Η συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ της δεύτερης μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της Ευρώπης και της ιταλικής κυβέρνησης συνεχίζεται - αυτή τη φορά, με το εμβληματικό Fiat 500 στο επίκεντρο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Όντρεϊ Χεπμπορν και ο Γκέγκορι Πεκ έκαναν τις βόλτες τους στη Ρώμη με ένα Fiat 500. Ο Πάπας Φραγκίσκος το επέλεξε αντί μιας αλεξίσφαιρης λιμουζίνας. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι απόλαυσε μια βόλτα με το θρυλικό «πεντακοσαράκι» στη σύνοδο των G7 στην Απουλία μόλις την περασμένη εβδομάδα.
Τώρα, το εμβληματικό Fiat 500 γίνεται αφορμή για μια ευρύτερη επιχειρηματική διαμάχη που προκαλέι «πονοκέφαλο» στην ιταλική κυβέρνηση.
Στην τελευταία διαφήμισή της, η Stellantis -μια γαλλοϊταλική πολυεθνική με έδρα την Ολλανδία που σχεδιάζει και κατασκευάζει αυτοκίνητα από 14 μάρκες, συμπεριλαμβανομένων όλων των μοντέλων της Fiat- έδειξε το πάντα δημοφιλές Cinquecento απογυμνωμένο από όλα του τα λογότυπα.
"Ακόμα και αν αυτό το αυτοκίνητο δεν είχε λογότυπο, αν δεν είχε όνομα, αν δεν είχε σημαία, αν δεν είχε τίποτα που να λέει τι είναι ή από πού προέρχεται, όλοι θα το αναγνώριζαν", λέει ο αφηγητής στο σποτ των 30 δευτερολέπτων που έδειχνε το διάσημο σχέδιο του "500".
"Μπορεί να είναι μόνο ιταλικό και μπορεί να είναι μόνο Fiat", κατέληγε η διαφήμιση.
Για πολλούς, η σύντομη διαφήμιση δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να τονίσει την αναγνωρισιμότητα που εγγυάται ένα Fiat 500. Εξάλλου, το μικροσκοπικό αλλά πολύ πρακτικό αυτοκίνητο πόλης - που κυκλοφορεί από τη δεκαετία του 1950 και επανήλθε στην αγορά το 2007 - έχει γίνει συνώνυμο του ρομαντισμού και της dolce vita.
Ωστόσο, για άλλους, ήταν μια όχι και τόσο διακριτική αιχμή προς την κυβέρνηση της Ρώμης μετά από αρκετές πρόσφατες αποφάσεις που θεωρούν ότι στρέφονται κατά των οχημάτων της εταιρείας και της υποτιθέμενης "μη ιταλικότητάς" τους.
Εξαργυρώνοντας το καλό όνομα της Ιταλίας
Η γαλλο-ιταλικών συμφερόντων Stellantis ενόχλησε για πρώτη φορά τις αρχές στα μέσα Απριλίου, όταν ανακοίνωσε ότι η νέα Alfa Romeo -μια άλλη ιστορική ιταλική μάρκα που της ανήκει- πρόκειται να ονομαστεί "Milano" προς τιμήν της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ιταλίας.
Το Υπουργείο Επιχειρήσεων απάντησε αρνητικά επικαλούμενο τον λεγόμενο "νόμο περί ιταλικότητας", ο οποίος απαγορεύει σε ξένες οντότητες να χρησιμοποιούν ονόματα που παραπέμπουν στην Ιταλία, τα τοπωνύμια της ή την τρίχρωμη σημαία της για την προώθηση προϊόντων που κατασκευάζονται αλλού.
Ο νόμος, ο οποίος ειρωνικά ονομάζεται "legge Italian-sounding" στα ιταλικά, τέθηκε σε ισχύ το 2019, όταν η εθνική ένωση μικρομεσαίων επιχειρήσεων υποστήριξε ότι τα προϊόντα αυτά προκαλούν σημαντική ζημία στην οικονομία της χώρας, ύψους 55 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Ορισμένοι θεώρησαν την κίνηση του υπουργού Adolfo Urso ως κάτι περισσότερο από έναν τακτικισμό. Την θεώρησαν "υπερβολικά ρεαλιστική" τακτική, που ενώ έχει κυρίως στόχο την αγορά τροφίμων, όπως δήλωσε στο Euronews η δημοσιογράφος του ιταλικού πρακτορείου ειδήσεων ANSA Amalia Angotti- χρησιμοποιείται και για να ασκήσει πίεση στην αυτοκινητοβιομηχανία να παράγει περισσότερα οχήματα στην εγχώρια αγορά.
"Η ιταλική κυβέρνηση θέλει η Stellantis να παράγει 1 εκατομμύριο οχήματα στην Ιταλία, διαφορετικά στοχεύει να φέρει άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων ασιατικών", δήλωσε η Angotti.
Και όμως, δεν αληθεύει ότι ιταλικές μάρκες όπως η Fiat, η Alfa Romeo ή η Lamborghini - ένα άλλο εξέχον όνομα της αυτοκινητοβιομηχανίας που βρίσκεται τώρα στα χέρια της Stellantis - δεν έχουν καμία σχέση με την Ιταλία. Αν μη τι άλλο, εξακολουθούν να τροφοδοτούν σημαντικά τον προϋπολογισμό της χώρας, εξήγησε.
"Πάνω από το 63% των οχημάτων που παράγονται στα ιταλικά εργοστάσια της Stellantis το 2023 εξάγονται στο εξωτερικό, συμβάλλοντας στο ιταλικό εμπορικό ισοζύγιο", δήλωσε η Angotti, που ασχολείται με τη Fiat και την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία εδώ και δεκαετίες.
Το πιο σημαντικό είναι ότι κανένα εργοστάσιο δεν έχει μεταφερθεί στο εξωτερικό. Αν μη τι άλλο, όλα παραμένουν εκεί που ήταν εξαρχής.
Η Stellantis, θυγατρική της εταιρείας Exor που ελέγχεται από την οικογένεια ενός από τους ιδρυτές της Fiat, του Giovanni Agnelli, διαθέτει 12 εργοστάσια και 10 ερευνητικά κέντρα στην Ιταλία και απασχολεί 43.000 εργαζομένους στη χώρα. Μόνο την τελευταία πενταετία, η εταιρεία επένδυσε 5 δισ. ευρώ σε διάφορες επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα, επισήμανε.
"Επομένως, δεν είναι σωστό να λέμε ότι η Fiat έχει πουληθεί", εξήγησε η Angotti, καταδεικνύοντας τον διεθνή χαρακτήρα μιας εταιρείας που εξακολουθεί να έχει βαθιές ρίζες στην Ιταλία. "Υπάρχουν πολλές εθνικότητες στην ανώτατη διοίκηση: ο διευθύνων σύμβουλος είναι Πορτογάλος, ο επικεφαλής των οικονομικών είναι Αμερικανός και ο επικεφαλής της τεχνολογίας είναι Κροάτης".
"Το ίδιο ισχύει και για τις μάρκες: ο διευθύνων σύμβουλος της Jeep είναι Αμερικανός, αυτός της Peugeot είναι Άγγλος και ο επικεφαλής της Alfa Romeo είναι Γάλλος".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠολυδαίδαλη νομοθεσία
Η Stellantis ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις του υπουργείου αλλάζοντας γρήγορα την ονομασία του μικρομεσαίου SUV της -που θα κατασκευαστεί στη Σλοβακία- σε "Junior". Ο διευθύνων σύμβουλος της Alfa Romeo, Jean-Philippe Learnato, δήλωσε στον εγχώριο Τύπο ότι η εταιρεία ήθελε "να προωθήσει ένα κλίμα γαλήνης και χαλάρωσης".
"Είναι σαν να έχουμε λανσάρει δύο μοντέλα μέσα σε λίγες ημέρες, πρώτα το Milano και μετά το Junior", χαριτολόγησε ο Learnato. "Είμαστε πραγματικά μοναδικοί".
Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις του Learnato ότι τουλάχιστον δύο μοντέλα της Alfa Romeo θα κατασκευάζονται στα ιταλικά εργοστάσια τα επόμενα χρόνια, η ιταλική κυβέρνηση χτύπησε για άλλη μια φορά την Stellantis.
Στα μέσα Μαΐου, η οικονομική αστυνομία και οι τελωνειακές αρχές κατέσχεσαν ένα φορτίο 134 ηλεκτρικών αυτοκινήτων Fiat Topolino - οχήματα που μπορούν να οδηγηθούν από 14χρονους με προσωρινή άδεια οδήγησης - επειδή έφεραν μικροσκοπικά αυτοκόλλητα με την ιταλική σημαία παρά το γεγονός ότι κατασκευάστηκαν στο Μαρόκο, παραβιάζοντας αρκετές διατάξεις της ιταλικής νομοθεσίας.
Το κύριο σημείο διαφωνίας, σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, ήταν ο κανόνας της "ουσιαστικής μετατροπής", ένας κανονισμός της ΕΕ που ορίζει ότι κάθε διαδικασία κατασκευής που μεταβάλλει σημαντικά το τελικό προϊόν σημαίνει ότι αυτό κατασκευάστηκε (στην προκειμένη περίπτωση, το μικροσκοπικό Topolino) νομικά στη χώρα που έβαλε πρακτικά "τις βίδες στη θέση τους".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το αυτοκόλλητο με τη σημαία στο Topolino αντιβαίνει σε μερικούς ακόμα νόμους που έχουν πρόσφατα αυστηροποιηθεί, προερχόμενοι από την παλιά Σύμβαση της Μαδρίτης του 1891, η οποία ορίζει ότι ακόμη και μια έμμεση παραπλάνηση σχετικά με την προέλευση μπορεί να θεωρηθεί ως προσπάθεια εξαπάτησης του αγοραστή. Βεβαίως, οι ιταλικές αρχές κατέσχεσαν το φορτίο των οχημάτων κατά την άφιξή του στο λιμάνι του Λιβόρνο.
Η Fiat απάντησε ότι εξακολουθούσε να πιστεύει ότι το ιταλικό σήμα ήταν νόμιμο, επειδή το Topolino σχεδιάστηκε στο Τορίνο και απλώς συναρμολογήθηκε αλλού, αλλά τελικά συναίνεσε στις εντολές της Ρώμης.
Ενώ οι εντάσεις υποχώρησαν μετά την ανακοίνωση της Stellantis ότι θα συνεχίσει να παράγει το Fiat Panda στο ιταλικό της εργοστάσιο στο Pomigliano τουλάχιστον μέχρι το 2030 και θα κατασκευάσει ένα νέο υβριδικό 500 στο Τορίνο, φαίνεται ότι το ερώτημα παραμένει: Δικαιούται η ιταλική κυβέρνηση να βάζει εμπόδια στη Stallantis;
"Είμαστε σίγουροι για αυτή την πολιτική;»
"Ενώ είναι πιθανότατα αλήθεια ότι η Alfa Romeo Junior δεν παράγεται στην Ιταλία, υπάρχουν πολλά αυτοκίνητα, ιδίως ιαπωνικά, που χρησιμοποιούν ονόματα ιταλικών πόλεων ή σχετίζονται με την Ιταλία", δήλωσε στο Euronews ο Claudio Dordi, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ρώμης.
"Φαίνεται ότι, σε αυτή την περίπτωση, οι ιταλικές αρχές εφαρμόζουν δυο μέτρα και δύο σταθμά στη Stellantis σε σύγκριση με άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕρωτηθείς αν η Ιταλία κάνει το σωστό εφαρμόζοντας τόσο αυστηρά τους νόμους της, ο Dordi δήλωσε ότι δεν είναι πεπεισμένος.
"Ακόμη και αν εφαρμόσουμε τον κανόνα της "ουσιαστικής μετατροπής", θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε προϊόντα με αρκετά υψηλή περιεκτικότητα σε ξένες ύλες - σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και πάνω από 50% - ως ιταλικά".
"Αντίθετα, υπάρχουν προϊόντα που δεν μπορούν να θεωρηθούν ιταλικά, αλλά περιλαμβάνουν υψηλή αξία ιταλικής προέλευσης. Η προστασία μόνο εκείνων των προϊόντων που θεωρούνται "ιταλικά" θα μπορούσε να έχει αντιπαραγωγικό αντίκτυπο", εξήγησε.
Αυτή η πρακτική έχει ακόμη λιγότερο νόημα στον παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον του 21ου αιώνα, όπου οι χώρες -ιδίως εκείνες της ΕΕ- πρέπει να κρατούν όλες τις πόρτες ανοιχτές σε πιθανές συνεργασίες, αν θέλουν να ενισχύσουν τις οικονομίες τους.
"Δεδομένου ότι οι αλυσίδες παραγωγής σχεδόν όλων των προϊόντων είναι διασκορπισμένες σε διάφορες χώρες, είμαστε σίγουροι ότι αυτή η πολιτική προωθεί αποτελεσματικά τα ιταλικά συμφέροντα; Για παράδειγμα, υπάρχουν αρκετά αυτοκίνητα που παράγονται παγκοσμίως με βάση ιταλικό σχεδιασμό", επεσήμανε ο Dordi.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ"Δεν θα έπρεπε η Ιταλία να επικεντρωθεί περισσότερο στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων ή να πείσει πρώην ιταλικές εταιρείες να επανεπενδύσουν στην Ιταλία, βελτιώνοντας το τοπικό επιχειρηματικό, νομικό και διοικητικό περιβάλλον;"