Γιατροί και νοσηλεύτριες εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα σε αναζήτηση καλύτερων αμοιβών στη Δυτική Ευρώπη
Σόφια. Βρισκόμαστε μπροστά στο Κέντρο Επειγόντων περιστατικών. Δίπλα είναι παρκαρισμένα ολοκαίνουργια ασθενοφόρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστηρίξει σθεναρά τη Βουλγαρία στην αναβάθμιση των ιατρικών της εγκαταστάσεων. Το πρόβλημα είναι όμως το ανθρώπινο δυναμικό και όχι τα μηχανήματα ή τα ασθενοφόρα.
Γιατροί και νοσηλεύτριες της Βουλγαρίας εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα και αναζητούν καλύτερες αμοιβές στην Δυτική Ευρώπη. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στην Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Κροατία και την Ουγγαρία. Μια επιδημία που έχει κάνει τη συγκεκριμένη βαλκανική χώρα να υποφέρει από τη δραστική μείωση του ιατρικού προσωπικού. 3 στους 4 Βούλγαρους φοιτητές της Ιατρικής σκέφτονται να μεταναστεύσουν. Πού θέλουν να πάνε; Στη Γερμανία, την Αυστρία, τις Σκανδιναβικές χώρες.
Η Κριστίνα Μάντσεβα και ο Ρούντι Γιόζεφ Γιένερ φον Φέργκουτζ εργάζονται εδώ και πολλά χρόνια στο ΕΚΑΒ: «Το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη ιατρικού προσωπικού, σε όλους τους τομείς, αλλά κυρίως στα επείγοντα. Χρειαζόμαστε περισσότερο κόσμο. Δουλεύουμε, έχοντας λιγότερο από το μισό προσωπικό που είναι αναγκαίο στη συγκεκριμένη μονάδα.Έχουμε πολύ καλούς γιατρούς στη Βουλγαρία. Είναι οδυνηρό να χάνουμε όλους αυτούς τους συναδέλφους. Σε όσους έφυγαν λέω: επιστρέψτε στη χώρα σας. Γυρίστε σπίτι σας. Γυρίστε στη Βουλγαρία» επισημαίνει η Μάντσεβα.
Η Βουλγαρία γηράσκει με γρήγορο ρυθμό. Οι ιατρικές ανάγκες της αυξάνονται διαρκώς. Ο νεανικός πληθυσμός εγκαταλείπει τη χώρα. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι μέχρι το 2050, η Βουλγαρία θα απολέσει το 23% του πληθυσμού της. 700.000 Βούλγαροι ζουν σε άλλες χώρες. 30.000 Βούλγαροι νοσηλευτές έχουν φύγει από τη χώρα την τελευταία δεκαετία. Μόνη της η Γερμανία έχει υποδεχτεί 50.000 γιατρούς από το εξωτερικό. Το σύστημα περίθαλψης της Βουλγαρίας νοσεί. Για να μάθουμε γιατί, οδεύουμε στο Βίντιν.
Ένα αίσθημα εγκατάλειψης κυριαρχεί παντού. Η πόλη αδειάζει. Είναι η περιοχή της χώρας με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων. Τα φαρμακεία κάνουν χρυσές δουλειές εδώ. Έχουμε ραντεβού με την Τσβετέλινα Μιλοσλάνοβα. Είχε καρκίνο αλλά κατάφερε να θεραπευτεί. Λόγω όμως της ισχυρής θεραπείας που ακολούθησε, έπαθε ελεφαντίαση. Ασθενείς με αυτό το πρόβλημα πρέπει να ακολουθούν ειδική θεραπεία στα πόδια αρκετές φορές την εβδομάδα, από άτομα που γνωρίζουν ιατρικό μασάζ. Κάτι που δεν μπορεί να γίνει στο Βίντιν. Έχει συστήσει μια ένωση για την υποστήριξη ασθενών με παρόμοια ιατρικά προβλήματα:
«Κάθε μέρα πρέπει να περνάω τουλάχιστον τρεις ώρες για να αλλάζω τους επιδέσμους. Μιάμιση ώρα το πρωί και μιάμιση ώρα το βράδυ. Δεν έχει απομείνει πολύ εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό στη Βουλγαρία για να με φροντίσει. Ακόμη και αυτοί οι φυσικοθεραπευτές που ξέρουν πώς να με ανακουφίσουν από τους πόνους, μου λένε κατευθείαν ότι έχουν απομείνει ελάχιστοι στη χώρα. Μπορούν να μετρηθούν στα δάχτυλα του ενός χεριού».
Πριν δεχτεί τη θέση του διευθυντή στην ιδιωτική κλινική Ομέγκα στο Βίντιν, ο 64χρονος Ντάντσο Κιράσκι δούλευε για 24 χρόνια στο τοπικό δημόσιο νοσοκομείο. Το νοσοκομείο δεν έχει ουρολογική κλινική. Η νευρολογική κλινική έκλεισε μια μέρα πριν το επισκεφτούμε. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της συνεχιζόμενης διαρροής ανθρώπινου κεφαλαίου στους ασθενείς και το ιατρικό τοπίο της χώρας;
«Οι συνέπειες είναι τρομερές γιατί δεν έχει μείνει αρκετό εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Πολλά ιατρικά τμήματα έχουν κλείσει. Τα πιο κοντινά εξειδικευμένα νοσοκομεία απέχουν 60-100 χιλιόμετρα. Είναι πολλές φορές επικίνδυνο να μεταφέρουμε τόσο μακριά τους ασθενείς. Όταν οι συνάδελφοι ιατροί άρχισαν να φεύγουν, είχαμε περίπου 300 γιατρούς στο Βίντιν. Σήμερα έχουμε μόλις 120» εξηγεί ο Κιράσκι.
Επιστρέφουμε στην Σόφια. Θα συναντήσουμε την Ρουμιάνα Τοντόροβα. Είναι από τους γιατρούς που έφυγαν από τη χώρα. Είναι ιατροδικαστής. Ζει στη Γερμανία, εδώ και πέντε χρόνια. Περίπου 2000 Βούλγαροι γιατροί δουλεύουν σήμερα στην Γερμανία. Επέστρεψε για λίγες μέρες να δει φίλους και την οικογένειά της. Γιατί αποφάσισε να φύγει από τη χώρα;
«Οι γιατροί δεν τυγχάνουν γενικά ιδιαίτερης εκτίμησης στη βουλγαρική κοινωνία. Αναρωτήθηκα λοιπόν αν θέλω να εκθέσω τον εαυτό μου σ' αυτή την κατάσταση, στην περιφρόνηση του κόσμου. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να γίνεις γιατρός. Δεν θέλω να χάσω τον αρχικό ενθουσιασμό μου για το ιατρικό επάγγελμα, ούτε να ξεχάσω τους λόγους που έγινα γιατρός, επειδή όλο το υγειονομικό σύστημα νοσεί στη χώρα. Δεν πληρώνεσαι όπως πρέπει να πληρώνεσαι και δεν σε σέβονται ούτε αναγνωρίζουν τη δουλειά σου, όπως πρέπει».
Υπάρχει όμως ακόμη ελπίδα για το σύστημα υγείας της Βουλγαρίας. Τη βρήκαμε στο καλά εξοπλισμένο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Σόφιας. Η Βελίνα Γκεργκέλτσεβα είναι επικεφαλής της νευρολογικής κλινικής. Η δική της θέση είναι ότι για να αναστραφεί η κατάσταση, χρειάζονται καλύτεροι μισθοί για τους γιατρούς, επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και μηχανήματα και η παροχή στους γιατρούς εχέγγυων ότι θα μείνουν στη θέση τους για αρκετά χρόνια:
«Πιστεύω ότι οι νέοι γιατροί πρέπει να έχουν ελευθερία επιλογής. Για να γίνεις κορυφαίος στον τομέα σου, είναι καλό να εργαστείς στη χώρα σου αλλά και να συγκεντρώσεις γνώσεις και εμπειρία στο εξωτερικό. Γιατί όχι; Κι εγώ δούλεψα δύο χρόνια στη Γερμανία, στο Μόναχο, πριν επιστρέψω στη Βουλγαρία».
Πέρσι το φθινόπωρο, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης έκαναν πορεία. Ανάμεσά τους και ο 25χρονος νευρολόγος Αλεξάντερ Φαρφάροφ. Οι διαδηλωτές ζητούσαν ο κατώτατος μισθός για τους νοσηλευτές να είναι 460 Ευρώ και ο μισθός για τους νεοπροσλαμβανόμενους γιατρούς 600 Ευρώ. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να ενισχύσει με 100 εκατομμύρια ευρώ τον τομέα υγείας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων θα πάει σε μισθολογικές αυξήσεις. Ο Φαρφάροφ θέλει να μείνει στη χώρα. Πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξει όλο το σύστημα: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα στο βουλγαρικό σύστημα υγείας είναι ότι πολλοί εργαζόμενοι σ' αυτό φεύγουν από την χώρα για να δουλέψουν στο εξωτερικό. Οι αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό. Πρέπει να κάνουμε αυτές τις περιοχές πιο ελκυστικές για τους νέους, ώστε να μείνουν εκεί και να φτιάξουν τη ζωή τους. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το σύστημα υγείας και την μόρφωση, αλλά και με την κοινωνική κατάσταση».
Για να επιβραδύνει το brain-drain, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε έναν κώδικα συμπεριφοράς, συστήνοντας τη μη πρόσληψη προσωπικού από περιοχές με φτωχές υποδομές υγείας. Η Δύση όμως δεν τον λαμβάνει υπόψη. Τα γραφεία ευρέσεως εργασίας κάνουν χρυσές δουλειές. Η έξοδος συνεχίζεται.
