Έξυπνες λύσεις για την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες ώστε να αντικαταστήσουν ένα μέρος του πλαστικού που χρησιμοποιούν με κάτι πιο φιλικό προς το περιβάλλον
Μπορεί η θάλασσα να μας βοηθήσει να απαγκιστρωθούμε από την πολυετή εξάρτηση από το πετρέλαιο; Νέα υλικά και τεχνολογίες φέρνουν κλάδους της ευρωπαϊκής γαλάζιας οικονομίας πιο κοντά σ’ αυτόν τον στόχο.
Μουτρίκου
Εδώ στο Μουτρίκου, στη βόρεια Ισπανία, οι επιστήμονες του ερευνητικού κέντρου ΑΖΤΙ δουλεύουν σε ένα ευρωπαϊκό πρότζεκτ που έχει ως στόχο να αντικαταστήσει το πλαστικό που χρησιμοποιείται στις υδατοκαλλιέργειες με υλικά πιο φιλικά προς το περιβάλλον.
Ο τοπικός επιχειρηματίας Ιμανόλ Γκουρουσάγκα έχει μια καλλιέργεια μυδιών. Αυτή η ερευνητική πλατφόρμα χρησιμοποιεί την συμβατική μέθοδο καλλιέργειας: τα μύδια αναπτύσσονται πάνω σε μακριά σχοινιά που είναι απλωμένα υποβρύχια. Το πλέγμα τα προστατεύει από τους θηρευτές. Τα σχοινιά και το πλέγμα είναι από πλαστικό. Όταν κλείσει ο κύκλος ζωής τους, δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα, όπως αναφέρει: «Όλες οι υδατοκαλλιέργειες παράγουν πλαστικά απόβλητα. Είτε είναι η παραγωγή σολομού, τσιπούρας ή στην περίπτωσή μας, αυτά τα σχοινιά που χρησιμοποιούμε για την καλλιέργεια μυδιών. Υπάρχουν πολλά σχοινιά και αυτά δημιουργούν πολλά απορρίμματα».
Οι τοπικές αρχές ζητούν επιτακτικά να γίνουν αλλαγές: «Μας ζητούν ήδη να προχωρήσουμε σε αλλαγές. Έτσι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, όλη η βιολογική μας παραγωγή θα γίνεται με βιοδιασπώμενα σχοινιά» συμπληρώνει.
Ως λύση, οι ερευνητές που εργάζονται στο ευρωπαϊκό πρότζεκτ Biogears ανέπτυξαν κομποστοποιημένα σχοινιά για υδατοκαλλιέργειες. Η Λέιρε Αραντζαμέντι Εγκιγκούρεν είναι ερευνήτρια στο AZTI: «Αυτό είναι το πρωτότυπο που αναπτύξαμε στο πρόγραμμα Biogears. Είναι βιοπλαστικό υλικό με φυσική προέλευση. Έτσι μπορεί να βιοδιασπαστεί. Η παραγωγή με αυτά τα σχοινιά μπορεί να είναι πιο βιώσιμη, φιλικότερη προς το περιβάλλον και μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία στον κλάδο».
Αντί για πετροχημικά και ορυκτά καύσιμα, οι επιστήμονες δημιούργησαν κομποστοποιημένα πλαστικά από φυσικά υλικά που προέκυψαν από ανανεώσιμη βιομάζα. Τα πειράματά τους με διάφορες ενώσεις οδήγησαν σε μια συλλογή πιθανών υλικών για σχοινιά. Ο στόχος τους είναι να δημιουργήσουν πλαστικό που δεν θα αποσυντίθεται στην θάλασσα, αλλά θα γίνεται λίπασμα, μετά το τέλος της χρήσης του.
Η Μαρί Χοσέ Σουάρεζ είναι ερευνήτρια σε λειτουργικά και βιώσιμα πολυμερή στο Gaiker: «Τα πλαστικά δεν είναι μόνο πετρέλαιο. Περιέχουν διάφορους τύπους στοιχείων που μπορούν να είναι φυσικής προέλευσης και μπορεί να περιλαμβάνουν προσθετικές ουσίες βιολογικής προέλευσης. Όλα μπορούν να είναι μέρος της σύνθεσης του πλαστικού».
Μπορεί όμως ο κλάδος να χρησιμοποιήσει αυτό το βιο-υλικό σε ήδη υπάρχουσες γραμμές παραγωγής; Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, αυτό το εργοστάσιο συμμετέχει στο πρότζεκτ. Παράγει 3-4 τόνους σχοινιού κάθε μέρα, κυρίως για υδατοκαλλιέργειες και για ψαράδες. Οι μηχανές του χρησιμοποιούν το παραδοσιακό πλαστικό πέλλετ. Οι διευθυντές της μονάδας Itsaskorda υποστηρίζουν ότι η παραγωγή κομποστοποιημένων σχοινιών απαιτεί μόνο μικρές προσαρμογές. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: το σχοινί αυτό είναι τόσο δυνατό, όπως και το πλαστικό.
Ο Μικέλ Αγκουινάγκα είναι συνδιευθυντής του εργοστασίου Itsaskorda: «Η βασική δυσκολία είναι να καθορίσουμε τα σωστά συστατικά για το πλαστικό υλικό που χρησιμοποιούσαμε για να φτιάξουμε το σχοινί. Να διασφαλίσουμε την παροχή του σε μεγάλες ποσότητες, οι οποίες είναι αναγκαίες για να κρατούν χαμηλά το κόστος στην βιομηχανική παραγωγή μεγάλης κλίμακας».
Τα κομποστοποιημένα σχοινιά θα δοκιμαστούν τώρα στις καλλιέργειες με τα μύδια.
Μπορούμε όμως να κάνουμε κάτι για τα δίχτυα ψαρέματος, που είναι μία από τις βασικές πηγές μόλυνσης της θάλασσας από πλαστικό; Υπολογίζεται ότι 640.000 τόνοι αλιευτικού εξοπλισμού χάνονται ή πετιούνται στην θάλασσα κάθε χρόνο. Τα άδηλα δίχτυα, χρειάζονται αιώνες για να διαλυθούν. Παγιδεύουν θαλάσσια ζώα, μολύνουν το νερό με μικροπλαστικές ουσίες και δημιουργούν κινδύνους για την ναυσιπλοΐα.
Βίγο
Αυτή η μηχανότρατα ετοιμάζεται να φύγει από το λιμάνι του Βίγο, στην Γαλικία. Μεταφέρει 20 τόνους πλαστικών διχτυών. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης αλιευτικής της εξόρμησης στον Ατλαντικό, καταιγίδες, αλλά και κοφτεροί βράχοι μπορούν να κόψουν κομμάτια από αυτό τον ακριβό εξοπλισμό της. Σπάνια μπορεί να χάσει όλα τα δίχτυα της.
Ερευνητές από ένα άλλο ευρωπαϊκό πρότζεκτ, το Oceanets, δημιούργησαν μια διαδικτυακή εφαρμογή που επιτρέπει στους καπετάνιους να αναρτούν δημόσια τα απωλεσθέντα εργαλεία τους. Η Άνγκελα Κορτίνα είναι διευθύντρια έρευνας και ανάπτυξης στον Συνεταιρισμό Ιδιοκτητών Αλιευτικών Σκαφών του Λιμανιού του Βίγο: «Χάρις σ’ αυτό το μέσο, σε περίπτωση που κάποιος αντιμετωπίσει τέτοιο πρόβλημα, μπορεί να το σηματοδοτήσει έτσι ώστε οι άλλοι να γνωρίζουν ότι σ’ αυτή την περιοχή, σε ένα ορισμένο βάθος, σε αυτές τις συντεταγμένες, υπάρχει ένα εμπόδιο που μπορεί να χαλάσει το δίχτυ τους ή να προκαλέσει την οριστική του απώλεια».
Οι ψαράδες επιδιορθώνουν διαρκώς τα δίχτυα τους, κόβοντας τα κατεστραμμένα μέρη. Αυτά τα κομμένα μέρη μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για νέα προϊόντα, μειώνοντας την ανάγκη για χρήση πετρελαίου. Το λιμάνι του Βίγο μαζεύει κάθε εβδομάδα ένα ολόκληρο κοντέινερ με τέτοια κομμένα δίχτυα.
Ένας από τους στόχους του πρότζεκτ Oceanets είναι να αναδείξει την αξία αυτής της ανακύκλωσης αυτών των διχτυών: «Δεν είναι απορρίμματα. Αυτό είναι πολυαμίδη, πολυαιθυλένιο, ίνες πολυεστέρα που μπορούν να ανακυκλωθούν. Υπάρχει μια αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά για ανακυκλωμένα προϊόντα που θεωρούνται ότι έχουν υψηλότερη αξία. Όχι ως απορρίμματα αλλά ως προϊόντα με προστιθέμενη αξία» επισημαίνει η Άνγκελα Κορτίνα.
Μερικά από τα κομμένα δίχτυα του Βίγο τα στέλνουν στην Βαλένθια για ερευνητικούς σκοπούς.
Βαλένθια
Το τεχνολογικό κέντρο Aimplas ειδικεύεται σε καινοτομίες από πλαστικό. Στοχεύει να προσφέρει λύσεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα και να ενισχύσει τις εταιρίες του κλάδου. Μαζί με εταίρους από το πρότζεκτ Oceanets, οι ερευνητές έχουν αναπτύξει μηχανικούς και χημικούς τρόπους για την ανακύκλωση παλιών διχτυών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, κομμάτια διχτυών διαλύονται σε μικροσκοπικές ίνες και μετά ανακατεύονται. Αυτή η διαδικασία της σύνθεσης και της μίξης παράγει πλαστικούς κόκκους που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία νήματος για συνθετικά υφάσματα. Για παράδειγμα, το πρότζεκτ ανακύκλωσε μερικά δίχτυα ψαρέματος και τα μετέτρεψε σε αθλητικά ρούχα.
Η Σόνια Αλμπέιν Ούριος είναι ερευνήτια στην μηχανική ανακύκλωση στο Aimplas: «Τόσο η ποιότητα όσο και το φινίρισμα του τελικού προϊόντος είναι εξαιρετικά. Πιστεύουμε λοιπόν ότι στο μέλλον, τέτοια ρούχα που είναι φτιαγμένα από ανακυκλωμένη πολυαμίδη θα βρίσκονται σε μαγαζιά στην Ισπανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη».
Καθώς τα βιώσιμα αυτά προϊόντα θα ελκύσουν περισσότερους πελάτες, οι ερευνητές πιστοποιούν την πηγή προέλευσης με μια ειδική προσθετική ουσία ανίχνευσης. Κάνει τους ανακυκλωμένους κόκκους και τα υφάσματα να βγάζουν ένα πράσινο χρώμα, κάτω από ειδικό φως, σε αντίθεση με πλαστικά που δεν είναι ανακυκλωμένα.
Η Βανέσα Γκουτιέρες είναι ερευνήτρια στον τομέα της σύνθεσης στο Aimplas: «Αυτό προσθέτει μεγαλύτερη αξία, καθώς δείχνει το ανακυκλωμένο υλικό πέρα από την καινούργια πολυαμίδη. Αυτό παρέχει προστασία στην φίρμα, επιτρέποντας να ανιχνεύσουμε πλαστά προϊόντα ή τον ανταγωνισμό από τη μαύρη αγορά».
Από την ανακύκλωση των υπαρχόντων πλαστικών στην υιοθέτηση βιοδιασπώμενων εναλλακτικών λύσεων: ο κλάδος της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας ανοίγει το δρόμο προς ένα μέλλον που θα στηρίζεται λιγότερο στα ορυκτά καύσιμα και θα προστατεύει περισσότερο τη θάλασσα και το περιβάλλον.