Μετά τις φονικές συγκρούσεις στη νότια Συρία, το Euronews μίλησε αποκλειστικά με θρησκευτικούς ηγέτες και ακτιβιστές της κοινότητας για την προέλευση των Δρούζων και τις επιπτώσεις της πρόσφατης βίας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Αφού ξέσπασαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ Δρούζων και βεδουίνων πολιτοφυλάκων στη νότια περιοχή Σουέιντα της Συρίας την περασμένη εβδομάδα - με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πάνω από 1.000 άνθρωποι και να εκτοπιστούν σχεδόν 130.000 άλλοι - η θρησκευτική ομάδα βρέθηκε στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Παρά τη βία, ένας από τους τρεις θρησκευτικούς ηγέτες των Δρούζων, ο Χεκμάτ Αλ-Χίτζρι (Hekmat Al-Hijri), δήλωσε σε συνέντευξή του στο Euronews ότι η ομάδα δημιουργήθηκε από "ειρηνικούς ανθρώπους που δεν έχουν επιτεθεί ποτέ σε κανέναν στο παρελθόν" με βάση τρεις θεμελιώδεις αρχές.
"Η χρήση της λογικής, η μη επίθεση και η ειλικρίνεια" είναι αυτά με τα οποία οι Δρούζοι πορεύονται σταθερά, εξήγησε ο Αλ-Χίτζρι.
Ωστόσο, καθ' όλη τη διάρκεια της 1.000χρονης ιστορίας τους, οι Δρούζοι δεν ήταν ανέγγιχτοι από συγκρούσεις.
Θρησκεία της ενότητας
Η εξήγηση της ιστορίας μιας από τις πιο περίπλοκες θρησκευτικές ομάδες της Μέσης Ανατολής δεν είναι εύκολη υπόθεση, ακόμη και για τους ειδικούς. Όπως δήλωσε ένας θρησκευτικός ηγέτης των Δρούζων στο Euronews, "θα πρέπει να πάμε πίσω στην εποχή των προφητών Σαΐμπ και Μωυσή".
Το δόγμα των Δρούζων ιδρύθηκε στην Αίγυπτο στις αρχές του 11ου αιώνα ως παρακλάδι του Ισμαηλισμού - που και αυτός αποτελεί παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ. Φέρεται να κηρύχθηκε για πρώτη φορά στο Κάιρο το 1017, καταλήγοντας σε ταραχές στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα.
Μεγάλο μέρος της θεμελιώδους ιδεολογίας βασίστηκε γύρω από την προσωπικότητα του ηγέτη των Φατιμιδών Αλ-Χακίμ μπι-Αμρ Αλλάχ, ο οποίος ονομάστηκε υποτιμητικά "ο τρελός χαλίφης" από ορισμένους, ενώ άλλοι τον σέβονταν ως θεϊκά επιλεγμένο ανώτατο ηγέτη.
Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που κατηγορήθηκε για διώξεις σουνιτών μουσουλμάνων, καθώς και χριστιανών και εβραίων, ο Αλ-Χακίμ εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1021.
Αυτό που ακολούθησε για τη νεοσύστατη μειονότητα των Δρούζων σημαδεύτηκε από διακρίσεις και διώξεις.
Εκδιώχθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την Αίγυπτο από τους διαδόχους του Αλ-Χακίμ και εγκαταστάθηκαν στις ορεινές περιοχές του Σαμ, που περιλαμβάνει τη σημερινή Συρία, τον Λίβανο και αμφισβητούμενα τμήματα του Ισραήλ.
Μεγάλο μέρος του δόγματος των Δρούζων παραμένει καλυμμένο με μυστικότητα, αλλά ένας Δρούζος κάτοικος της Σουέιντα, ο οποίος προέρχεται από οικογένεια σεΐχηδων αλλά θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για λόγους ασφαλείας, δήλωσε στο Euronews ότι η ομάδα "ακολουθεί τη θρησκεία της Ταουχίντ (ενότητα), η οποία είναι μια διανοητική και πνευματική πίστη που βασίζεται στην ιδέα ότι η σχέση ενός ατόμου με τον Θεό είναι πνευματική και διανοητική και δεν εξαρτάται από επιβαλλόμενες θρησκευτικές τελετουργίες".
Εν ολίγοις, "πρόκειται για μια εθελοντική και όχι υποχρεωτική πίστη" που δεν αποτελεί μέρος οποιασδήποτε άλλης θρησκείας, συμπεριλαμβανομένου του Ισλάμ. Στην κοσμοθεωρία των Δρούζων, αυτό σημαίνει ότι η ομάδα είναι "ικανή να εναρμονιστεί με διάφορες αιρέσεις, θρησκείες και εθνότητες".
Από το 1043, η θρησκεία των Δρούζων είναι κλειστή για νέους προσήλυτους. Ο σημερινός πληθυσμός των Δρούζων αριθμεί μόλις 1 εκατομμύριο παγκοσμίως, εκ των οποίων πάνω από τα δύο τρίτα ζουν στη Συρία.
Αγωνίζονται για την ελευθερία
Κατά τη διάρκεια της χιλιόχρονης ιστορίας τους, οι Δρούζοι συνήψαν συχνά συμμαχίες με διάφορες ευρύτερες δυνάμεις. Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, οι στρατιώτες Δρούζοι βοήθησαν τις δυνάμεις των Αγιουβιδών και αργότερα των Μαμελούκων αντιστεκόμενοι στην προέλαση των Σταυροφόρων στις ακτές του Λιβάνου.
Διατήρησαν επίσης ένα σχετικά υψηλό επίπεδο αυτονομίας κατά τη διάρκεια των αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας, αμφισβητώντας μάλιστα την εξουσία τους το 1600, αφού σχημάτισαν συνασπισμό με τους Μαρωνίτες χριστιανούς.
Πιο πρόσφατα, όταν η περιοχή τεμαχίστηκε από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στα σύγχρονα εθνικά κράτη, τα συχνά πορώδη σύνορα των οποίων παραμένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στους χάρτες σήμερα, ο Σεΐχης Αλ Χίτζρι σημειώνει ότι οι Δρούζοι "ήταν μεταξύ εκείνων που βοήθησαν στην ίδρυση του κράτους του Λιβάνου".
Στον γείτονα της Συρίας, παραμένουν μια ισχυρή πολιτική δύναμη με επικεφαλής μια δυναστεία της οικογένειας Τζούμπλατ, γενιές των οποίων έχουν διοικήσει το Προοδευτικό Σοσιαλιστικό Κόμμα στο οποίο πλειοψηφούν οι Δρούζοι.
Στη Συρία, ήταν μια διαφορετική ιστορία, η οποία στιγματίστηκε από "ακραία περιθωριοποίηση και αποκρουστική σεχταριστική μεταχείριση", υποστηρίζει ο σεΐχης.
Η κοινότητα όχι μόνο διασπάστηκε όταν το Ισραήλ προσήρτησε τα Υψίπεδα του Γκολάν, όπου πλειοψηφούν οι Δρούζοι, στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα, το κόμμα Μπάαθ υπό την ηγεσία του Αλ Άσαντ ήρθε στην εξουσία, κάτι που οι ηγέτες και οι ακτιβιστές των Δρούζων δήλωσαν στο Euronews ότι ήταν η αρχή πέντε δεκαετιών διακρίσεων.
"Το καθεστώς αλ Άσαντ περιθωριοποίησε τους Δρούζους σε τέτοιο βαθμό που τους απαγορεύτηκε να σκάψουν ένα πηγάδι ή να χτίσουν ένα εργοστάσιο και τους απαγορεύτηκε να φτάσουν σε ανώτερες στρατιωτικές βαθμίδες", υποστηρίζει ο Αλ Χίτζρι.
Τούτου λεχθέντος, δεν χαρακτηρίζουν όλοι τη σχέση μεταξύ των Δρούζων και του Χαφέζ Αλ Άσαντ και του πρόσφατα εκθρονισμένου γιου του, Μπασάρ, τόσο δύσκολη. Ορισμένοι βλέπουν το παλιό καθεστώς να καταπνίγει τις θρησκευτικές εντάσεις σε μια χώρα όπου περίπου το 20% του πληθυσμού των 24 εκατομμυρίων προέρχεται από θρησκευτικές μειονότητες.
Υπήρξαν ακόμη και κατηγορίες ότι οι Άσαντ - οι οποίοι οι ίδιοι προέρχονται από μια άλλη σιιτική παραφυάδα, τους Αλαουίτες - έδιναν προνομιακή μεταχείριση σε μη σουνιτικές ομάδες.
Όπως δήλωσε στο Euronews ένα εξέχον μέλος της κοινότητας των Δρούζων στη Σουέιντα: "Προσωπικότητες των Δρούζων επωφελήθηκαν από το προηγούμενο καθεστώς- έκαναν συμφωνίες μαζί του, υποστήριξαν τις ιδέες και τις ενέργειες του καθεστώτος".
Ωστόσο, η Δρούζη καλλιτέχνης και ακτιβίστρια Ταμάρα Αμπού Αλγουάν είναι ανυποχώρητη στο ότι πολλά, αν όχι τα περισσότερα, μέλη της μειονότητας ήταν ένθερμα κατά του Άσαντ.
"Προσωπικά, συμμετέχω στην επανάσταση εδώ και 14 χρόνια. Ο πατέρας μου έχασε επίσης τη δουλειά του επειδή ήταν αντίπαλος του καθεστώτος. Ήμασταν όλοι στην αντιπολίτευση. Ήμασταν μια οικογένεια που αλληλοϋποστηριζόταν και επεκτείναμε τη βοήθειά μας σε περιοχές εκτός κυβερνητικού ελέγχου - ακόμη και αν αυτό έθετε τη ζωή μας σε κίνδυνο".
Όταν οι δυνάμεις υπό τη διοίκηση του Αχμέντ Αλ-Σαράα, ενός πρώην ηγέτη ισλαμιστικής πολιτοφυλακής, του οποίου το ψευδώνυμο Αλ Τζολανί προέρχεται από το αραβικό όνομα των υψωμάτων του Γκολάν, η Αμπού Αλγουάν λέει στο Euronews: "Ήμουν τόσο χαρούμενοη. Πίστευα ότι τα 14 χρόνια με όλους τους μάρτυρες που έχυσαν αίμα είχαν τελειώσει".
"Αλλά στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι ήταν μόνο η αρχή για κάτι ακόμη χειρότερο".
Η πλοκή πυκνώνει
Οι νέες αρχές στη Δαμασκό αντιμετωπίστηκαν σε μεγάλο βαθμό με έναν συγκρατημένο αναστεναγμό ανακούφισης από τη διεθνή κοινότητα.
Ο Αλ-Σαράα έχει συναντηθεί με ηγέτες δυτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, της ΕΕ και των ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ αποκάλεσε μάλιστα τον νέο πρόεδρο "όμορφο".
Αυτό που ακολούθησε ήταν η άρση πολλών εξοντωτικών κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στο καθεστώς Άσαντ για εγκλήματα κατά του συριακού λαού. Σήμερα, το 90% του πληθυσμού εξακολουθεί να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και η οικονομία κρέμεται από μια κλωστή.
Παρόλο που πολλοί έχουν επαινέσει τον Αλ-Σαράα για την παροχή σταθερότητας σε μια χώρα που καταστράφηκε από πάνω από μια δεκαετία πολέμου, η Συρία έχει υποστεί πολλαπλές εκρήξεις εθνοτικής βίας, ιδίως στις αρχές Μαρτίου, όταν οι κοινότητες των Αλαουιτών σφαγιάστηκαν σε παράκτιες περιοχές.
Ενώ ο Αλ-Σαράα κάλεσε τότε σε ηρεμία και υποσχέθηκε ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι δυνάμεις που πρόσκεινται στην κυβέρνηση ξεκίνησαν αυτό που ένας σχολιαστής αποκάλεσε "όργιο βίας", πολλοί πιστεύουν ότι ο πρόεδρος ήταν συνένοχος.
"Ζήτησαν (από τους Αλαουίτες) να παραδώσουν τα όπλα", δήλωσε ο κάτοικος της Σουέιντα κατά τη συνέντευξή του. "Όταν παραδόθηκαν τα όπλα και η συριακή παράκτια περιοχή απομονώθηκε ... επιτέθηκαν και διέπραξαν τρομερές σφαγές κατά της ανθρωπότητας".
"Ολόκληρα χωριά σκοτώθηκαν και εξοντώθηκαν. Σπίτια και οικίες κάηκαν".
Ο Σεΐχης Χεκμάτ Αλ-Χίτζρι συμφώνησε, προσθέτοντας: "Χρησιμοποιούν μια τοπική ομάδα για να υποκινήσουν διαμάχες και στη συνέχεια πραγματοποιούν μαζικές δολοφονίες εναντίον των αντιπάλων τους".
Ο πνευματικός ηγέτης υποστηρίζει ότι προέβλεψε την πρόσφατη βία μήνες πριν. "Πέρασαν επτά μήνες διεξάγοντας μια συστηματική εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης", υπενθύμισε ο Χεκμάτ Αλ-Χίτζρι, η οποία, όπως είπε, υποδαύλισε τις εθνοτικές εντάσεις.
"Υπήρχαν ακόμη και εβδομάδες κατά τις οποίες η Σουέιντα καταλάμβανε περισσότερο από το 25% των ειδήσεων του αραβικού κόσμου, τη στιγμή που δεν υπήρχαν φανερές διαμάχες ή συγκρούσεις, γεγονός που υποδεικνύει σαφώς ένα προμελετημένο σχέδιο εναντίον των Δρούζων".
Η εμπιστοσύνη στον Αλ-Σαράα διαβρώθηκε
Στα τέλη Απριλίου, οι εντάσεις μετατράπηκαν σε βία, οδηγώντας σε σχεδόν 100 θανάτους μεταξύ των Δρούζων μαχητών.
Περισσότεροι από 30 κυβερνητικοί μαχητές σκοτώθηκαν επίσης και οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας εξαπέλυσαν αεροπορικές επιδρομές, μεταξύ άλλων κοντά στο προεδρικό μέγαρο. Αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν το προοίμιο όσων επρόκειτο να ακολουθήσουν.
Στις 13 Ιουλίου ξέσπασαν και πάλι μάχες στη νότια Συρία, με τις πολιτοφυλακές των Βεδουίνων και των Δρούζων να κατηγορούν η μία την άλλη για εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένων μαζικών σφαγών.
Η διεθνής κοινότητα καταδίκασε γρήγορα τη βία, με την ΕΕ να δηλώνει "συγκλονισμένη", χωρίς να επιρρίπτει ευθύνες στη μία ή την άλλη πλευρά.
Ωστόσο, οι νεοαποκτηθέντες και διστακτικοί δυτικοί υποστηρικτές της Συρίας "καλωσόρισαν" την εκεχειρία που ανακοίνωσε ο αλ Σαράα την περασμένη Πέμπτη, στην οποία ο Σύρος ηγέτης δήλωσε ότι ήταν "προτεραιότητά" του να προστατεύσει τους Δρούζους.
Για την Ταμάρα Αμπού Αλγουάν, τα λόγια του ηχούν κούφια. "Έχει χάσει τον σεβασμό του για τον συριακό λαό", δήλωσε στο Euronews.
"Έχασα αγαπημένα πρόσωπα και φίλους για το τίποτα, για χάρη αυτών των εγκληματιών που αναλαμβάνουν ένα καθεστώς που δεν τους αξίζει. Έτσι, πραγματικά δεν νομίζω ότι ο Αχμέντ Σαράα θα αντέξει για πολύ".
Στην ομιλία του προς το έθνος, ο Αλ-Σαράα καταδίκασε επίσης τους γείτονες της Συρίας στο Ισραήλ για την εξαπόλυση αεροπορικών επιδρομών και την προσπάθεια "να μπλέξουν το λαό μας σε έναν πόλεμο που χρησιμεύει μόνο για να κατακερματίσει την πατρίδα μας και να σπείρει την καταστροφή".
Η διεθνής υποστήριξη για τις τελευταίες επιθέσεις του Ισραήλ στην καρδιά της Δαμασκού ήταν μικρή. Ωστόσο, δηλώνοντας ότι το "99%" του πληθυσμού των Δρούζων συμφωνεί μαζί του, ο Σεΐχης Χεκμάτ Αλ-Χίτζρι υπερασπίζεται το Ισραήλ.
"Το Ισραήλ προσπάθησε να δημιουργήσει σχέσεις με το καθεστώς της Δαμασκού και ήταν μία από τις χώρες που του έδωσαν μια ευκαιρία. Αλλά όταν το καθεστώς επιτέθηκε στους Δρούζους και αγνόησε πολλαπλές προειδοποιήσεις, χτύπησε τη Δαμασκό", λέει ο Αλ-Χίτζρι.
"Χαιρετίζουμε αυτή την ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να βοηθήσει να σταματήσουν οι άγριες και βάρβαρες εκστρατείες εναντίον μας".
Κατ' ιδίαν, ορισμένοι Δρούζοι με τους οποίους μίλησε το Euronews ήταν πιο επιφυλακτικοί για τις ενέργειες του Ισραήλ.
"Άκουσα για αυτές τις επιθέσεις στην περιοχή της Δαμασκού", είπε ένα άτομο. "Την ίδια στιγμή, προσπαθούσαμε απλώς να ξεφύγουμε από τις σφαγές. Προσπαθούσαμε να φύγουμε από αυτή τη χώρα".