Μετά την βίαιη καταστολή των μετεκλογικών διαδηλώσεων διαμαρτυρίας στο Ιράν, το 2009, αρκετοί αντιφρονούντες αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Περισσότεροι από 3.000 Ιρανοί, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στην Τουρκία, μέχρι να τους χορηγηθεί άσυλο από χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Το τουρκικό κράτος παρέχει προσωρινό άσυλο σε πρόσφυγες, που προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε, και στη συνέχεια η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ αναλαμβάνει την προώθησή τους στο εξωτερικό.
Το οδοιπορικό της εκπομπής Reporter στην Τουρκία ξεκινάει από τα Άδανα, όπου συναντάμε τον Κουχιάρ Γκουνταρζί, έναν ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διάσημο μπλόγκερ στο Ιράν.
Από το 2003, όταν και ξεκίνησε τη δράση του, έχει συλληφθεί και φυλακιστεί έξι φορές. Αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα του πέρυσι, μετά την τελευταία εννεάμηνη φυλάκισή του, που περιλάμβανε βασανιστήρια και αρκετές εβδομάδες στην απομόνωση. Αποφυλακίστηκε με εγγύηση, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κατηγορίες για προπαγάνδα εναντίον του καθεστώτος. Εδώ και μερικούς μήνες, έχει καταθέσει αίτηση ασύλου στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Ο Κιουχάρ ταξιδεύει μαζί με το τηλεοπτικό συνεργείο ως την Άγκυρα, για να συναντήσει τον άνθρωπο που τον υποδέχτηκε όταν έφτασε στην Τουρκία.
Ο Χουσεΐν μέχρι πριν από μερικά χρόνια δούλευε ως φωτογράφος για το Fars, ένα ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του μετά τις μετεκλογικές ταραχές του 2009. Το καθεστώς τον κατηγόρησε ότι πουλούσε φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις σε ξένα μέσα ενημέρωσης.
Ο Χουσεΐν ταξίδεψε ως πρόσφυγας για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά δεν κατόρθωσε να βρει δουλειά. Επέστρεψε στην Τουρκία και τώρα ελπίζει να γίνει δεκτός σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα.
Επόμενος σταθμός του οδοιπορικού μας το Εσκισεχίρ, 200 χιλιόμετρα δυτικά της Άγκυρας. Επισκεπτόμαστε το σπίτι του Χαμίντ Μαφί, ο οποίος στο παρελθόν εργαζόταν ως δημοσιογράφος σε αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης στο Ιράν. Για τη δράση του έχει συλληφθεί αρκετές φορές, έχει υποστεί αμέτρητες ανακρίσεις και σε βάρος του εκκρεμούν δυο καταδικαστικές αποφάσεις Στο τέλος η εξορία ήταν η μοναδική επιλογή. Σήμερα περιμένει απάντηση στο αίτημα ασύλου που έχει καταθέσει στη Γερμανία. Οι ελπίδες που είχε ότι θα επέστρεφε στην πατρίδα του μετά τις εκλογές, έχουν εξανεμιστεί.
«Η κοινωνία των πολιτών έχει συνθλιβεί από την καταστολή. Όταν η υποψηφιότητα Ραφσατζανί απορρίφθηκε, είδατε ότι δεν προέκυψε καμία εκδήλωση διαμαρτυρίας. Αυτό που με εκπλήσσει είναι οτι για τις προσεχείς εκλογές η κοινωνία των πολιτών δεν αντιδρά», υποστηρίζει ο Χουσεΐν.
Την ίδια πεποίθηση συμμερίζονται και τα νεώτερα μέλη της κοινότητας των προσφύγων που συναντήσαμε. Αν και στην Τουρκία βρίσκονται με προσωρινή άδεια παραμονής και δεν έχουν δικαίωμα να εργαστούν, η επιστροφή στην πατρίδα δεν αποτελεί επιλογή. Ο Ναβίντ, εγκατέλειψε το Ιράν πριν από δυο χρόνια. Στα 18 του είχε ήδη εκτίσει ποινή φυλάκισης τριών μηνών για αντικαθεστωτική δράση. «Είχα ελπίδες οτι οι μεταρρυθμιστές υποψήφιοι θα άλλαζαν την πολιτική κατάσταση, και ίσως θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας. Αλλά πλέον δεν το πιστεύω», τονίζει ο Ναβίντ.
Από το Εσκισεχίρ επιστρέφουμε στα Άδανα. Εκεί μας περιμένει η Σαγκί, μια Ιρανή ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, που ήρθε στην Τουρκία πριν από μερικούς μήνες, με την οικογένειά της. Στο Ιράν υποστηρίζει, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η θέση των γυναικών επιδεινώνεται.
Η Σάγκι έχασε τη δουλειά της, μετά την απόφασή της να συμμετάσχει σε αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας για τα θύματα του σεισμού που έπληξε βορειοδυτικό Ιράν, το περασμένο έτος. Η παρουσία εθελοντών στην περιοχή, θεωρήθηκε έγκλημα κατά της εθνικής ασφάλειας. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Η Σάγκι κατάφερε να διαφύγει αλλά αναγκάστηκε μαζί με τον σύζυγό της να εγκαταλείψει το Ιράν
Ο οδηγός μας σε αυτό το οδοιπορικό, ο Κουχιάρ, ονειρεύεται έχει καταθέσει αίτημα ασύλου στις ΗΠΑ. Εκδιωγμένος από το πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, όπου σπούδαζε αεροναυπηγική, θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του και την ακτιβιστική του δράση.
Έχοντας αποκομίσει γνώσεις και εμπειρίες, ο Κουχιάρ θεωρεί ότι θα μπορέσει στο μέλλον να επιστρέψει στην πατρίδα του και να βοηθήσει με πράξεις στη μεταρρύθμιση της κοινωνίας. Προτρέπει τους συμπατριώτες του να γίνουν περισσότερο ρεαλιστές και να προβαίνουν σε μαζικές πράξεις αντίστασης, ώστε να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον.