Η σημασία των σχέσεων με το Καζακστάν εν μέσω ενεργειακής και γεωπολιτικής κρίσης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗTην πρώτη επίσκεψη στην ιστορία Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στο Καζακστάν πραγματοποιεί ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ο οποίος είχε συνάντηση με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών της χώρας Τιλουμπέρντι Μουχτάρ, ενώ έγινε δεκτός από τον πρόεδρο του Καζακστάν Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγεφ.
Το Καζακστάν αποτελεί τον πρώτο προμηθευτή της Ελλάδος σε αργό πετρέλαιο (23% του συνόλου των εισαγωγών για το 2021), ενώ είναι ο πέμπτος εμπορικός εταίρος του Καζακστάν μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.
Στο νότιο τμήμα της χώρας διαβιούν περί τους 10.000 Έλληνες ομογενείς, ενώ φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια διπλωματικών σχέσεων Ελλάδος-Καζακστάν.
Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική στο παρόν γεωπολιτικό πλαίσιο, καθώς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, το Καζακστάν αναβαθμίζεται ακόμα περισσότερο ως διαμετακομιστικός κόμβος μέσω της δημιουργίας του λεγόμενου μεσαίου διαδρόμου που συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη (ενέργεια και μεταφορές) με παράκαμψη της Ρωσίας.
Η πλούσια σε πλουτοπαραγωγικές πηγές χώρα, κατέχει το 75% των αποθεμάτων της Κασπίας σε υδρογονάνθρακες, το 3% των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου, και το 1,7% του φυσικού αερίου. Επίσης είναι ο 6ος σημαντικότερος παραγωγός σιταλεύρου παγκοσμίως, γεγονός το οποίο αποκτά σημασία στην παρούσα συγκυρία.
Διαθέτει ακόμη την πιο δυναμική οικονομία όλων των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ) και εξελίσσεται σε πόλο έλξης άμεσων ξένων επενδύσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Ο πρόεδρος του Καζακστάν επισκέφθηκε προ ολίγων ημέρων το Παρίσι και γι' αυτό το σκοπό.
Πολιτικά, το Καζακστάν επιδιώκει να διατηρεί γεωστρατηγικές ισορροπίες. Έχει παραδοσιακή σχέση με Ρωσία, με τον πρόεδρο να επισκέπτεται τη Μόσχα στις 28 Νοεμβρίου. Αναπτύσσει όμως ταυτόχρονα τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ και έχει στρατηγικές πλέον σχέσεις με την Κίνα.
Η χώρα είναι ιδιαιτέρως σημαντική και για την 'Αγκυρα, καθώς είναι μέλος του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών. Ο πρόεδρος της χώρας διαθέτει ισχυρές διασυνδέσεις με τον ΟΗΕ, καθώς έχει διατελέσει Νο 2 του Οργανισμού και γενικός διευθυντής του ΟΗΕ στη Γενεύη.
Ν. Δένδιας: Ο αναθεωρητισμός δε θα γίνει ανεκτός τον 21ο αιώνα
«Ο αναθεωρητισμός δεν θα γίνει ανεκτός και δεν πρέπει να γίνει ανεκτός από τη Διεθνή Κοινότητα στον 21ο αιώνα», υπογράμμισε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, μετά τη συνάντησή του με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών του Καζακστάν.
«Ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας όλων των κρατών είναι ο ακρογωνιαίος λίθος ενός σταθερού και ευημερούντος κόσμου», επεσήμανε ο υπουργός, ο οποίος εξήγησε στον ομόλογό του τις θεμελιώδεις αρχές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Ακόμη ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε στο Κυπριακό, ένα άλλο σημαντικό διεθνές ζήτημα που χρήζει λύσης βασισμένης στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και συμβατής με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Το Καζακστάν «είναι ένας πολύ αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος για την Ελλάδα και για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση» τόνισε ο κ. Δένδιας και ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου μέσω του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP), αποτελεί φυσικό σημείο εισόδου για την Ευρώπη, ιδίως για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη».
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, επεσήμανε ο κ. Δένδιας συζητήθηκε το κοινό ενδιαφέρον για τη διασύνδεση των υποδομών μεταφορών στην περιοχή, ενώ μίλησαν για τις σχέσεις ΕΕ-Καζακστάν.
«Η Ελλάδα θα χαρεί πολύ να διευκολύνει αυτές τις σχέσεις. Και χαιρετίζουμε τη θέση σε ισχύ και την εφαρμογή της Συμφωνίας Ενισχυμένης Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (EPCA)», τόνισε.
«Η Ελλάδα και το Καζακστάν δεν είναι ξένοι», συμπλήρωσε και εξήγησε: «Έχουμε μια μακρά ιστορία αλληλεπίδρασης και έχουμε μια στέρεη γέφυρα φιλίας και αμοιβαίας κατανόησης, και αυτή είναι η παρουσία 10.000 Ελλήνων στο Καζακστάν και περισσότερων από 40.000 πολιτών του Καζακστάν- κυρίως ελληνικής καταγωγής στην Ελλάδα».
Αναφορικά με τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγιεφ ο Νίκος Δένδια τόνισε:
«Είχα την ευκαιρία να συζητήσω μαζί του για τις μεγάλες δυνατότητες των διμερών μας σχέσεων. Το 2021 είχαμε τις πρώτες διμερείς πολιτικές και προξενικές διαβουλεύσεις, στην Αθήνα. Ανυπομονούμε για τον επόμενο γύρο στο Καζακστάν», σημείωσε και υπενθύμισε πως τον Οκτώβριο, ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης, ηγήθηκε της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Αστάνα, για την 5η Μικτή Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδας-Καζακστάν (ΜΔΕ).
«Φέτος γιορτάζουμε την 30ή επέτειο των ελληνο-καζακικών διπλωματικών σχέσεων και αυτό δείχνει πόσο πολύ θέλουμε να φέρουμε τις σχέσεις μας πιο κοντά», ανέφερε.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜετά τη συνάντηση, οι δύο υπουργοί υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας, μεταξύ των Διπλωματικών Ακαδημιών για θέματα εκατέρωθεν ενδιαφέροντος. Η συμφωνία αυτή είναι η τριακοσιοστή συμφωνία που υπογράφει η παρούσα κυβέρνηση.
Ευχαρίστησε ακόμη την κυβέρνηση του Καζακστάν που ανταποκρίθηκε δημόσια και θετικά στο αίτημα της Ελλάδας να ανοίξουν δύο επίτιμα προξενεία, στο Αλμάτι και στο Ακτάου, δύο πόλεις με σημαντική ελληνική παρουσία.
Συζητήθηκε, ακόμη, η συνεργασία των δύο χωρών στο πλαίσιο Διεθνών Οργανισμών. «Έχουμε πολύ καλή συνεργασία στο σύστημα του ΟΗΕ και σας ευχαριστούμε πολύ για την υποστήριξή σας στις προσπάθειές μας να γίνουμε μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας το 2025-2026. Συζητήσαμε τις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Συμφωνήσαμε ότι πρέπει να συνεχιστούν περαιτέρω, με πλήρη σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας της Ουκρανίας», ανέφερε ο κ. Δένδιας.
Τέλος, συμφωνήθηκε ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια για τη βελτίωση των διμερών εμπορικών και οικονομικών σχέσεων στην ενέργεια, τη γεωργία, τον τουρισμό, τις κατασκευές και το εμπόριο προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών προσκάλεσε τον ομόλογό του στην Αθήνα.
Άνοιγμα της Ελλάδας στην Κεντρική Ασία
Η επίσκεψη αυτή συνδυάζεται και με το γενικότερο «άνοιγμα» που επιχειρεί η χώρα μας στην Κεντρική Ασία, μεταξύ άλλων με τις συναντήσεις του κ. Δένδια με τον ομολόγους του από το Ουζμπεκιστάν και το Τατζικιστάν μόλις την προηγούμενη βδομάδα στο περιθώριο της υπουργικής Συνάντησης του ΟΑΣΕ στην Πολωνία, όπως τόνιζαν διπλωματικές πηγές.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Ελλάδα εξετάζει πέραν της υφιστάμενης πρεσβείας στο Καζακστάν να ιδρύσει και δεύτερη στην περιοχή (Ουζμπεκιστάν).
«Η ισχυρότερη παρουσία της Ελλάδος στην περιοχή είναι επιβεβλημένη -πέραν της πολιτικής και οικονομικής/ενεργειακής διάστασης- και για άλλους λόγους π.χ. λόγω του μεταναστευτικού», σημείωναν διπλωματικές πηγές. (λόγω της εγγύτητας και των κοινών συνόρων των χωρών της περιοχής με το Αφγανιστάν).
Μεταξύ άλλων, ο υπουργός στις επαφές του αναμένεται να ενημερώσει και για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η Ελλάδα και η Κύπρος. Αναμένεται να συζητηθεί εκτενώς το Ουκρανικό.
Εν τω μεταξύ, στο πλαίσιο της ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ των δύο υπουργείων και αλληλοκατανόησης μεταξύ στελεχών των διπλωματικών υπηρεσιών για θέματα εκατέρωθεν ενδιαφέροντος, υπεγράφη συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των διπλωματικών ακαδημιών. Η συμφωνία αυτή είναι η τριακοσιοστή συμφωνία που υπογράφει η παρούσα κυβέρνηση.
Σημειώνεται ότι στο Καζακστάν τα στελέχη της διπλωματικής υπηρεσίας συχνά αναλαμβάνουν σημαντικά αξιώματα στη χώρα. Στην τρέχουσα περίοδο πρόεδρος και ΥΠΕΞ προέρχονται από τη διπλωματική υπηρεσία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕπίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, στις επαφές του υπουργού θα δοθεί ώθηση για την ενίσχυση του διμερούς συμβατικού πλαισίου, μεταξύ άλλων, με την προώθηση των υπό διαπραγμάτευση συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολογίας και αεροπορικής σύνδεσης. Αμφότερες αναμένεται να ενισχύσουν τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις και ιδιαίτερα τον τουρισμό προς την Ελλάδα (ήδη υπάρχει τους θερινούς μήνες αεροπορική σύνδεση Αστάνας-Ηρακλείου).
Ο κ. Δένδιας θα επισκεφθεί το «Financial Center», επιβεβαιώνοντας έτσι τη βούληση της χώρας να εμβαθύνει τις οικονομικές σχέσεις και τη συνεργασία με το Καζακστάν.
Αναμένεται ακόμη να συζητηθεί η προοπτική χρήσης του σιδηροδρομικού δικτύου της Ελλάδος για τη σύνδεση του Καζακστάν με την ΕΕ μέσω του Διαδρόμου Orient East Mediterranean (του TEN-T) και του Middle Corridor (Μεσαίου Διαδρόμου) που συνδέει την Κίνα με την ΕΕ.
Σημειώνεται ότι έχει προηγηθεί η 5η Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδος-Καζακστάν (Αστάνα 19.10.22) με τη συμμετοχή του υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει και για την εκατέρωθεν συνεργασία στον τομέα των επενδύσεων με την διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας, ανέφεραν διπλωματικές πηγές.
Επίσης αναμένεται να προωθηθεί περαιτέρω, με συγκεκριμένα βήματα, και η διμερής συνεργασία σε άλλους τομείς όπως ο κοινοβουλευτικός και ο πολιτιστικός/μορφωτικός.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚατά την επίσκεψη θα αναδειχθεί και ο ρόλος της Ελλάδος στην περαιτέρω προώθηση των σχέσεων ΕΕ-Καζακστάν στον εμπορικό, ενεργειακό αλλά και πολιτικό τομέα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές. Το Καζακστάν αποτελεί εταίρο της ΕΕ που συνεργάζεται στην αντιμετώπιση περιφερειακών προκλήσεων στην περιοχή, όπως το Αφγανικό και η διένεξη Κιργιζίας-Τατζικιστάν.
Τέλος, θα προωθηθεί η ήδη πολύ καλή συνεργασία σε επίπεδο άλλων διεθνών Οργανισμών όπως ο ΟΗΕ. Σημειώνεται ότι το Καζακστάν στηρίζει με συμφωνία αμοιβαίας υποστήριξης την υποψηφιότητα της Ελλάδας για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (για τη διετία 2025-2026), αλλά και του ΟΑΣΕ.