Είναι η “αρογαλού” χορευταρού αράχνη της Κρήτης και το “γκιάκ” σπάνιο πτηνό των Τζουμέρκων; Ποια ήταν η προηγούμενη ζωή της λέξης “μπάστακας”;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕίναι η “αρογαλού” χορευταρού αράχνη της Κρήτης και το “γκιάκ” σπάνιο πτηνό των Τζουμέρκων; Ποια ήταν η προηγούμενη ζωή της λέξης “μπάστακας”; Ντο λες να καλατσέβομεν Ποντιακά παίζοντας;
Εσείς τα γνωρίζετε αυτά; Από πού κρατάει τελικά η σκούφια μας;
Μια πρότυπη πολιτιστική πρωτοβουλία με στόχο τη διάσωση και την ανάδειξη της μητρικής γλώσσας και της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς της Ελλάδας και των διαλέκτων της. Το πρώτο διαδραστικό παιχνιδόλεξο για το γλωσσικό ιδίωμα και τις λαλιές του τόπου μας. Μία ευρηματική, ψυχαγωγική, εκπαιδευτική κι ακομπλεξάριστη σειρά παιχνιδιών και συμμετοχικών δράσεων για παρέες, παιδιά, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, ντόπιους και ταξιδευτές.
Για πρώτη φορά η “Ντοπιολαλιά” γίνεται παιχνίδι (επιτραπέζιο, αλλά και ψηφιακό σε λίγο καιρό) και μας προσκαλεί σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στην πολιτισμική μνήμη και τη λαϊκή παράδοση. Από τη λεβεντογέννα Κρήτη και την πιτομάνα Ήπειρο χαλασιά μου, έως τη λαλιά του Πόντου και τη Μακεδονία, από την πανελλήνια “λουλούδινη” αργκό του μάγκα και των κουτσαβάκηδων του Πειραιά έως τη ρεμπέτα της Σύρας και της Θεσσαλονίκης.
Η “Ντοπιολαλιά” είναι μία πρωτοβουλία, που τελεί υπό την επιμέλεια και το συντονισμό του “Πολιτιστικού Δικτύου για τη Ντοπιολαλιά”, μέσα από το οποίο έγινε πράξη η πρώτη σειρά επιτραπέζιων παιχνιδιών για το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, τις διαλέκτους και τις κοινωνικές ιδιολέκτους της ελληνικής γλώσσας. Αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια και το δημιουργικό επιστέγασμα της πολυετούς μελέτης κι έρευνας μιας πλειάδας δημιουργών κι ανθρώπων του πολιτισμού, που αποφάσισαν να ενώσουν τις γνώσεις και την αγάπη τους για την παράδοση και το πολιτιστικό παιχνίδι.
Κάθε ντοπιολαλιά είναι ξεχωριστή και κάθε παιχνίδι ένα αυτοτελές πολιτιστικό έργο, που έχει σχεδιαστεί, έτσι ώστε μέσω της γλώσσας να παρουσιάζεται η ιστορία, ο πολιτισμός, η παράδοση, η γαστρονομία, η καθημερινή ζωή, η αρχιτεκτονική, η πανίδα, η χλωρίδα κι η κουλτούρα κάθε (γλωσσικής) περιοχής.
Οι πρώτες θεματικές εκδόσεις της “Ντοπιολαλιάς”, που ήδη κυκλοφορούν, περιλαμβάνουν τα “Κρητικά”, τα “Ποντιακά”, τα “Ηπειρώτικα‘ και τα “Κουτσαβάκικα”, αλλά στόχος της ομάδας της “Ντοπιολαλιάς” είναι η δημιουργία ενός παιχνιδιού για κάθε λαλιά του Ελληνισμού.
Η “Ντοπιολαλιά” αποσκοπεί στην καταγραφή, τη διάσωση και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και της προφορικής λαϊκής μας παράδοσης, καθώς και στη δια-δραστική μύηση των νεότερων γενιών στο συναρπαστικό αυτό κόσμο.
Γιατί, όπως μας άφησε ως διαρκή παρακαταθήκη ευθύνης ο Ελύτης: “προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις”. Αγκαλιάζει όλες τις λαλιές του Ελληνισμού, αποδυναμώνοντας κάθε προκατάληψη, γιατί όπως πολύ σωστά σημείωνε κάποτε ο λογοτέχνης Γιάννης Ψυχάρης: “Χωριολαλιά είτανε κ’ η αττική στον καιρό της”.
Δεν γνωρίζει γλωσσικούς αποκλεισμούς, γι αυτό συμπεριλαμβάνει και τις αργκό, όπως τη λαλιά των ναυτικών, που ανέδειξε ποιητικά ο Νίκος Καββαδίας, τα καλιαρντά που διέσωσε ο Ηλίας Πετρόπουλος ή τα κουτσαβάκικα.
Η ερευνητική ομάδα της “Ντοπιολαλιάς”, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες που παρέχει ο κόσμος των παιχνιδιών και τα σύγχρονα εργαλεία παιχνιδοποίησης (gamification), σχεδιάζει ήδη την ψηφιακή της έκδοση. Παράλληλα, υλοποιεί ένα διαδικτυακό διαδραστικό και συμμετοχικό κυνήγι χαμένων στο χρόνο ιδιωματισμών, τις “Λεξορμήσεις”, στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν μικροί και μεγάλοι.
Σε λίγο καιρό όλα τα παιχνίδια της θα είναι προσβάσιμα και στο διαδίκτυο, παρέχοντας στο ευρύ κοινό νέες
δυνατότητες διά-δρασης, έναν πιο άμεσο και συμμετοχικό τρόπο γνωριμίας με τον πλούτο, την ομορφιά και τη συναρπαστική γλωσσική ποικιλομορφία της ενιαίας ελληνικής γλώσσας.
Στο πλαίσιο των ευρύτερων πολιτιστικών κι εκπαιδευτικών της δράσεων, η ομάδα της “Ντοπιολαλιάς”, υλοποιεί και μια σειρά πρωτοβουλιών, με τίτλο “Λεξορμήσεις”. Ένα διαδικτυακό διαδραστικό και συμμετοχικό κυνήγι ξεχασμένων με το πέρασμα του χρόνου λέξεων και φράσεων, στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν όλοι, μικροί και μεγάλοι. Στόχος της δράσης είναι η συλλογή, η καταγραφή κι η διάσωση ιδιωματισμών, που μιλούν μέχρι και σήμερα αυθεντικοί ομιλητές σε όλη την Ελλάδα. Για τη συγκέντρωση του υλικού, που εκτός από κειμενικό μπορεί να είναι και ηχογραφημένο ή μαγνητοσκοπημένο, θα χρησιμοποιηθούν η “Ψηφιακή Ντοπιολαλιά”, η ιστοσελίδα της www.dopiolalia.gr και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.