Η Δαμασκός μετά τον Άσαντ: Απρόσμενη ηρεμία και επιστροφή στην ξεχασμένη κανονικότητα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μόλις μια εβδομάδα μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία από αντάρτες της αντιπολίτευσης, με αιχμή του δόρατος την ισλαμιστική ομάδα HTS, οι κάτοικοι της Δαμασκού επιστρέφουν στην κανονικότητα, υπό το άγρυπνο βλέμμα ελάχιστων ένοπλων ανταρτών που περιπολούν στους δρόμους.

Στο διεθνές αεροδρόμιο της Δαμασκού, ο νέος επικεφαλής της ασφάλειας - ένας από τους αντάρτες που διέσχισαν τη Συρία και μέσα σε λίγες ημέρες έφτασαν μέχρι την πρωτεύουσα, ανέλαβε καθήκοντα. Οι λιγοστοί εργαζόμενοι που εμφανίστηκαν για δουλειά συγκεντρώθηκαν γύρω από τον Maj Hamza al-Ahmed, ανυπομονώντας να μάθουν τι θα συμβεί.

Ξεκίνησαν διατυπώνοντας όλα τα παράπονα που δεν τολμούσαν να ξεστομίσουν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, η οποία πλέον ανήκει στο παρελθόν.

Είπαν στον γενειοφόρο μαχητή ότι τους αρνήθηκαν προαγωγές και προνόμια που είχαν οι ευννοούμενοι του καθεστώτος και ότι οι πρώην διευθυντές τους τους απειλούσαν με φυλάκιση αν δεν εργάζονταν με την απαιτούμενη ένταση. Προειδοποίησαν ότι οι υπάλληλοι του αεροδρομίου, κατά κύριο λόγο σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές του Άσαντ, είναι έτοιμοι να επιστρέψουν όποτε ξανανοίξουν οι εγκαταστάσεις.

Καθώς ο Al-Ahmed προσπαθούσε να τους καθησυχάσει, ο Osama Najm, ένας μηχανικός, δήλωνε ανακουφισμένος: "Είναι η πρώτη φορά που μιλάμε".

Αυτή ήταν η πρώτη εβδομάδα της μεταμόρφωσης της Συρίας μετά την απροσδόκητη πτώση του Άσαντ.

Οι αντάρτες συνάντησαν έναν πληθυσμό που έσφυζε από συναισθήματα: ενθουσιασμό για τις νέες ελευθερίες, θλίψη για τα χρόνια της καταπίεσης, ελπίδες, προσδοκίες και ανησυχίες για το μέλλον. Κάποιοι δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους ακόμα και έπειτα από τόσες ημέρες.

Παρά την φαινομενική ηρεμία πάντως, υπάρχουν πολλοί τρόποι να χαλάσει η ατμόσφαιρα.

Η χώρα είναι διαλυμένη και απομονωμένη μετά από πέντε δεκαετίες κυριαρχίας της οικογένειας Άσαντ. Οι οικογένειες έχουν διαλυθεί από τον πόλεμο, οι πρώην κρατούμενοι είναι τραυματισμένοι σωματικά και ψυχικά από τις βιαιότητες που υπέστησαν, δεκάδες χιλιάδες παραμένουν αγνοούμενοι. Η οικονομία έχει καταστραφεί, η φτώχεια είναι κανόνας, ο πληθωρισμός και η ανεργία είναι στα ύψη. Η διαφθορά είναι πανταχού παρούσα.

Αλλά οι περισσότεροι κοιτούν μόνο μπροστά.

Στο αεροδρόμιο, ο al-Ahmed είπε στο προσωπικό: "Ο νέος δρόμος θα έχει προκλήσεις, αλλά γι' αυτό είπαμε ότι η Συρία είναι για όλους και ότι όλοι πρέπει να συνεργαστούμε".

Οι ανακοινώσεις των ανταρτών είναι μέχρι στιγμής στη σωστή κατεύθυνση, δήλωσε ο Νατζμ. "Αλλά δεν θα σιωπήσουμε ξανά για οτιδήποτε λάθος".

Σε ένα πυρπολημένο αστυνομικό τμήμα, εικόνες του Άσαντ ξηλώθηκαν και αρχεία καταστράφηκαν μετά την είσοδο των ανταρτών στην πόλη στις 8 Δεκεμβρίου. Όλο το αστυνομικό προσωπικό και το προσωπικό ασφαλείας της εποχής Άσαντ έχει εξαφανιστεί.

Το Σάββατο, το κτίριο ήταν επανδρωμένο με 10 άνδρες που υπηρετούσαν στην αστυνομική δύναμη της de facto "κυβέρνησης σωτηρίας" των ανταρτών, η οποία για χρόνια κυβερνούσε τον θύλακα των ανταρτών της Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία.

Οι αντάρτες αστυνομικοί επιτηρούν το τμήμα, ασχολούμενοι με αναφορές για μικροκλοπές και συμπλοκές στους δρόμους. Μια γυναίκα παραπονιέται ότι οι γείτονές της σαμποτάρισαν την παροχή ρεύματος. Ένας αστυνομικός της λέει να περιμένει να αρχίσουν να λειτουργούν και πάλι τα δικαστήρια.

"Θα χρειαστεί ένας χρόνος για να λυθούν τα προβλήματα" μουρμουρίζει.

Οι αντάρτες προσπάθησαν να βάλουν τάξη στη Δαμασκό αντιγράφοντας τη δομή της διακυβέρνησής της στην Ιντλίμπ. Αλλά υπάρχει ένα βασικό πρόβλημα: Ένας από τους αστυνομικούς εκτιμά ότι ο αριθμός των ανταρτών αστυνομικών ανέρχεται μόνο σε περίπου 4.000. Οι μισοί έχουν την έδρα τους στην Ιντλίμπ και οι υπόλοιποι έχουν αναλάβει να διατηρούν την ασφάλεια στη Δαμασκό και αλλού. Κάποιοι ειδικοί εκτιμούν ότι η συνολική δύναμη των ανταρτών ανέρχεται σε περίπου 20.000.

Οι αντάρτες και το κοινό εξακολουθούν να μαθαίνουν ο ένας για τον άλλον

Οι μαχητές οδηγούν μεγάλα SUV και νεότερα μοντέλα οχημάτων που είναι απρόσιτα στους περισσότερους κατοίκους της Δαμασκού, όπου κοστίζουν 10 φορές περισσότερο λόγω των τελωνειακών δασμών και των αναγκαίων δωροδοκιών.

Οι μαχητές πληρώνουν με τουρκικές λίρες, οι οποίες απαγορεύονταν στις κυβερνητικά ελεγχόμενες περιοχές. Οι περισσότεροι προέρχονται από συντηρητικές, επαρχιακές περιοχές. Πολλοί είναι σκληροπυρηνικοί ισλαμιστές.

Η κύρια δύναμη των ανταρτών, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, έχει αποκηρύξει το κοινό παρελθόν με την Αλ Κάιντα και οι ηγέτες της προσπαθούν να καθησυχάσουν τις θρησκευτικές και εθνοτικές κοινότητες της Συρίας ότι το μέλλον θα είναι πλουραλιστικό και ανεκτικό.

Αλλά πολλοί Σύριοι παραμένουν καχύποπτοι. Ορισμένοι μαχητές φέρουν κορδέλες με ισλαμιστικά συνθήματα στις στολές τους και δεν ανήκουν όλοι στην HTS.

"Οι άνθρωποι που βλέπουμε στους δρόμους, δεν μας αντιπροσωπεύουν", δήλωσε ο Χάνι Ζία, κάτοικος της Δαμασκού από τη νότια πόλη Νταράα, όπου ξεκίνησε η εξέγερση κατά του Άσαντ το 2011. Ανησυχούσε για τις αναφορές επιθέσεων κατά μειονοτήτων και για δολοφονίες εκδίκησης.

"Θα πρέπει να φοβόμαστε", είπε, προσθέτοντας ότι ανησυχεί ότι ορισμένοι αντάρτες αισθάνονται ανώτεροι από τους άλλους Σύρους λόγω των ετών που πολεμούν. "Με όλο το σεβασμό σε αυτούς που θυσιάστηκαν, όλοι θυσιάσαμε κάτι".

Παρόλα αυτά, ο φόβος δεν είναι διάχυτος στη Δαμασκό, όπου πολλοί επιμένουν ότι δεν θα αφήσουν πλέον τον εαυτό τους να καταπιέζεται.

Ορισμένα εστιατόρια άρχισαν ξανά να σερβίρουν ανοιχτά αλκοόλ, άλλα πιο διακριτικά για να ζυγίσουν τις αντιδράσεις.

Σε ένα καφέ στο πεζοδρόμιο στην ιστορική χριστιανική συνοικία της Παλιάς Πόλης, άνδρες έπιναν μπύρα όταν πέρασε μια περίπολος μαχητών. Οι άνδρες γύρισαν ο ένας προς τον άλλον, αβέβαιοι, αλλά οι μαχητές δεν έκαναν τίποτα.

Όταν ένας άνδρας που κρατούσε όπλο παρενόχλησε μια κάβα σε άλλο σημείο της Παλιάς Πόλης, η αστυνομία των ανταρτών τον συνέλαβε, είπε ένας αστυνομικός.

Ο Salem Hajjo, καθηγητής θεάτρου που συμμετείχε στις διαδηλώσεις του 2011, δήλωσε ότι δεν συμφωνεί με τις ισλαμιστικές απόψεις των ανταρτών, αλλά εντυπωσιάστηκε από την εμπειρία τους στη διαχείριση των δικών τους υποθέσεων. Και αναμένει να έχει φωνή στη νέα Συρία.

"Ποτέ δεν ήμασταν τόσο άνετα", είπε. "Ο φόβος έχει φύγει. Τα υπόλοιπα εξαρτώνται από εμάς".

Τη νύχτα μετά την πτώση του Άσαντ, ένοπλοι περιφέρονταν στους δρόμους, γιορτάζοντας τη νίκη με εκκωφαντικούς πυροβολισμούς. Κάποια κτίρια των υπηρεσιών ασφαλείας πυρπολήθηκαν. Άνθρωποι λεηλάτησαν το duty free του αεροδρομίου, σπάζοντας όλα τα μπουκάλια με τα ποτά. Οι αντάρτες κατηγόρησαν για κάποια από τα περιστατικά τους άνδρες του καθεστώτος που διέφυγαν.

Ο κόσμος έμεινε στα σπίτια του περιμένοντας τη νέα ηγεσία. Τα καταστήματα έκλεισαν.

Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ κινήθηκε για να επιβάλει την τάξη, διατάσσοντας νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας για τρεις ημέρες. Απαγόρευσε τους εορταστικούς πυροβολισμούς και μετακίνησε μαχητές για την προστασία των περιουσιών.

Μετά από μια μέρα, οι άνθρωποι άρχισαν δειλά δειλά να εμφανίζονται.

Για δεκάδες χιλιάδες, ο πρώτος τους προορισμός ήταν οι φυλακές του Άσαντ, ιδίως η Saydnaya στα περίχωρα της πρωτεύουσας, για να αναζητήσουν αγαπημένα πρόσωπα που εξαφανίστηκαν πριν από χρόνια. Λίγοι βρήκαν ίχνη.

Ήταν οδυνηρό αλλά και λυτρωτικό. Οι αντάρτες, μερικοί από τους οποίους επίσης έψαχναν επιζώντες, αναμείχθηκαν με τους συγγενείς των αγνοουμένων στους σκοτεινούς διαδρόμους των φυλακών που όλοι φοβόντουσαν για χρόνια.

Κατά τη διάρκεια εορτασμών στους δρόμους, ένοπλοι προσκάλεσαν παιδιά να ανέβουν στα τεθωρακισμένα οχήματά τους. Οι αντάρτες πόζαραν για φωτογραφίες με γυναίκες, μερικές με ακάλυπτα τα μαλλιά τους. Τραγούδια υπέρ της επανάστασης ακούγονταν από τα αυτοκίνητα. Ξαφνικά τα καταστήματα και οι τοίχοι γέμισαν με επαναστατικές σημαίες και αφίσες ακτιβιστών που σκοτώθηκαν από το καθεστώς Άσαντ.

Οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν έχασαν ούτε λεπτό, περνώντας από τους ύμνους στον Άσαντ στα επαναστατικά τραγούδια. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν τον καταιγισμό δηλώσεων που εξέδωσε η νέα μεταβατική κυβέρνηση υπό την ηγεσία των εξεγερμένων.

Η νέα κυβέρνηση κάλεσε τον κόσμο να επιστρέψει στην εργασία του και προέτρεψε τους Σύρους πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο να επιστρέψουν για να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση. Ανακοίνωσε σχέδια για την αποκατάσταση και τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας, ώστε να αποτραπεί η επιστροφή "εκείνων που έχουν αίμα στα χέρια τους".

Οι μαχητές διαβεβαίωσαν τους υπαλλήλους του αεροδρομίου -πολλοί από τους οποίους είναι πιστοί στην κυβέρνηση- ότι δεν θα επιτεθούν στα σπίτια τους, δήλωσε ένας υπάλληλος.

Αλλά τα δεινά της Συρίας απέχουν πολύ από το να επιλυθούν.

Ενώ οι τιμές των προϊόντων έπεσαν κατακόρυφα μετά την πτώση του Άσαντ, επειδή οι έμποροι δεν χρειαζόταν πλέον να πληρώνουν βαριά τελωνειακά τέλη και δωροδοκίες, η διανομή καυσίμων διαταράχθηκε σοβαρά, ανεβάζοντας το κόστος μεταφοράς και προκαλώντας εκτεταμένες και μακρές διακοπές ρεύματος.

Οι αξιωματούχοι λένε ότι θέλουν να επαναλειτουργήσουν το αεροδρόμιο το συντομότερο δυνατό και αυτή την εβδομάδα τα συνεργεία συντήρησης επιθεώρησαν τα λιγοστά αεροπλάνα στην πίστα. Καθαριστές απομάκρυναν σκουπίδια, κατεστραμμένα έπιπλα και εμπορεύματα.

Ένας καθαριστής, ο οποίος συστήθηκε μόνο ως Murad, είπε ότι κερδίζει το ισοδύναμο των 14 ευρώ το μήνα και έχει έξι παιδιά να θρέψει, συμπεριλαμβανομένου ενός με αναπηρία. Ονειρεύεται να αποκτήσει ένα κινητό τηλέφωνο.

"Χρειαζόμαστε πολύ χρόνο για να το ξεπεράσουμε", είπε.