Η ΕΕ και η Κίνα καταλήγουν σε προκαταρκτική συμφωνία για τις εξαγωγές σπανίων γαιών – Εμπορικές εντάσεις και γεωπολιτικές διαφορές στο προσκήνιο
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι κατέληξε σε προκαταρκτική συμφωνία με την Κίνα για την άρση των περιορισμών στις κρίσιμες εξαγωγές σπανίων γαιών — περιορισμοί που είχαν προκαλέσει συναγερμό στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, απειλώντας με παράλυση ολόκληρους τομείς.
Οι αυστηροί περιορισμοί, που ξεκίνησαν στις αρχές Απριλίου εν μέσω εμπορικής αντιπαράθεσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, επηρέασαν σοβαρά την παγκόσμια προσφορά επτά στοιχείων σπανίων γαιών και μαγνητών, απαραίτητων για την άμυνα, την ενέργεια και την αυτοκινητοβιομηχανία.
«Αυτοί οι περιορισμοί έχουν ασκήσει σημαντική πίεση σε αρκετές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο τέλος της μονοήμερης συνόδου κορυφής στο Πεκίνο. «Για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη στις εμπορικές μας σχέσεις, χρειαζόμαστε αξιόπιστες και ασφαλείς προμήθειες κρίσιμων πρώτων υλών από την Κίνα.»
Η φον ντερ Λάιεν χαιρέτισε τις προσπάθειες του Πεκίνου για επιτάχυνση της χορήγησης αδειών εξαγωγών και τη δημιουργία νέου μηχανισμού για την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού. «Συμφωνήσαμε – και αυτό είναι νέο – σε έναν αναβαθμισμένο μηχανισμό εφοδιασμού εξαγωγών. Με άλλα λόγια, αν υπάρξουν συμφόρια, το σύστημα μπορεί να παρέμβει άμεσα για να λύσει το πρόβλημα.»
Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι απαιτείται πολύ μεγαλύτερη πρόοδος για την ουσιαστική εξισορρόπηση των εμπορικών σχέσεων ΕΕ–Κίνας, οι οποίες το 2024 κατέγραψαν εμπορικό έλλειμμα άνω των 300 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω το 2025, λόγω της χαμηλής ζήτησης από τους Κινέζους καταναλωτές και των υψηλών δασμών που επέβαλε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
«Έχουμε φτάσει σε ένα ξεκάθαρο σημείο καμπής», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής. «Όπως είπαμε στην κινεζική ηγεσία, για να παραμείνει το εμπόριο επωφελές και για τις δύο πλευρές, πρέπει να γίνει πιο ισορροπημένο. Η Ευρώπη καλωσορίζει τον ανταγωνισμό, αλλά αυτός πρέπει να είναι δίκαιος.»
Η φον ντερ Λάιεν ανέδειξε δύο επιπλέον σημεία όπου είναι «δυνατή και αναγκαία» η πρόοδος βραχυπρόθεσμα:
Πρώτον, το διαχρονικό αίτημα της ΕΕ για μεγαλύτερη και πιο ελεύθερη πρόσβαση στην κινεζική αγορά, ώστε να αντιστοιχεί στην πρόσβαση που απολαμβάνουν οι κινεζικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη.
Δεύτερον, το ζήτημα της υπερπαραγωγικής ικανότητας, το οποίο συνδέεται με τις κρατικές επιδοτήσεις του Πεκίνου, που επιτρέπουν σε εγχώριους παραγωγούς να ρίχνουν τις τιμές τεχνητά εις βάρος των διεθνών ανταγωνιστών.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε τον Οκτώβριο, όταν η ΕΕ επέβαλε υψηλούς δασμούς σε κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, ως αντιστάθμισμα στις επιδοτήσεις. Το Πεκίνο απάντησε με ελέγχους σε ευρωπαϊκά προϊόντα όπως κονιάκ, χοιρινό και γαλακτοκομικά – μια ενέργεια που οι Βρυξέλλες χαρακτήρισαν αδικαιολόγητη.
Όπως αναμενόταν, η σύνοδος κορυφής δεν κατέγραψε ουσιαστική πρόοδο σε αυτά τα μέτωπα.
Με αυστηρό τόνο, η φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε πως αν δεν υπάρξουν κινεζικές παραχωρήσεις για το θέμα της υπερπαραγωγής, «θα είναι δύσκολο για την ΕΕ να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο ανοικτότητας».
Στο πλευρό της, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, εξέφρασε επίσης σοβαρές ανησυχίες για τη σημερινή ανισορροπία στο εμπόριο ΕΕ–Κίνας.
«Μια δίκαιη και αμοιβαία επωφελής εμπορική σχέση είναι εφικτή και πρέπει να είναι ο κοινός μας στόχος», τόνισε. «Τώρα είναι η στιγμή να μεταφράσουμε τη σημερινή συζήτηση σε πράξη.»
Διαρκείς εντάσεις
Οι επίσημες ανακοινώσεις της κινεζικής πλευράς είχαν πιο θετικό τόνο, κάνοντας λόγο για «νέες ευκαιρίες και προοπτικές» στις σχέσεις ΕΕ–Κίνας.
Παράλληλα, όμως, περιείχαν προειδοποιήσεις προς την Κομισιόν να αποφύγει τη χρήση εμπορικών μέτρων κατά κινεζικών προϊόντων — όπως συνέβη στην περίπτωση των ηλεκτρικών οχημάτων και, πιο πρόσφατα, στον τομέα των ιατρικών προμηθειών.
«Ελπίζουμε ότι η ΕΕ θα παραμείνει ανοικτή στο εμπόριο και στις επενδύσεις, αποφεύγοντας περιοριστικά εργαλεία και διαμορφώνοντας ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον για τις κινεζικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη», φέρεται να είπε ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.
Ο Κινέζος ηγέτης επέκρινε επίσης την πολιτική της «απεξάρτησης» που προωθεί η ΕΕ, με στόχο τη μείωση στρατηγικών εξαρτήσεων από την Κίνα – πολιτική που έχει υιοθετήσει και η G7.
«Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας δεν επιτυγχάνεται με την ανέγερση τειχών. Ο αποσυντονισμός των αλυσίδων εφοδιασμού οδηγεί μόνο στην απομόνωση», δήλωσε ο Σι.
Σημείο έντασης παρέμεινε και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η ΕΕ έχει επανειλημμένως κατηγορήσει την Κίνα ότι λειτουργεί ως «βασικός υποστηρικτής» της Μόσχας, παρέχοντας το 80% των εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ρωσικών όπλων.
Το Πεκίνο έχει απορρίψει αυτές τις κατηγορίες και επαναβεβαιώνει τη «συνεργασία χωρίς όρια» με τη Ρωσία.
«Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Κίνα έχει καθοριστικό ρόλο και ευθύνη», υπογράμμισε ο Αντόνιο Κόστα. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει παγκόσμιες συνέπειες. Δεν είναι μόνο μια "ευρωπαϊκή σύγκρουση".»
Η φον ντερ Λάιεν κάλεσε την Κίνα να αξιοποιήσει την επιρροή της για να πιέσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν να αποδεχθεί κατάπαυση του πυρός – έναν στόχο που η Δύση δεν έχει καταφέρει να πετύχει, παρά τις αλλεπάλληλες κυρώσεις.
«Το πώς θα συνεχίσει η Κίνα να συναλλάσσεται με τον πόλεμο του Πούτιν θα είναι καθοριστικός παράγοντας για τις σχέσεις μας στο μέλλον», προειδοποίησε η πρόεδρος της Επιτροπής.
Η σύνοδος ολοκληρώθηκε με κοινή διακήρυξη για την κλιματική δράση ενόψει της COP30.