Ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου, του πρώτου Λατινοαμερικανού ποντίφικα και μιας βασικής φυσιογνωμίας της Καθολικής Εκκλησίας στον 21ο αιώνα, προκάλεσε αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Στην πατρίδα του, την Αργεντινή, η είδηση έγινε δεκτή με εκφράσεις σοκ και θλίψης.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Γεννημένος στο Μπουένος Άιρες στις 17 Δεκεμβρίου 1936, ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εξελέγη Πάπας στις 13 Μαρτίου 2013 και έγινε ο πρώτος Ιησουίτης και ο πρώτος Λατινοαμερικανός που καταλαμβάνει τον θρόνο του Αγίου Πέτρου.
Η θητεία του σημαδεύθηκε από την έντονη εστίασή του στην κοινωνική δικαιοσύνη, την καταπολέμηση της φτώχειας και την έκκληση για παγκόσμια ειρήνη.
Παρά τη σύνδεσή του με την Αργεντινή, ο Φραγκίσκος δεν πραγματοποίησε ποτέ ποιμαντική επίσκεψη στην πατρίδα του κατά τη διάρκεια των 12 ετών του ποντιφικού του αξιώματος. Οι εικασίες σχετικά με την απόφαση αυτή ποικίλλουν. Ορισμένοι αναλυτές υποστήριξαν ότι απέφευγε την εμπλοκή του στην πολιτική πόλωση της χώρας, ενώ άλλοι επισήμαναν λόγους ατζέντας και διεθνείς δεσμεύσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις, ο Πάπας ανέφερε την πρόθεσή του να ταξιδέψει στην Αργεντινή, αν και δεν την πραγματοποίησε ποτέ.
Στο Μπουένος Άιρες, χιλιάδες πιστοί συγκεντρώθηκαν στον Μητροπολιτικό Καθεδρικό Ναό, όπου ο Μπεργκόλιο τέλεσε τη λειτουργία κατά τη διάρκεια των χρόνων του ως αρχιεπίσκοπος, για να αποτίσουν φόρο τιμής. Σε διάφορες πόλεις της χώρας πραγματοποιήθηκαν αγρυπνίες και θρησκευτικές λειτουργίες στη μνήμη του Ποντίφικα. Στην Αργεντινή, η μορφή του Φραγκίσκου αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού και συζητήσεων. Η σχέση του με τις εκάστοτε κυβερνήσεις και οι απόψεις του για την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της χώρας δημιούργησαν διαφορετικές ερμηνείες.
Η προεδρία της Αργεντινής εξέδωσε ανακοίνωση στα κοινωνικά δίκτυα. «Το Γραφείο του Προέδρου εκφράζει τη λύπη του για τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ο οποίος το 2013 έγινε ο πρώτος Αργεντινός που ηγήθηκε της Καθολικής Εκκλησίας και την οδήγησε με αφοσίωση και αγάπη από το Βατικανό», ανέφερε ο λογαριασμός Χ του Γραφείου του Προέδρου.
Το μήνυμα συνεχίζει: «Ο πρόεδρος Χαβιέ Μιλέι υπογραμμίζει τον ακούραστο αγώνα του Φραγκίσκου για την προστασία της ζωής από τη σύλληψη, την προώθηση του διαθρησκευτικού διαλόγου και την πνευματική και ενάρετη ζωή στους νεότερους».
Από την πλευρά τους, οι πολιτικοί ηγέτες της Αργεντινής μίλησαν επίσης για τον θάνατο του Μπεργκόλιο. Η δύο φορές πρόεδρος (2007-2011 και 2011-2015) και πρώην αντιπρόεδρος (2019-2023) Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ, με την οποία ο Φραγκίσκος είχε αρκετές αντιπαραθέσεις κατά τη διάρκεια των χρόνων του ως αρχιεπίσκοπος, δήλωσε μέσω social media ότι «ήταν το πρόσωπο μιας πιο ανθρώπινης Εκκλησίας, με τα πόδια στο έδαφος, χωρίς να παύει να κοιτάζει τον ουρανό. Θα μας λείψεις Φραγκίσκος, η θλίψη που έχουμε είναι απέραντη».
Ο πρώην πρόεδρος της χώρας (2015-2023) Μαουρίτσιο Μάκρι επεσήμανε ότι «η ζωή του σημαδεύτηκε από τα διδάγματα που έδωσε με τα λόγια του, τη δέσμευσή του και τις χειρονομίες του. Ο ίδιος, με την πορεία του, είναι ένα μάθημα για όλους».
«Ορφάνια μπροστά στον θάνατο του πατέρα μας»
Από την πλευρά της η Αρχιεπισκοπή του Μπουένος Άιρες εξέφρασε τον πόνο της απώλειας με συγκινητικά λόγια: «Βιώνουμε το αίσθημα της ορφάνιας μπροστά στον θάνατο του πατέρα μας, που ξέρουμε ότι αγαπούσε τόσο πολύ την πόλη του Μπουένος Άιρες και αυτή την Αρχιεπισκοπή». Η Εκκλησία του Μπουένος Άιρες υπενθύμισε τη βαθιά αγάπη που ένιωθε ο Φραγκίσκος για τη γενέτειρά του και για την κοινότητα που υπηρέτησε για τόσα πολλά χρόνια.
Σε μια έκκληση για ελπίδα και για τη συνέχιση της κληρονομιάς του, οι ηγέτες της Αρχιεπισκοπής επεσήμαναν: «Ζητάμε από τον Αναστάντα Ιησού να μπορέσει να κάνει την κληρονομιά του συγκεκριμένη στην αγαπημένη μας Εκκλησία του Μπουένος Άιρες: να είναι μια Εκκλησία για όλους, μια ελεήμων Εκκλησία, μια χαρούμενη Εκκλησία αφοσιωμένη στους φτωχότερους».
Ως ένδειξη της αγάπης που νιώθει ο λαός της Αργεντινής για τον Φραγκίσκο, οι εκκλησιαστικές αρχές κάλεσαν την κοινότητα να ενωθεί στην προσευχή σε εκκλησίες και θρησκευτικούς χώρους: «Καλούμε ολόκληρη την κοινότητα να προσευχηθεί κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών για την αιώνια ανάπαυσή του στις ενορίες, τα ιερά, τις εκκλησίες, τα παρεκκλήσια και τα σχολεία της Αρχιεπισκοπής μας».
Ο Φραγκίσκος, του οποίου η μορφή ξεπέρασε τα σύνορα και έγινε σύμβολο ταπεινότητας, διαλόγου και δέσμευσης προς τους πιο ευάλωτους, αφήνει μια τεράστια πνευματική κληρονομιά. Η αναχώρησή του σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής, αλλά ανοίγει επίσης έναν δρόμο προβληματισμού για το μήνυμα που άφησε πίσω του: μια Εκκλησία κοντά, με ενσυναίσθηση και βαθιά ανθρώπινη.
Η κληρονομιά του Φραγκίσκου περιλαμβάνει πρωτοβουλίες ανοίγματος και εκσυγχρονισμού στην Εκκλησία, όπως η προώθηση του διαθρησκευτικού διαλόγου, η προσοχή στις μεταναστευτικές κρίσεις και η έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος. Υπήρξε επίσης μια κριτική φωνή απέναντι στις οικονομικές ανισότητες και τις διεθνείς συγκρούσεις.
Το Βατικανό ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει μια περίοδος πένθους και θα ακολουθήσει το κονκλάβιο που θα εκλέξει τον διάδοχό του. Εν τω μεταξύ, πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους και τόνισαν το έργο του Πάπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ειρήνη.
Ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου μεταρρυθμίσεων και προκλήσεων για το Βατικανό και την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας. Ο αντίκτυπος της ηγεσίας του και των μηνυμάτων του θα συνεχίσει να αναλύεται για τα επόμενα χρόνια.