Ο βελγικός δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας άφησε να εννοηθεί ότι ενδέχεται να αποχωρήσει από το δημοφιλές μουσικό φεστιβάλ, εάν ο οργανισμός δεν εφαρμόσει μεγαλύτερη διαφάνεια στο televoting, μετά τη δεύτερη θέση του Ισραήλ φέτος. Θα μπορούσε το RTVE να ακολουθήσει το παράδειγμά του;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Νευρικότητα και αρνητικά συναισθήματα καταγράφονται στην κοινότητα των Eurofans μετά τον τελευταίο Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision στην Βασιλεία της Ελβετίας, όπου το Ισραήλ κατέλαβε την δεύτερη θέση έπειτα από ένα αγωνιώδες τελικό αποτέλεσμα έναντι της νικήτριας Αυστρίας. Μετά από παράπονα αρκετών τηλεθεατών για την πιθανότητα χειραγώγησης του televoting - που βασίζεται στις βαθμολογίες μιας επαγγελματικής κριτικής επιτροπής και του κοινού - ο βελγικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας "VTR" έθεσε εν αμφιβόλω τη συμμετοχή του σε μελλοντικούς διαγωνισμούς τραγουδιού, εάν δεν ληφθούν μέτρα για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια στο σύστημα ψηφοφορίας.
«Εμείς στην VRT σημειώνουμε ότι το Φεστιβάλ, όπως οργανώνεται σήμερα, γίνεται όλο και λιγότερο ένα ενωτικό και απολιτικό γεγονός (...) Χωρίς σοβαρές απαντήσεις στις ανησυχίες μας για το Φεστιβάλ, θα αμφισβητήσουμε τη μελλοντική μας συμμετοχή». Η εκπρόσωπος τύπου Γιασμίν Φαν ντερ Μπορχτ πρόσθεσε: «Δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι η καταμέτρηση του televoting δεν έγινε σωστά, αλλά ζητάμε πλήρη διαφάνεια από την EBU [Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση]. Το ερώτημα είναι, πάνω απ' όλα, αν το ισχύον σύστημα εγγυάται μια δίκαιη αποτύπωση της γνώμης των τηλεθεατών και των ακροατών».
Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της κεντρικής Ευρώπης υποστήριξε επίσης αίτημα του αντίστοιχου ισπανικού φορέα RTVE, ο οποίος απορρίπτει τη συμμετοχή του Ισραήλ σε μελλοντικούς διαγωνισμούς. «Η VRT υποστηρίζει το αίτημα του RTVE και, για άλλη μια φορά, ζητεί ρητά μια συζήτηση με όλες τις χώρες, με πραγματική δέσμευση και ενδιαφέρον για την επιβίωση του διαγωνισμού».
Στην περίπτωση της Ισπανίας, το αρνητικό αποτέλεσμα της υποψηφιότητας της Esa diva (24η θέση) και οι δηλώσεις της εκπροσώπου της Melody μετά τη νύχτα του διαγωνισμού («Ζήτω η τέχνη και η μουσική, ακόμη και αν μερικές φορές υπερισχύουν άλλα πράγματα») έχουν προστεθεί στην όλο και πιο εμφανή πολιτική ένταση γύρω από την EBU, υπεύθυνη για τη διοργάνωση κάθε χρόνο του μεγαλύτερου εργαλείου της ευρωπαϊκής ήπιας διπλωματίας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης βρίσκεται η συνέχιση της συμμετοχής του Ισραήλ στον διαγωνισμό λόγω της πολιορκίας και της πείνας που υφίσταται ο πληθυσμός της Λωρίδας της Γάζας υπό την προστασία της κυβέρνησης του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ζήτησε την αποπομπή του Ισραήλ από τον διαγωνισμό κατά τη διάρκεια πολιτιστικής εκδήλωσης, τοποθετούμενος παράλληλα με το RTVE και υπενθυμίζοντας την αποπομπή της Ρωσίας από το φεστιβάλ μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022: «Αν κανείς δεν σήκωσε το χέρι όταν άρχισε η εισβολή στη Ρωσία και δεν απαίτησε να αποχωρήσει από τους διεθνείς διαγωνισμούς και να μην συμμετάσχει στη Eurovision, ούτε, λοιπόν, θα έπρεπε να το κάνει και το Ισραήλ. Δεν μπορούμε να έχουμε την πολυτέλεια δύο μέτρων και δύο σταθμών στον πολιτισμό», δήλωσε ο Σάντσεθ.
Μετά το Σάββατο, πολλοί οπαδοί της Eurovision αναρωτιούνται αν είναι εφικτή η αποχώρηση της Ισπανίας από τον διαγωνισμό, αν η EBU δεν διορθώσει τη θέση της σχετικά με τη συμμετοχή του Ισραήλ. Η Μαδρίτη ανήκει στους λεγόμενους "Big 5" της Eurovision: η συμμετοχή της στον τελικό είναι εγγυημένη, καθώς είναι ένας από τους μεγαλύτερους δημόσιους χρηματοδότες του διαγωνισμού μαζί με την Ιταλία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία.
Εξετάζουμε τι θα σήμαινε μια υποθετική ισπανική απόσυρση για την EBU, ξεκινώντας από τα βασικά:
Θα μπορούσε η Ισπανία να αποχωρήσει από τη Eurovision;
Το καταστατικό του πανευρωπαϊκού οργανισμού έχει ως εξής: «Οποιοδήποτε μέλος, συνεργάτης ή εξουσιοδοτημένος συμμετέχων μπορεί να αποχωρήσει από την EBU ανά πάσα στιγμή, αφού γνωστοποιήσει την απόφασή του με συστημένη επιστολή προς τον πρόεδρο στην έδρα της EBU, η οποία τίθεται σε ισχύ 12 μήνες μετά την παραλαβή της».
Με άλλα λόγια, η Ισπανία ή οποιαδήποτε χώρα θα πρέπει να παραιτηθεί τον Μάιο, αν θέλει να είναι απούσα κατά τη διάρκεια της 70ής έκδοσης του δημοφιλέστερου μουσικού διαγωνισμού στον κόσμο. Ισχύει πως έχει το δικαίωμα να το κάνει.
«Το απερχόμενο μέλος», προσθέτουν οι κανόνες, «διατηρεί όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της EBU για περίοδο δώδεκα μηνών από την ημερομηνία παραλαβής της επιστολής παραίτησής του. Στο πλαίσιο αυτής της περιόδου, το απερχόμενο μέλος καταβάλλει το ισοδύναμο της τρέχουσας συνδρομής μέλους ενός έτους».
Το οποίο φυσικά μας οδηγεί στο εξής ερώτημα:
Πόσα χρήματα συνεισφέρει η Ισπανία στο Φεστιβάλ;
Σύμφωνα με την πύλη διαφάνειας του RTVE, η αμοιβή για τα δικαιώματα μετάδοσης που κατέβαλε ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας στην EBU ανήλθε σε 357.063 ευρώ το 2024 (κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης στο Μάλμε της Σουηδίας) και φέτος σε 331.721 ευρώ, ένα λίγο χαμηλότερο ποσό.
Όσον αφορά τις άλλες χώρες, η EBU δεν είναι πολύ διαφανής: «Η αμοιβή αυτή διαφέρει από χώρα σε χώρα, με βάση την αρχή της αλληλεγγύης: όσοι συνεισφέρουν τα περισσότερα είναι και οι πιο υπεύθυνοι. Κάθε συμμετέχων ραδιοτηλεοπτικός φορέας θα μπορεί να αποφασίσει αν επιθυμεί να δημοσιοποιήσει τις οικονομικές λεπτομέρειες της συμμετοχής του». Αναμένεται, ωστόσο, ότι οι υπόλοιποι από τους "Big 5" θα καταβάλουν παρόμοια ποσά για τα δικαιώματά τους.
Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της EBU για την περίοδο 2021-2022, μόνο τα έσοδα από συνδρομές μελών και άλλα υποχρεωτικά τέλη ανήλθαν σε 53,77 εκατ. ευρώ, οπότε η συνεισφορά της Ισπανίας στον διαγωνισμό, παρά το γεγονός ότι είναι μία από τις υψηλότερες, δεν θα είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τους λογαριασμούς του οργανισμού.
Έχουν αποχωρήσει άλλες χώρες από τη Eurovision στο παρελθόν;
Ναι και είναι κάτι συνηθισμένο. Η Ανδόρα, για παράδειγμα, αποχώρησε το 2009 μετά από έξι διοργανώσεις από το ντεμπούτο της το 2004. Η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Σερβία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή η Κροατία αποσύρθηκαν λόγω «σοβαρών δημοσιονομικών περιορισμών» το 2014 λόγω της οικονομικής κρίσης. Η Μολδαβία δεν συμμετείχε φέτος, επικαλούμενη το περίπλοκο πολιτικό και οικονομικό της κλίμα για να παρουσιάσει μια ποιοτική παράσταση.
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Ιταλίας, η οποία αποτελεί σημαντικό χρηματοδότη και ιστορικό μέλος του φεστιβάλ και της οποίας οι συμμετέχοντες επιλέγονται κάθε χρόνο σε μία από τις πιο γνωστές προεπιλογές για τους Eurofans: το Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο.
Ο ιταλικός δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας "RAI" αποφάσισε να σταματήσει να συμμετέχει μεταξύ 1994 και 1996, επέστρεψε το 1997, αλλά σταμάτησε και πάλι τη συμμετοχή του μεταξύ 1998 και 2011.
Θα μπορούσε το Ισραήλ να αποβληθεί από τον οργανισμό και πώς δικαιολόγησε η EBU την περίπτωση της Ρωσίας;
Το καταστατικό της οργάνωσης είναι μάλλον επιφυλακτικό και διφορούμενο όσον αφορά την αντιμετώπιση των αποπομπών: «Κάθε μέλος ή συνεργάτης που δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις του παρόντος καταστατικού ή τις οικονομικές του υποχρεώσεις ή που αρνείται να εφαρμόσει απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου ή της Γενικής Συνέλευσης, υπόκειται σε πιθανές κυρώσεις από το Εκτελεστικό Συμβούλιο και μπορεί επιπλέον να αποβληθεί από την EBU με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης».
Η EBU αιτιολόγησε την αποβολή της Ρωσίας με αυτό το δελτίο Τύπου της 25ης Φεβρουαρίου 2022: «Η Εκτελεστική Επιτροπή έλαβε αυτή την απόφαση μετά από σύσταση που εξέδωσε σήμερα το διοικητικό όργανο του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision, με βάση τους κανόνες της διοργάνωσης και τις αξίες της EBU. Η σύσταση της Ομάδας Αναφοράς υποστηρίχθηκε επίσης από την Επιτροπή Τηλεόρασης. Η απόφαση αντανακλά τις ανησυχίες ότι, δεδομένης της πρωτοφανούς κρίσης στην Ουκρανία, η συμπερίληψη ρωσικής εκπροσώπησης στον φετινό Διαγωνισμό Τραγουδιού θα έφερνε σε δυσφήμιση τον διαγωνισμό».
Η συνέχιση της συμμετοχής του Ισραήλ στον φετινό διαγωνισμό είχε σοβαρές συνέπειες εν όψει του τελικού event. Όλες οι μη εθνικές σημαίες απαγορεύτηκαν κατά τη διάρκεια των επίσημων εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων των σημαιών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και της Παλαιστίνης. Ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας της εκδήλωσης στην Ισπανία, το RTVE, προειδοποιήθηκε για πιθανές επιπλήξεις σε μια σκληρή ανακοίνωση από την EBU, αφού οι δύο τακτικοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί του κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ μετέδωσαν τον αριθμό των νεκρών που έδωσε το υπουργείο Υγείας της Γάζας και κάλεσαν για «ειρήνη, δικαιοσύνη και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η παρουσία του Ισραήλ είχε ήδη προκαλέσει ταραχές κατά τη διάρκεια του περσινού φεστιβάλ. Τραγουδίστριες όπως η Bambie Thug από την Ιρλανδία και η Ελληνίδα Μαρίνα Σάττι κατήγγειλαν παρασκηνιακές παρενοχλήσεις από την αντιπροσωπεία του Τελ Αβίβ προς ορισμένους καλλιτέχνες που είχαν λάβει πολιτική θέση κατά της πολιορκίας της Λωρίδας της Γάζας, καθώς και μέσω των ισραηλινών μέσων ενημέρωσης, και απείλησαν να μην συμμετάσχουν σε ορισμένες φάσεις του διαγωνισμού.