Πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ανεφεραν στην τουρκική υπηρεσία του euronews ότι η ένταξη της Τουρκίας και των τουρκικών εταιρειών στο σχέδιο δράσης για την ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE) θα αποτελέσει "τεστ ειλικρίνειας" για την ΕΕ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Την Τρίτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε επίσημα τον μηχανισμό «Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE), ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, ο οποίος αποσκοπεί στην εμβάνθυνση της ολοκλήρωσης και την στρατηγική αυτονομία της ΕΕ στον τομέα της Άμυνας, θέτοντας ωστόσο προϋποθέσεις για την ένταξη τρίτων χωρών στον μηχανισμό.
Πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσαν στην τουρκική υπηρεσία του Euronews ότι η Τουρκία παρακολουθεί προσεκτικά τη διαδικασία από την αρχή σε συνεννόηση με τα αρμόδια θεσμικά όργανα.
Η Τουρκία έχει αναλάβει πρωτοβουλίες ενώπιον των κρατών - μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και έχει μεταφέρει τα αιτήματά της για τη βελτίωση των όρων συμμετοχής τρίτων χωρών σε κοινά έργα προμηθειών στο πλαίσιο του SAFE, διευκρινίζουν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, χωρίς ωστόσο να αναλύουν τις προϋποθέσεις που θέτει η Τουρκία.
«Μετά τη δημόσια ανακοίνωση του εν λόγω μηχανισμού, αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες ενώπιον των κρατών - μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και μεταφέρθηκε το αίτημά μας για ευνοϊκότερους όρους για τη συμμετοχή των εκτός ΕΕ συμμάχων του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, σε κοινά έργα προμηθειών στο πλαίσιο του SAFE ", ανέφεραν οι διπλωματικές πηγές.
Κάνοντας λόγο για το υψηλό επίπεδο των τουρκικών εταιρειών του τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, οι ίδιες πηγές δηλώνουν: «Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας για τη μέγιστη δυνατή ένταξη στο μηχανισμό SAFE των τουρκικών εταιρειών αμυντικής βιομηχανίας, οι οποίες διακρίνονται για τα αξιόπιστα αμυντικά τους προϊόντα στο πεδίο της μάχης».
Υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς στην Ευρώπη, οι ίδιες πηγές τόνισαν ότι η ένταξη της Άγκυρας στον μηχανισμό SAFE θα αποφέρει όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά ωφέλη.
"Η συμμετοχή της Τουρκίας είναι επίσης σημαντική για τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, τη διατήρηση των πλεονεκτημάτων τιμών για τους προμηθευτές, τις αποτελεσματικές διαδικασίες παραγωγής και τη μείωση των χρόνων παράδοσης στους τελικούς χρήστες ", καταλήγουν οι ίδιες πηγές.
Η ένταξη της Τουρκίας αποτελεί δοκιμασία ειλικρίνειας για την ΕΕ'
Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών δήλωσαν στην τουρκική υπηρεσία του Euronews ότι βλέπουν αυτή τη διαδικασία ως "δοκιμασία ειλικρίνειας για την ΕΕ".
"Το αν η Τουρκία, ως υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ και σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, και οι τουρκικές εταιρείες, θα συμπεριληφθούν ικανοποιητικά στον μηχανισμό SAFE και σε άλλες σχετικές διαδικασίες είναι μια δοκιμασία ειλικρίνειας για την ΕΕ".
Επισημαίνεται επίσης ο ρόλος της Τουρκίας στην εναρμόνιση ΝΑΤΟ-ΕΕ.
Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας επισημαίνουν ότι σε πρωτοβουλίες παρόμοιες με την SAFE, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και των χωρών εκτός ΕΕ δεν θα πρέπει να αποκλείονται από τη διαδικασία και ότι η διατήρηση της διαλειτουργικότητας των ενόπλων δυνάμεων μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων του ΝΑΤΟ στην ΕΕ και των χωρών εκτός ΕΕ θα είναι καθοριστική για την επιτυχία της SAFE.
Η Τουρκία είναι πρόθυμη να συνεργαστεί στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και είναι έτοιμη να συνεργαστεί με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως με τους Ευρωπαίους συμμάχους της στην ΕΕ, αναφέρεται.
Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας
Το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε τον κανονισμό SAFE μετά από σχεδόν δύο μήνες διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης στη σκιά του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και της νέας αμερικανικής πολιτικής.
Ο κανονισμός SAFE αποσκοπεί στην αύξηση της κοινής αμυντικής ικανότητας της ΕΕ έως το 2030, στην ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού και στην ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της άμυνας.
Το νέο χρηματοδοτικό μέσο θα παρέχει δάνεια ύψους έως 150 δισ. ευρώ στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις ανάγκες των κρατών μελών.
Τα κράτη μέλη που επιθυμούν να επωφεληθούν αναμένεται να εκπληρώσουν τους όρους του δανείου υλοποιώντας κοινές αγορές στις οποίες συμμετέχουν τουλάχιστον δύο συμμετέχουσες χώρες.
Στις αρχές Μαρτίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε το σχέδιο "ReArm Europe", το οποίο προβλέπει τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Στο σχέδιο προβλέπεται η μεταφορά 800 δισεκατομμυρίων ευρώ στον τομέα της άμυνας μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Αποτελεί επίσης τη βάση για την εφαρμογή της "Λευκής Βίβλου για την ευρωπαϊκή άμυνα" που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 19 Μαρτίου 2025.
Τι γνωρίζουμε για τον μηχανισμό SAFE;
Το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE θα παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ. Τα δάνεια αυτά θα προορίζονται για την κοινή χρηματοδότηση αγορών και εξοπλιστικών έργων σε τομείς όπου η ευρωπαϊκή προσφορά παραμένει ανεπαρκής, όπως η παραγωγή πυραύλων, πυρομαχικών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και αντιαεροπορικών αμυντικών συστημάτων, κ.α..
Στα δάνεια αυτά θα μπορούν να συμμετάσχουν χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία και η Ουκρανία, που έχουν υπογράψει μια εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας, καθώς και η Βρετανία, η οποία υπέγραψε με την ΕΕ παρόμοια συμφωνία εταιρικής σχέσης στις 19 Μαΐου στο Λονδίνο, καθώς και υποψήφιες προς ένταξη χώρες.
Στην πρόταση, προβλέπεται το κόστος των εξαρτημάτων που παράγεται από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (εγκατεστημένη στην ΕΕ, σε χώρα του ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή στην Ουκρανία) να μην είναι μικρότερο από το 65% του συνολικού κόστους του τελικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Το υπόλοιπο ποσοστό, έως και 35% μπορεί να προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ, χωρών του ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή της Ουκρανίας.
Ωστόσο, ορισμένες τρίτες χώρες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν με ποσοστό έως και 65%. Για να γίνει αυτό, πρέπει να έχουν υφιστάμενη εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας (ΣΑΑ) με το μπλοκ, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη σύναψη μιας δεύτερης διμερούς συμφωνίας που θα τους δώσει πρόσβαση σε αυτό το ειδικό πρόγραμμα.
Η ΕΕ έχει υπογράψει επτά ανάλογες συμφωνίες, με τη Νορβηγία, τη Μολδαβία, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και, από αυτή την εβδομάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ωστόσο, η ΕΕ επιθυμεί κάποια μορφή ελέγχου των εξαρτημάτων και του λογισμικού που προέρχονται από το εξωτερικό, διασφαλίζοντας ότι οι εγχώριες εταιρείες διαθέτουν άδεια σχεδιασμού.
Δικλείδες ασφαλείας
Για τη συμμετοχή στο SAFE τρίτων χωρών, υπάρχουν δύο δικλείδες ασφαλείας.
Στο κείμενο αναφέρεται ρητά ότι καμία χώρα που απειλεί τα συμφέροντα της ΕΕ και άλλη χώρα μέλος της ΕΕ δεν μπoρεί να συμπεριληφθεί σε αυτές.
Σύμφωνα με πηγές η πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ γνωρίζουν ότι αυτή η αναφορά γίνεται για την Τουρκία.
Επίσης, κατά τις διαπραγματεύσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που έχει και την ευθύνη της σύναψης των διμερών συμφωνιών που χρειάζονται τα τρίτα κράτη για να συμμετέχουν στο χρηματοδοτικό εργαλείο, δεσμεύτηκε να χρησιμοποιεί ως νομική βάση το άρθρο 212 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ, βάσει του οποίου «οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ενωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία». Οι αντιπροσωπείες εκτιμούν ότι η Κομισιόν θα τηρήσει τη δέσμευσή της.
Σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο μέσο SAFE, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα άμυνας Τομάς Ρενιέ δήλωσε ότι η Επιτροπή έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη.
«Λάβαμε ήδη σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη, όταν προτείναμε το SAFE. Το 'Αρθρο 16 είναι σαφές. Η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να αποκλειστεί, αν η εν λόγω τρίτη χώρα θέτει άμεση απειλή στην άμυνα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους της ΕΕ ή σε ολόκληρη την ΕΕ», είπε ο Τομάς Ρενιέ.