Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούν να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ για τη διευκόλυνση της απέλασης των αιτούντων άσυλο που έχουν απορριφθεί.
Οι ευρωπαϊκές χώρες ενέκριναν τη Δευτέρα την εισαγωγή των κόμβων επιστροφής μεταναστών σε ένα σχέδιο νομοθεσίας, καθώς το μπλοκ επιδιώκει να επιταχύνει τις απελάσεις.
Σύμφωνα με την πρόταση, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούν να επιστρέφουν παράτυπους μετανάστες σε τρίτες χώρες που δεν σχετίζονται με την προέλευσή τους, εφόσον έχουν συνάψει διμερείς συμφωνίες. Οι κόμβοι μπορούν να είναι είτε τόποι διέλευσης είτε τοποθεσίες όπου αναμένεται να παραμείνει ένα άτομο.
Επιστρέφοντας παράνομους μετανάστες που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ σε τρίτη χώρα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επιταχύνουν τις επιστροφές, αλλά θα μπορούσε επίσης να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων, καθώς θα στέλνονταν πίσω σε χώρες με τις οποίες δεν έχουν καμία σχέση.
Η διάταξη αυτή αποτελεί μέρος ενός νέου νόμου που ονομάζεται "κανονισμός επιστροφών", ο οποίος έχει σχεδιαστεί για να επιβάλει τη νομική ισχύ των εντολών επιστροφής σε όλα τα κράτη μέλη, γεγονός που, όπως υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα επιτρέψει την ταχύτερη εκτέλεση των απελάσεων εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
Ο νόμος, ο οποίος πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού τεθεί σε ισχύ, αποτελεί μέρος μιας συνολικής προσπάθειας να γίνει πιο δύσκολη η είσοδος των παράτυπων μεταναστών στην Ευρώπη, αλλά και να επιταχυνθεί η έξοδός τους, καθώς η κοινή γνώμη και οι νέες πολιτικές πλειοψηφίες πιέζουν για μια πιο σκληρή γραμμή.
Κόμβοι επιστροφής ως προσωρινός ή τελικός προορισμός για τους μετανάστες
Η φύση κάθε κόμβου επιστροφής θα εξαρτηθεί από τις διμερείς συμφωνίες που έχουν συνάψει τα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ με τρίτες χώρες.
Οι κόμβοι μπορεί να είναι ένας τόπος διέλευσης, ένα βήμα πριν από την επιστροφή του ατόμου στη χώρα καταγωγής του ή να αποτελέσουν μόνιμο τόπο διαμονής για όσους δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ.
Τα άτομα θα μπορούσαν να επιστραφούν στις χώρες καταγωγής τους ή ακόμη και σε τρίτες χώρες, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις αρχές του διεθνούς δικαίου.
"Το κριτήριο της σύνδεσης έχει πλέον καταργηθεί. Αυτό επιτρέπει στα κράτη μέλη να δημιουργήσουν κόμβους επιστροφής είτε ως κέντρα διέλευσης, όπου οι παράτυποι μετανάστες υποβάλλονται σε επεξεργασία πριν σταλούν στις χώρες καταγωγής τους, είτε ως εγκαταστάσεις όπου ένα άτομο μπορεί να κρατηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα", δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ο Δανός υπουργός μετανάστευσης και ένταξης Rasmus Stoklund.
Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν επικρίνει την καθιέρωση των κόμβων επιστροφής ως απάνθρωπη πρακτική που θα αυξήσει τις καταχρήσεις και συνολικά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι των μεταναστών.
Σε κοινή δήλωση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούλιο, καθώς η ΕΕ διερευνούσε τη νομοθεσία που παρουσιάστηκε σήμερα, περισσότερες από 100 οργανώσεις - μεταξύ των οποίων η Διεθνής Αμνηστία, η ActionAid, η Caritas Europa και η Human Rights Watch - προειδοποίησαν ότι η πρόταση κινδυνεύει να απομακρύνει την ΕΕ από το διεθνές δίκαιο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε παράνομες επιστροφές και αυθαίρετες κρατήσεις.
Περισσότερες "αποτελεσματικές" επιστροφές καθώς η ΕΕ επιδιώκει ταχύτερες απελάσεις
Μόνο το 20% των εντολών επιστροφής εκτελείται, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η νέα νομοθεσία αποσκοπεί στην αύξηση αυτού του αριθμού απελάσεων με τη θέσπιση αυστηρότερων νομικών συνεπειών σε περίπτωση που ένας επιστρεφόμενος δεν συνεργάζεται με τις αρχές, την ανάκληση αδειών εργασίας και την επιβολή ακόμη και ποινικών κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης.
Η ίδια προσέγγιση θα εφαρμοστεί και στις χώρες εκτός ΕΕ που αρνούνται να επαναπροωθήσουν τους υπηκόους τους, γεγονός που μπορεί με τη σειρά του να επηρεάσει τις διμερείς σχέσεις. Φέτος, αυξήθηκαν οι εντάσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Αλγερίας, για παράδειγμα, λόγω του ασυνήθιστα χαμηλού, όπως ισχυρίστηκε το Παρίσι, αριθμού επαναπατρισμών.
Η αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής μεταξύ των κρατών μελών περιλαμβάνεται επίσης στη σημερινή νομοθεσία. Σύμφωνα με το ισχύον νομικό σύστημα, μια απόφαση επιστροφής είναι δεσμευτική μόνο στη χώρα που την εκδίδει. Μόλις εγκριθεί ο νέος νόμος, θα ισχύει για όλη την ΕΕ.