Η ομάδα του Real Economy ταξίδεψε μέχρι τη Λιθουανία για να αναλύσει τις οικονομικές συνέπειες της τελευταίας χώρας της Βαλτικής που γίνεται μέλος
Η ομάδα του Real Economy ταξίδεψε μέχρι τη Λιθουανία για να αναλύσει τις οικονομικές συνέπειες της τελευταίας χώρας της Βαλτικής που γίνεται μέλος της ευρωζώνης τον Ιανουάριο του 2015.
Σε αυτή την εκπομπή μιλάμε με τον πρωθυπουργό της Λιθουανίας για τις ευκαιρίες που χάθηκαν στο παρελθόν και αυτές που κερδήθηκαν τώρα με το ευρώ για την οικονομία.
Θέτουμε τα ερωτήματα των πολιτών για τη νομισματική πολιτική στον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και μετά ταξιδεύουμε στη γειτονική Πολωνία να δούμε τις διαφορές στις αντιλήψεις όσον αφορά τη νομισματική ένωση.
Από την οδυνηρή κρίση έως τη ζώνη του ευρώ
Αφού υπέστη σοβαρά πλήγματα, η οικονομία της Λιθουανίας αναπτύσσεται σταθερά από το 2011 και το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω. Ο πληθωρισμός είναι τώρα υπό έλεγχο. Η απασχόληση βελτιώνεται και το δημόσιο χρέος είναι σε χαμηλά επίπεδα.
Οπότε ας κάνουμε την ακτινογραφία του 19ου μέλους της ευρωζώνης.
Στη διάρκεια του 14ου αιώνα, το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας ήταν η μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη με τμήματα της σημερινής Λιθουανίας, Λευκορωσίας, Ουκρανίας καθώς και τμήματα της Πολωνίας και της Ρωσίας.
Το 1990, έγινε η πρώτη Σοβιετική Δημοκρατία που ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη, έγινε μέλος της ΕΕ το 2004 καθώς και μέλος του ΝΑΤΟ.
Συνορεύοντας με την Πολωνία, τη Λετονία, τη Λευκορωσία και την περιφέρεια του Καλίνιγκραντ, το 84% των κατοίκων είναι Λιθουανοί, το 6% Πολωνοί και ένα 5% Ρώσων.
Οι Λιθουανοί άρχισαν να χρησιμοποιούν τα λίτας το 1922 μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και το εισήγαγαν πάλι το 1993, όταν η χώρα εγκατέλειψε πια το ρούβλι.
Από το 1994, το λίτας συνδέθηκε με το δολάριο και το 2002 πέρασε στη σύνδεση με το ευρώ.
Ωστόσο, εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού και της οικονομικής κρίσης, απορρίφθηκε το αίτημά της για ένταξη στο ευρώ το 2007.
Πληρώντας όμως πλέον τους όρους σύγκλισης η Λιθουανία θα ενταχθεί στην ευρωζώνη από 1η Ιανουαρίου 2015.
Όταν μία χώρα αλλάζει νόμισμα, ο πληθωρισμός αποτελεί πάντα μία ανησυχία αλλά η διπλή τιμολόγηση σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα επιτρέπει στον κόσμο να γνωρίζει εάν οι επιχειρήσεις παίζουν τίμια.
Ανησυχία επίσης προκαλούν τα εφάπαξ κόστη και τα επιτόκια που θα είναι σε χαμηλά επίπεδα μετά την προσαρμογή στο ευρώ.
Η απασχόληση μεσοπρόθεσμα αναμένεται να βελτιωθεί λόγω της μετάβασης, αλλά μακροπρόθεσμα μόνο μέσω δομικών μεταρρυθμίσεων.
Ο Τζιοβάνι Μάγκι μετέφερε τις ανησυχίες των πολιτών στο Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας.
Τι αλλάζει στην καθημερινότητα
Η Λιθουανία μετράει αντίστροφα για τη μεγάλη αλλαγή της 1ης Ιανουαρίου, που το ευρώ θα βρίσκεται στις τσέπες των πολιτών και για τις πρώτες 15 μέρες του χρόνου θα κυκλοφορεί μαζί με τα παλιά λίτας.
Οι τράπεζες και τα ταχυδρομεία έχουν προμηθευτεί το νέο νόμισμα. Οι έμποροι και οι πολίτες μπορούν ήδη να πάρουν πακέτα με τα νέα νομίσματα.
Πολλοί έμποροι έχουν υπογράψει μνημόνιο με το οποίο δεσμεύονται ότι δεν θα εκμεταλλευτούν την προσαρμογή στο ευρώ ως πρόσχημα για να αυξήσουν τις τιμές. Μαζί με τη συνηθισμένη παρακολούθηση των τιμών για 40 βασικά αγαθά και υπηρεσίες, η κυβέρνηση πρόσθεσε άλλα 100 αγαθά και υπηρεσίες τα οποία θα βρίσκονται υπό έλεγχο μέχρι τον επόμενο Αύγουστο. Οι Λιθουανοί λένε ότι είναι έτοιμοι για την πρόκληση του νέου νομίσματος.
«Πιστεύω ότι το ενιαίο νόμισμα είναι πολύ καλύτερο από αυτή τη σύγκλιση μεταξύ των διαφορετικών νομισμάτων και την σύγχυση που σχετίζεται με αυτή» είπε ο Γιοκούμπας Σκιντέρσκις υπάλληλος σε μπαρ της Λιθουανίας. .
«Πιστεύω ότι δημιουργεί περισσότερες ευκαιρίες. Νομίζω ότι θα είναι καταπληκτικό» δήλωσε σχετικά η Κοτρίνα Κουρκλιέτε,πωλήτρια.
«Η αύξηση των τιμών είναι φυσιολογική, γιατί όλες οι επιχειρήσεις υποφέρουν από τα πρόσθετα κόστη με την άφιξη του ευρώ» σχολίασε η Άννα Μανγκιρντιένε, καλλιτέχνις και ιδιοκτήτρια καταστήματος.
«Εν μέρει συμμερίζομαι τις ανησυχίες για την ανεξαρτησία μας. Γιατί τα λίτας ήταν τα χρήματά μας, πιο κοντά στην καρδιά μας» είπε η Γελένα Καμπινιένε, ιδιοκτήτρια καταστήματος.
Τι απαντάει ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας
«Έχουμε τη νεότερη εμπειρία της Λετονίας. Στη Λετονία οι τιμές αυξάνονται σε σχέση με το ευρώ κατά 0,1%. Οπότε, κάτι τέτοιο περιμένουμε στη Λιθουανία, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αυξήσεις στο εισόδημα θα είναι περίπου 4-5%» δηλώνει ο Βίτας Βασιλιαούσκας.
Η απώλεια της νομισματικής κυριαρχίας είναι ένα ακόμη ευαίσθητο θέμα για τους πολίτες.
«Έχουμε ένα καθεστώς σταθερού επιτοκίου σε σχέση με το ευρώ από το 2002. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε «ανεξάρτητη» νομισματική πολιτική. Οπότε, εκ των πραγμάτων έχουμε το ευρώ».
Ποιοι είναι οι λόγοι για την υιοθέτηση του ευρώ που θα μπορούσαν να πείσουν και τους πιο επιφυλακτικούς;
«Θα απομακρύνει τον πιστωτικό κίνδυνο και θα μειώσει τα επιτόκια. Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε ευκαιρίες για καλύτερη ανάπτυξη».
Τι απαντάει ο Πρωθυπουργός της Λιθουανίας
Euronews:
Κύριε πρωθυπουργέ σας ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σας. Τι άλλαξε στη Λιθουανία με την εισαγωγή του ευρώ; Γιατί στο παρελθόν βιώσατε εκροές κεφαλαίων, με τον πληθωρισμό να προκαλεί ανησυχία. Άλλαξε πραγματικά η στρατηγική ώστε να μην ξανασυμβεί ποτέ στο μέλλον;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Μετά την οικονομική κρίση που περάσαμε από το 2009 μέχρι το 2012, υιοθετήσαμε πολύ ξεκάθαρα μέτρα ελέγχου της χρηματοπιστωτικής αγοράς και της μείωσης του ελλείμματος. Μεταρρυθμίσαμε τον ενεργειακό τομέα με στόχο τη μείωση των τιμών των ενεργειακών πηγών.
Euronews:
Πιστεύετε ότι εξαρτάστε πολύ από τις νομισματικές πολιτικές;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Σίγουρα, πρώτα από όλα, όχι μόνο από τη νομισματική πολιτική, πιστεύουμε…αλλά πρέπει να συνοψίσουμε. Ένα πολύ σημαντικό θέμα για μας είναι ότι στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης πολλοί νέοι άνθρωποι έφυγαν από τη Λιθουανία. Επρόκειτο για μαζικό κύμα μετανάστευσης.
Euronews:
Ας μιλήσουμε για το θέμα των μισθών και των εργασιακών μεταρρυθμίσεων για να υπάρξουν κίνητρα ώστε να επιστρέψει αυτό το μεταναστευτικό πλήθος πίσω στη Λιθουανία.
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Στη Λιθουανία οι μισθοί πρακτικά ήταν οι χαμηλότεροι στην ΕΕ. Οπότε οι μισθοί, τώρα άρχισαν να αυξάνονται σχεδόν κατά 4-5%. Φοβάμαι ότι η παραγωγικότητα υστερεί λίγο.
Euronews:
Υπάρχει θέμα γήρανσης του πληθυσμού εδώ με κόσμο που λόγω ηλικία δεν μπορεί να εργαστεί; Θα δούμε το σύστημα πρόνοιας να αλλάζει στη Λιθουανία;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Ναι, αγγίξατε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για μας που είναι το δημογραφικό. Βλέπουμε ότι οι τάσεις είναι τέτοιες που κάθε χρόνο έχουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους που βρίσκονται σε ηλικία συνταξιοδότησης και που έχουν περισσότερες δυσκολίες να μπουν στην αγορά εργασίας όπου απαιτούνται αρκετά προσόντα. Αυτό το θέμα καταλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι των σχεδίων μας και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που σκοπεύουμε να εφαρμόσουμε.
Η Πολωνία λέει «όχι» στο ευρώ
Θα επιστρέψουμε στη συζήτησή μας με τον πρωθυπουργό, αλλά ας περάσουμε τα σύνορα σε μία άλλη ισχυρή οικονομία της Ανατολικής Ευρώπης, την Πολωνία, που ακόμα σκέφτεται εάν η ένταξη στο ευρώ είναι συμφέρουσα. Η Σάρα Τσάπελ πήγε στη Βαρσοβία για μία αντιπαράθεση στην καρδιά των Χριστουγέννων.
Η Μόνικα Ζοτσόβσκα τρέχει μία βραβευμένη επιχείρηση καλλυντικών στη Βαρσοβία. Εξάγει προϊόντα στην Ευρώπη και αλλού.
Καθώς η συζήτηση σχετικά με την ένταξη της Πολωνίας στο ευρώ μαίνεται, η Μόνικα λέει ότι-για την ώρα τουλάχιστον- το εκτός είναι καλύτερο από το εντός.
«Για την ώρα βλέπουμε περισσότερα πλεονεκτήματα εάν κρατήσουμε την παραγωγή σε πολωνικά ζλότι και να πουλάμε σε ευρώ. Τώρα έχουμε χαμηλότερο εργασιακό κόστος, αλλά όταν ενταχθούμε στην ευρωζώνη οι μισθοί θα αυξηθούν. Θα είμαστε, από εκείνη τη στιγμή, μία πιο ανεπτυγμένη εταιρεία, οπότε δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Αλλά για τις εταιρείες που μόλις ξεκινούν θα υπάρξει μεγάλη διαφορά».
Οι έρευνες λένε ότι τα 2/3 των Πολωνών είναι ενάντια στο ευρώ.
Ένας σημαντικός λόγος για αυτό είναι η ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας χωρίς αυτό. Η Πολωνία ήταν η μόνη χώρα στην ΕΕ που απέφυγε μία οικονομική ανατροπή προς τα κάτω μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Αλλά η χώρα έχει τις δικές της προκλήσεις. Το ΑΕΠ της είναι λιγότερο από το 1/3 του μέσου όρου της ευρωζώνης και το επίπεδο του πληθωρισμού είναι κάτω από το μηδέν.
Η Παγκόσμια Τράπεζα πιστεύει ότι όταν η Πολωνία τελικά ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ, τα οφέλη θα υπερβούν κατά πολύ τα μειονεκτήματα.
«Η υιοθέτηση του ευρώ μπορεί να βοηθήσει την Πολωνία γιατί θα αυξήσει τις επενδύσεις, θα αυξήσει την οικονομική σταθερότητα και θα αυξήσει την τεχνολογική απορρόφηση» λέει ο Μαρσίν Πιατκόφσκι, οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Η Πολωνία υπέγραψε ήδη την ένταξή της όταν θα είναι έτοιμη.
Αλλά πολλοί Πολωνοί θέλουν να δουν την πλήρη ανάκαμψη της ευρωζώνης πρώτα- και η Πολωνία έχει το δικό της δρόμο.
«Η Πολωνία πρέπει να κάνει αυτά που πρέπει για να είναι έτοιμη για την ευρωζώνη. Πρέπει να είναι πλήρως ευέλικτη και ανταγωνιστική- γιατί αυτά είναι τα μαθήματα της κρίσης» πρόσθεσε ο Πιατκόφσκι.
Εκτός από τα οικονομικά, οι αναλυτές πιστεύουν ότι η γεωπολιτική- κυρίως η σύγκρουση με τη γειτονική Ουκρανία θα σπρώξει την Πολωνία πιο κοντά στην αγκαλιά των Βρυξελλών.
Η πολωνική κυβέρνηση λέει ότι η χώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση ασφάλειας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Οι σχέσεις με τη Ρωσία
Euronews:
Κύριε πρωθυπουργέ ας μιλήσουμε για την Πολωνία. Ακόμα συζητούν εάν πρέπει να υιοθετήσουν το ευρώ ή όχι. Ποιο είναι το μεγάλο θέμα για τη Λιθουανία τώρα με το ευρώ όταν μιλάμε για οικονομία και ασφάλεια;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Σίγουρα ήταν μία πολύ μεγάλη πρόκληση η απόφαση όσον αφορά την εισαγωγή του ευρώ στις αρχές του 2013. Είναι πολύ σημαντικό για μας ότι όλα τα κράτη της Βαλτικής θα έχουν κοινό νόμισμα, το ευρώ. Και είναι επίσης πολύ σημαντικό καθώς τα κόστη δανεισμού υπολογίζονται στις κρατικές δαπάνες. Ο δανεισμός με χαμηλότερο επιτόκιο χαμηλώνει τα έξοδα των υπηρεσιών δανεισμού.
Euronews:
Χρειάζεστε μία στρατηγική αλλαγή όσον αφορά τις οικονομικές σας σχέσεις με τη Ρωσία;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Εάν μιλήσουμε για οικονομική ανάπτυξη στο μέλλον και για τις οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία, θέλω να πω ότι τώρα δουλεύουμε πολύ εντατικά με τις αγορές της Δυτικής Ευρώπης, αναζητώντας σχέσεις στις άλλες χώρες και υπογράφοντας νέα συμβόλαια. Οι εξαγωγές στη Ρωσία αποτελούσαν το 20% πριν τις κυρώσεις. Πολλοί επιχειρηματίες κατάλαβαν ότι η ρωσική αγορά έγινε πολύ επικίνδυνη.
Euronews:
Εάν οι Ρώσοι αντιδράσουν, ποια είναι η στρατηγική σας ώστε να ελέγξετε τον πληθωρισμό στη Λιθουανία και να παρέχετε ενεργειακές πηγές στον κόσμο;
Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους:
Μιλώντας για τις τιμές των ενεργειακών πηγών, πρέπει να πούμε ότι η κυβέρνηση, για παράδειγμα, μείωσε τις τιμές του φυσικού αερίου, σε συμφωνία με την Gazprom, κατά 20%. Αυτό σημαίνει ότι η Λιθουανία έχει ήδη εισάγει φυσικό αέριο μέσω τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου, για παράδειγμα τώρα από τη νορβηγική εταιρεία Statoil. Οπότε αυτός ο παράγοντας κινδύνου ήταν τόσο μεγάλος πριν και εξαρτημένος από την Gazprom. Σήμερα είμαστε…πώς να το πω.. έχουμε την δυνατότητα να προμηθευτούμε φυσικό αέριο από αλλού. Μιλώντας περαιτέρω για τον ενεργειακό τομέα, τον επόμενο χρόνο πρέπει να ολοκληρώσουμε δύο πολύ φιλόδοξα έργα που είναι οι ηλεκτρικές συνδέσεις- Ένας ηλεκτρικός σύνδεσμος με τη Σουηδία και ένας άλλος με την Πολωνία.