Τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία λέει η πρόεδρος της Κομισιόν
Η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει την πίεση προς τη Ρωσία, καθώς η Μόσχα εξακολουθεί να επιδιώκει «μόνιμη αναχάραξη συνόρων» και την επαναφορά χαμένων «σφαιρών επιρροής», προειδοποίησε την Τετάρτη η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Οι δηλώσεις της έρχονται σε μια στιγμή που οι ταχείς ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών αυξάνουν το ενδεχόμενο οικονομικών παραχωρήσεων προς τη Ρωσία, παρά τη συνεχιζόμενη επίθεσή της στην Ουκρανία.
Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, η πρόεδρος της Κομισιόν σημείωσε ότι «η Ρωσία πάντα πίστευε πως μπορεί να αντέξει περισσότερο από την Ουκρανία, την Ευρώπη και όλους τους συμμάχους τους». Και πρόσθεσε ότι κάθε φορά που σημειώνεται πρόοδος προς ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, «η βία κλιμακώνεται», υπενθυμίζοντας τις πρόσφατες ρωσικές επιθέσεις κατά αμάχων.
«Το έχουμε ξαναδεί. Είναι ένα μοτίβο. Και τα μηνύματα από το Κρεμλίνο τις τελευταίες ημέρες αποκαλύπτουν τις πραγματικές του προθέσεις. Για τη Ρωσία, η Ουκρανία παραμένει το πρώτο βήμα σε ένα πολύ μεγαλύτερο σχέδιο».
Ειρήνη ή υποχώρηση;
Οι τοποθετήσεις της φον ντερ Λάιεν έγιναν ενώ η Μόσχα δείχνει έτοιμη να απορρίψει το ειρηνευτικό σχέδιο που προέκυψε από τις συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών και Ουκρανών αξιωματούχων στη Γενεύη. Οι διαπραγματεύσεις άλλαξαν σημαντικά τους αρχικούς όρους του αμερικανικού σχεδίου των 28 σημείων, το οποίο περιείχε διατάξεις που ευνοούσαν τη Ρωσία.
Οι Ευρωπαίοι, που δεν είχαν ενημερωθεί πριν διαρρεύσει το έγγραφο, αντέδρασαν έντονα στις προτάσεις που άγγιζαν ζητήματα της δικής τους αρμοδιότητας, όπως οι κυρώσεις και η τύχη των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Τα τελευταία 24ωρα υπήρξε έντονη διπλωματική κινητικότητα —με μια άτυπη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ και μια διαδικτυακή συνάντηση της «Συμμαχίας των Προθύμων»— σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της ευρωπαϊκής θέσης και αναπροσαρμογής του κειμένου.
«Μία αρχή έχει γίνει αποδεκτή», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. «Τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. Τίποτα για την Ευρώπη χωρίς την Ευρώπη. Τίποτα για το ΝΑΤΟ χωρίς το ΝΑΤΟ».
Στην ομιλία της τάχθηκε κατά του περιορισμού του μεγέθους των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και ζήτησε ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτραπεί επανάληψη της εισβολής. Οι δυτικοί σύμμαχοι εξετάζουν ακόμη και την ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης στο ουκρανικό έδαφος μετά το τέλος του πολέμου — ένα σενάριο που η Ρωσία απορρίπτει κατηγορηματικά.
«Γνωρίζουμε ότι η ρωσική νοοτροπία δεν έχει αλλάξει από την εποχή της Διάσκεψης της Γιάλτας», είπε. «Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: δεν μπορεί να υπάρξει μονομερής αναδιαμόρφωση ενός κυρίαρχου ευρωπαϊκού έθνους. Τα σύνορα δεν αλλάζουν με τη βία. Αν νομιμοποιήσουμε σήμερα την υπονόμευσή τους, ανοίγουμε τον δρόμο για περισσότερους πολέμους αύριο».
Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό
Κλιμακώνοντας τη συζήτηση γύρω από το αμερικανο-ρωσικό ειρηνευτικό σχέδιο, η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε την ανάγκη χρηματοδοτικής στήριξης της Ουκρανίας, που υπολογίζεται στα 135 δισ. ευρώ για το 2026–2027.
Η Κομισιόν έχει παρουσιάσει τρεις επιλογές: – διμερείς συνεισφορές, – κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό, – και το λεγόμενο «δάνειο αποζημιώσεων» που βασίζεται στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, αξίας περίπου 210 δισ. ευρώ.
Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να λάβουν απόφαση στις 18 Δεκεμβρίου. Η πλειοψηφία των χωρών τάσσεται υπέρ του «δανείου αποζημιώσεων», αλλά το Βέλγιο, που κρατά μεγάλο μέρος των περιουσιακών στοιχείων, αντιστέκεται φοβούμενο ρωσικές αντιδράσεις.
Η φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε ότι η Κομισιόν είναι έτοιμη να παρουσιάσει το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο, ικανοποιώντας ένα βασικό βελγικό αίτημα. «Δεν μπορώ να φανταστώ σενάριο στο οποίο ο Ευρωπαίος φορολογούμενος θα πληρώσει μόνος του τον λογαριασμό», είπε χαρακτηριστικά.
Παραμένει αβέβαιο αν η ειρηνευτική δυναμική θα πείσει το Βέλγιο να μεταβάλει στάση. Το αρχικό αμερικανικό σχέδιο προέβλεπε μοντέλο που θα επέτρεπε σε Ουάσινγκτον και Μόσχα να επωφεληθούν από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία — μια πρόταση που φαίνεται να αποσύρθηκε μετά τις συνομιλίες της Γενεύης.
Κλείνοντας την ομιλία της, η φον ντερ Λάιεν επανέλαβε την ανάγκη διατήρησης της πίεσης προς τη Ρωσία. Από τον Φεβρουάριο του 2022, η ΕΕ έχει επιβάλει 19 πακέτα κυρώσεων, ενώ οι ΗΠΑ στοχοποίησαν πρόσφατα τις δύο μεγαλύτερες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες.
«Ναι, η κατάσταση είναι περίπλοκη. Ναι, είναι ασταθής και επικίνδυνη. Αλλά υπάρχει και μια ευκαιρία για πραγματική πρόοδο», υπογράμμισε. «Οφείλουμε να στηρίξουμε κάθε προσπάθεια που μπορεί να φέρει μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη. Δεν θα είναι εύκολο. Αλλά πρέπει να βρούμε τον δρόμο προς τα εμπρός».