλαβε διαβεβαιώσεις από τη φον ντερ Λάιεν ότι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα παραμείνει προτεραιότητα.
Όμως η ΕΛΚ έσπευσε να αμφισβητήσει αυτό το αφήγημα.
«Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο δεν κινδύνευε ποτέ πραγματικά. Ήμασταν και είμαστε ξεκάθαροι επ’ αυτού», δήλωσε ο εισηγητής της ΕΛΚ για τον προϋπολογισμό, Ζίγκφριντ Μουρεσάν. «Όπως έχω πει ξανά: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνολικά θα υπερασπιστεί το ΕΚΤ.»
Η φον ντερ Λάιεν καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε παραδοσιακά χρηματοδοτικά εργαλεία — όπως η γεωργία και η συνοχή — και νέες στρατηγικές προτεραιότητες: στήριξη της Ουκρανίας, εξόφληση του χρέους από το Ταμείο Ανάκαμψης, και αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Και μέσα σε όλα αυτά, κάθε πολιτική ομάδα που τη στήριξε στην κρίσιμη αυτή ψήφο, θα αναμένει ανταλλάγματα — και θα παλέψει σκληρά για τις δικές της προτεραιότητες.