Χιλιάδες διαδηλωτές πλημμύρισαν τους δρόμους του Βελιγραδίου - Σχέδιο πραξικοπήματος και ανατροπής του βλέπει πίσω από τις κινητοποιήσεις ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΧιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν το Σάββατο στο Βελιγράδι εναντίον της επανέναρξης αμφιλεγόμενου σχεδίου εκμετάλλευσης μεταλλείου λιθίου, το οποίο αναμένεται να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη.
Πριν από τη συγκέντρωση στο κέντρο της σερβικής πρωτεύουσας, δυο μορφές του κινήματος εναντίον του σχεδίου κατήγγειλαν πως προσήχθησαν για λίγη ώρα από μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας που προειδοποίησαν ότι οποιαδήποτε ενέργεια οδηγούσε στο κλείσιμο δρόμων θα ήταν «παράνομη».
«Ήρθα στο Βελιγράδι επειδή υπερασπιζόμαστε την προστασία της ζωής στη Σερβία», είπε ο 58χρονος Σλόμπονταν Στανιμίροβιτς, κάτοικος της κοινότητας Ραντιέβινα, η οποία βρίσκεται κοντά στο ορυχείο.
Οι τουλάχιστον 24.000 (σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών) διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα όπως «Rio Tinto, φύγε απ’ τη Σερβία!» και «δεν θα 1σκάψετε!» στη συγκέντρωση και την πορεία στο κέντρο της σερβικής πρωτεύουσας. Κατόπιν απέκλεισαν τις σιδηροτροχιές στον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό σταθμό του Βελιγραδίου, διακόπτοντας την κυκλοφορία των συρμών.
Το βράδυ του Σαββάτου ο εκ των ηγετών των διαδηλωτών Ζλάτκο Κοκάνοβιτς διεμήνυσε πως οι κινητοποιήσεις θα συνεχιστούν. «Θα μείνουμε εδώ όλη νύχτα κι όλη μέρα», επέμεινε.
Οργανώσεις που μάχονται για την προστασία του περιβάλλοντος δηλώνουν έτοιμες να αποκλείσουν τους κυριότερους οδικούς άξονες της χώρας και να αρχίσουν εκστρατεία ανυπακοής των πολιτών, αν η κυβέρνηση αρνηθεί να ικανοποιήσει τις διεκδικήσεις τους και να απαγορεύσει την εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιθίου.
Η Σερβία διαθέτει πελώρια κοιτάσματα λιθίου, ιδίως κοντά στην πόλη Λόζνιτσα (δυτικά), όμως το αμφιλεγόμενο σχέδιο για τη λειτουργία ορυχείου που έχει καταρτιστεί από τον αγγλοαυστραλιανό κολοσσό Rio Tinto διχάζει εδώ και χρόνια τη χώρα.
Τη 19η Ιουλίου, μία εβδομάδα μετά το πράσινο φως της κυβέρνησης στις δραστηριότητες εξόρυξης στο ορυχείο αυτό, το Βελιγράδι και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν συμφωνία για τον εφοδιασμό ευρωπαϊκών κρατών με λίθιο.
Τα κοιτάσματα εντοπίστηκαν το 2004, όμως μαζικές διαδηλώσεις που διήρκεσαν εβδομάδες ανάγκασαν τις αρχές να εγκαταλείψουν το έργο το 2022. Πρόσφατα η κυβέρνηση έκανε αναστροφή στο ζήτημα, έπειτα από απόφαση της δικαιοσύνης τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με την οποία η ανάκληση της άδειας που είχε δοθεί στη Rio Tinto δεν «συμμορφωνόταν προς το Σύνταγμα και τον νόμο».
Το λίθιο είναι απαραίτητο μέταλλο για την κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Είναι στοιχείο-κλειδί, προκειμένου η αυτοκινητοβιομηχανία να κάνει μετάβαση προς πιο οικολογική παραγωγή. Το σχέδιο ωστόσο συναντά αντίσταση από πολλούς Σέρβους, που φοβούνται ότι η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα μολύνει τις πηγές νερού και τους υδροφόρους ορίζοντες και θα θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
Η κυβέρνηση του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει υποσχεθεί επανειλημμένα πως δεν θα αρχίσει καμιά εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιθίου παρά μόνο αφού δοθούν εγγυήσεις για τα πρωτόκολλα περιβαλλοντικής ασφάλειας.
Ο Πρόεδρος της Σερβίας χαρακτήρισε της διαδηλώσεις «συστατικό της δημοκρατίας». Ωστόσο εξαπέλυσε μύδρους για τα όσα ακολουθούν τις διαδηλώσεις.
«Η κατάληψη του νέου σιδηροδρόμου και το νέου σιδηροδρομικού σταθμού Προκόπ στο Βελιγράδι , η διακοπή της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο και στην γέφυρα δεν συμβάλλουν στην δημοκρατία με κανέναν τρόπο. Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα. Γελοιοποιούν την δημοκρατία ως πολιτικό σύστημα. Είναι η βία των μειοψηφιών, η τρομοκρατία των μειοψηφιών απέναντι στην πλειοψηφία», τόνισε ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς.