Η Κομισιόν εκτιμά ότι η ΕΕ πρέπει να επενδύσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ στον τομέα κατά την επόμενη δεκαετία, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία, αλλά και να διασφαλίσει ότι θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό της μετά από δεκαετίες υποεπενδύσεων
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μακριά από την υιοθέτηση κοινής θέσης αναφορικά με τις βασικές επιλογές για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας παραμένουν οι ηγέτες της ΕΕ, όπως διαφαίνεται από το άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες και το οποίο ήταν αφιερωμένο στην άμυνα και στις διατλαντικές σχέσεις.
Οι ηγέτες προέτρεψαν την Επιτροπή να εξετάσει τις δυνατότητες που παρέχει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ώστε να επιτρέψει την αύξηση των εθνικών αμυντικών δαπανών, δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στους δημοσιογράφους μετά την ολοκλήρωση της διάσκεψης.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης προβλέπει ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εφαρμόζουν μια δημοσιονομική πολιτική που στοχεύει στη διατήρηση του δημόσιου ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ και του χρέους κάτω από το 60% του ΑΕΠ. Η αποτυχία να το πράξουν μπορεί να οδηγήσει σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) από την Επιτροπή και σε κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων προστίμων. Οκτώ κράτη μέλη - το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία - βρίσκονται επί του παρόντος στο στόχαστρο μιας τέτοιας διαδικασίας.
Αρκετές χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και των χωρών της Βαλτικής, έχουν ζητήσει αναθεώρηση του Συμφώνου, επικαλούμενες το προηγούμενο που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, όταν η Επιτροπή ανέστειλε τους δημοσιονομικούς κανόνες για να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις και τους πολίτες στην αντιμετώπιση του κόστους της πανδημίας.
Όσον αφορά την κοινή χρηματοδότηση, το σενάριο που οι ηγέτες ζήτησαν από την Επιτροπή να διερευνήσει λεπτομερέστερα στη Λευκή Βίβλο για την Άμυνα που θα κυκλοφορήσει στις 19 Μαρτίου, είναι η αλλαγή των κανόνων δανεισμού για την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και για τις ιδιωτικές ευρωπαϊκές τράπεζες.
Η εντολή της ΕΤΕπ έχει ήδη επικαιροποιηθεί το 2024, ώστε να μπορεί να διοχετεύει χρήματα σε περισσότερα έργα διπλής χρήσης, και αύξησε τις επενδύσεις της στην ασφάλεια και την άμυνα σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ πέρυσι. Μια αλλαγή στην εντολή της ΕΤΕπ, δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, θα "διευκολύνει τον ιδιωτικό τραπεζικό τομέα να ακολουθήσει το παράδειγμά της".
Οι αποταμιεύσεις των ευρωπαϊκών νοικοκυριών φτάνουν σχεδόν το 1,4 τρισεκατομμύρια ευρώ, πολύ πάνω από τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ που καταγράφεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο ελάχιστα από αυτά τα χρήματα επενδύονται στην άμυνα, καθώς ο τομέας δεν θεωρείται βιώσιμος βάσει των φορολογικών κανόνων του μπλοκ.
Πρόταση Μητσοτάκη -Τουσκ για την αντιπυραυλική άμυνα της Ευρώπης
Η πρόταση του Έλληνα και Πολωνού πρωθυπουργού να υπάρξει αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα της Ευρώπης ήταν μεταξύ των θεμάτων στα οποία εστίασαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στη συζήτησή τους για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, επισήμανε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.
Όπως εξήγησε, συζήτηση υπήρξε. για παράδειγμα, σαφής εστίαση στην αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, καθώς επίσης στους πυραύλους, στα πυρομαχικά και στην κινητικότητα.
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι υπήρξε «ισχυρή υποστήριξη» στην πρόταση του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ και του Έλληνα ομολόγου του Κυριάκου Μητσοτάκη. «Όλοι γνωρίζουν ότι κανένα κράτος-μέλος δεν έχει μόνο του τη δυνατότητα να οικοδομήσει δική του αντιαεροπορική άμυνα», είπε η Φον ντερ Λάιεν, παρότι όλοι κατανοούν ότι «με τον πόλεμο στα σύνορά μας» αυτό «είναι κάτι απολύτως απαραίτητο».
Όπως είπε, οι λεπτομέρειες του εγχειρήματος δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη, αλλά η αντιαεροπορική ασπίδα είναι «κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο» που πρέπει να συζητηθεί.
Κοινός δανεισμός: Ο ελέφαντας στο δωμάτιο
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα επισήμανε στη συνέντευξη Τύπου ότι "σήμερα αναφέρθηκαν και άλλες ιδέες, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων κοινών επιλογών, πιο καινοτόμων", καθώς "είναι σαφές σε όλους ότι πρέπει να δράσουμε ταχύτερα". Αλλά ούτε ο ίδιος, ούτε η Φον ντερ Λάιεν ούτε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, που ήταν επίσης παρόντες για να απαντήσουν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, τόλμησαν να κατονομάσουν τον "ελέφαντα στο δωμάτιο": το ζήτημα του κοινού δανεισμού.
Χώρες του Βορρά, όπως η Ολλανδία, εξακολουθούν να αντιτίθενται σθεναρά στην πρόταση που υπερασπίζονται η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής. Άλλες, όπως η Δανία, έχουν αλλάξει στάση.
Θα χρειαστούν όμως καινοτόμες λύσεις για να καλυφθεί το τεράστιο χρηματοδοτικό κενό στον τομέα της άμυνας που αντιμετωπίζει η ΕΕ.
Ελάχιστα χρήματα (περίπου 10 δισ. ευρώ) προβλέφθηκαν για τον τομέα της άμυνας στον τρέχοντα οκταετή δημοσιονομικό κύκλο που διαρκεί έως το 2027 και οι διαπραγματεύσεις για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) θα αρχίσουν το καλοκαίρι.
Ωστόσο, η Επιτροπή εκτιμά ότι η ΕΕ χρειάζεται να επενδύσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ στον τομέα της άμυνας κατά την επόμενη δεκαετία, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία αλλά και να διασφαλίσει ότι θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό της μετά από δεκαετίες υποεπενδύσεων.
Η δαπάνη του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα - ο ελάχιστος στόχος που έθεσε η στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ το 2014 - θα έδινε επιπλέον 60 δισ. ευρώ ετησίως στον τομέα, αλλά αρκετοί Ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν έχουν ακόμη φτάσει αυτό το όριο.
Εν τω μεταξύ, η συμμαχία αναμένεται να αυξήσει "σημαντικά" τον εν λόγω στόχο στη σύνοδο κορυφής των ηγετών στα τέλη Ιουνίου, δήλωσε ο γενικός γραμματέας της, Μαρκ Ρούτε, στους δημοσιογράφους νωρίτερα τη Δευτέρα, μετά τη συνάντηση με τους ηγέτες της ΕΕ.
Ένας άλλος τομέας που οι ηγέτες έχουν αναθέσει στην Επιτροπή να διερευνήσει προκειμένου να ενισχύσει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική βάση είναι η απλούστευση των κανόνων της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις, δήλωσε η Ούραουλα Φον ντερ Λάιεν.
"Ο συντονισμός μας στον τομέα της άμυνας πρέπει να ενισχυθεί, για παράδειγμα, μέσω κοινώ προμηθειών, διασφαλίζοντας τη διαλειτουργικότητα. Αυτό μειώνει το κόστος και μας δίνει ευκαιρίες και πλεονεκτήματα", δήλωσε η ίδια.
Οι ηγέτες συζήτησαν επίσης για τους εξοπλισμούς, στους οποίους η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει κατά προτεραιότητα, με τον Αντόνιο Κόστα να λέει ότι η έμφαση πρέπει να δοθεί σε "τομείς όπου υπάρχει σαφής προστιθέμενη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης".
"Στη σημερινή συζήτηση υπήρξε σαφής εστίαση στην αεράμυνα και την πυραυλική άμυνα, για παράδειγμα, αλλά επίσης, για να αναφέρω μόνο μερικά, στους πυραύλους και τα πυρομαχικά, τη στρατιωτική κινητικότητα και τους στρατηγικούς καταλύτες", δήλωσε.
Ωστόσο, το θέμα της διεύρυνσης της λεγόμενης ευρωπαϊκής προτίμησης για κοινές δαπάνες δεν εξετάστηκε στη συνέντευξη Τύπου, γεγονός που υποδηλώνει ότι παραμένει ένα θέμα που διχάζει τα κράτη-μέλη.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επανέλαβε κατά την άφιξή του ότι μια τέτοια προτίμηση είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και την εξάλειψη των εξαρτήσεων, αλλά άλλοι ηγέτες, όπως ο Λιθουανός Γκιτάνας Ναουσέδα, υποστήριξαν ότι η προμήθεια "στρατιωτικού εξοπλισμού από τις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν ένα θέμα που θα δημιουργούσε μια εποικοδομητική και όχι μια καταστροφική οικονομική ατζέντα" με την Ουάσινγκτον μετά τις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ για αμερικανικούς δασμούς στα προϊόντα της ΕΕ.
Η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ωστόσο ότι "αν ξοδεύουμε δισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια από τα χρήματα των φορολογουμένων, πρέπει να τα επιστρέψουμε με αύξηση της τεχνογνωσίας και καλές θέσεις εργασίας στην Ευρώπη".
Οι εταιρικές σχέσεις σε θέματα ασφάλειας και άμυνας απασχόλησαν επίσης τους ηγέτες, ιδίως με το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρωθυπουργός του οποίου, Κιρ Στάρμερ, συμμετείχε στη σύνοδο κατά τη διάρκεια δείπνου.
Βρυξέλλες και Λονδίνο θα συνεχίσουν τη συζήτηση σε σύνοδο κορυφής στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 19 Μαΐου, ανακοίνωσε ο Αντόνιο Κόστα.