Ο πόλεμος Ισραήλ - Ιράν και το ενδεχόμενο γενικευμένης σύρραξης στη Μέση Ανατολή έφερε στην επιφάνεια το εφιαλτικό σενάριο του κλεισίματος της κυριότερης θαλάσσιας οδού μεταφοράς πετρελαίου παγκοσμίως - Μπορεί ο ΟΠΕΚ να καλύψει το κενό;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Συνεχίζεται η νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και την εβδομάδα που άρχισε, μετά το σοκ της εκτόξευσης των τιμών κατά 7% την Παρασκευή.
Αιτία η συνεχιζόμενη σύγκρουση Ιράν - Ισραήλ, η οποία κλιμακώθηκε κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, τροφοδοτώντας φόβους για γενίκευση του πολέμου στη Μέση Ανατολή και ενδεχόμενη διακοπή των εξαγωγών πετρελαίου από την περιοχή.
Τα Στενά του Ορμούζ, πλάτους περίπου 30 ναυτικών μιλίων στο στενότερο σημείο τους, εκτείνονται μεταξύ του ιρανικού εδάφους και της χερσονήσου Μουσαντάμ του Ομάν, αποτελώντας στρατηγικό πέρασμα μεταξύ του Περσικού Κόλπου και του Κόλπου του Ομάν.
Από εκεί περνάει μεγάλο μέρος των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις χώρες του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ, το Ιράκ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν.
Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Υπηρεσίας Ενεργειακών Πληροφοριών, περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, που αντιστοιχούν στο ένα πέμπτο των παγκόσμιων εξαγωγών, καθώς και το ένα τρίτο των παγκόσμιων εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου, διέρχονται καθημερινά από τα Στενά.
Ο θαλάσσιος δρόμος αποτελεί βασική οδός για τις εξαγωγές πετρελαίου.
Πρόσφατα, ο ΟΠΕΚ+, ο σύνδεσμος πετρελαιοπαραγωγών χωρών, είχε συμφωνήσει να εφαρμόσει περικοπές στα επίπεδα παραγωγής για να συγκρατήσει την πτώση των τιμών.
Πλέον το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, που αποτελεί το πλέον εφιαλτικό σενάριο, αλλάζει τη στόχευση.
Αν προχωρήσει στην ενέργεια αυτή, η Τεχεράνη δεν θα τερμάτιζε μόνο τις δικές της εξαγωγές αλλά και εκείνες των γειτονικών χωρών, οπότε άλλοι παραγωγοί πετρελαίου θα έπρεπε να καλύψουν το κενό.
Κάτι τέτοιο ωστόσο θα άφηνε ένα μόνο μικρό παγκόσμιο πλεόνασμα παραγωγής για να αντιμετωπιστούν τυχόν νέες αναταράξεις, είτε αυτές οφείλονται σε πολεμική σύρραξη είτε σε φυσικές καταστροφές.
Ο Jorge Leon, επικεφαλής αναλυτής της Rystad και πρώην αξιωματούχος του ΟΠΕΚ, προειδοποιεί ότι "αν το Ιράν προχωρήσει σε αντίποινα διακόπτοντας τη ροή του πετρελαίου μέσω των Στενών του Ορμούζ, στοχεύοντας τις πετρελαϊκές υποδομές στην περιοχή ή πλήττοντας περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ, η αγορά θα μπορούσε να δει μια απότομη αύξηση των τιμών".
Μπορεί ο ΟΠΕΚ+ να καλύψει το έλλειμμα;
Αναλυτές δήλωσαν στο Reuters ότι ο ΟΠΕΚ+ ενδέχεται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις στην προσπάθεια αντιστάθμισης τυχόν διαταραχών στις ιρανικές προμήθειες, ιδίως υπό το πρίσμα της περιορισμένης πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας εντός της συμμαχίας, η οποία μόλις και μετά βίας αντιστοιχεί στην παραγωγή του Ιράν ύψους περίπου 3,3 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, εκ των οποίων περισσότερα από 2 εκατομμύρια βαρέλια προορίζονται για εξαγωγή.
Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εκτιμάται ότι είναι οι μόνες δύο χώρες που είναι σε θέση να αυξήσουν ταχέως την παραγωγή τους, η οποία ισοδυναμεί με περίπου 3,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, αριθμός που είναι σχεδόν ίσος με ολόκληρο το παγκόσμιο απόθεμα.
Σύμφωνα με τους αναλυτές του ΟΠΕΚ, οι εγκαταστάσεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να ανακάμψουν γρήγορα μετά από χρόνια περικοπών της παραγωγής και αδύναμων επενδύσεων σε πετρελαιοπηγές μετά την πανδημία της COVID-19.
Σε αναλυτικό της σημείωμα, η JP Morgan ανέφερε ότι η πλειονότητα των μελών του ΟΠΕΚ, με εξαίρεση τη Σαουδική Αραβία, παράγουν ήδη στο μέγιστο της δυναμικότητάς τους.
Η παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως φτάνοντας σε περισσότερα από 9,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως τον Ιούλιο.
Η Σαουδική Αραβία έχει σταματήσει να επενδύει στην αύξηση της πλεονάζουσας παραγωγικής της ικανότητας σε πάνω από 12 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, διοχετεύοντας πόρους σε άλλα έργα.
Η μέγιστη παραγωγική ικανότητα των ΗΑΕ είναι περίπου 4,85 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτίμησε την παραγωγή τους τον Απρίλιο σε περίπου 3,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, με δυνατότητα αύξησης του αριθμού αυτού κατά 1 εκατομμύριο βαρέλια επιπλέον.
Εκθέσεις της BNP Paribas προέβλεπαν ότι η παραγωγή των ΗΑΕ θα κυμαινόταν μεταξύ 3,5 και 4,0 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως.
Όσον αφορά τη Ρωσία, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό στον ΟΠΕΚ+, η JP Morgan εκτιμά ότι δεν θα μπορέσει να αυξήσει την παραγωγή της κατά περισσότερο από 250.000 βαρέλια ημερησίως τους επόμενους μήνες, ώστε να φθάσει τα 9,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, λόγω των διεθνών κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί.
Παρά τις δυνατότητες αυτές, αναλυτές όπως ο Aldo Spanjer της BNP Paribas αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τους αριθμούς, υποδεικνύοντας ότι η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα είναι πολύ μικρότερη από αυτή που προβάλλεται.