Οι τέσσερις Πορτογάλοι ακτιβιστές που συμμετείχαν στην ανθρωπιστική αποστολή στη Γάζα θα πρέπει να πληρώσουν τα έξοδα που σχετίζονται με τον επαναπατρισμό τους. Η Mariana Mortágua επιβεβαίωσε ότι θα πληρώσει το εισιτήριο, «αγοράζοντας την απόδειξη ότι υπάρχουν υπουργοί χωρίς θάρρος».
Η Mariana Mortágua, η Sofia Aparício, ο Miguel Duarte και ο Diogo Chaves επέστρεψαν στο πορτογαλικό έδαφος την Κυριακή μετά τη συμμετοχή τους στον ανθρωπιστικό στολίσκο προς τη Λωρίδα της Γάζας και τη σύλληψή τους από το Ισραήλ.
Λίγες ημέρες μετά την επιστροφή τους, οι ακτιβιστές χρεώθηκαν για τις πτήσεις τους πίσω στη Λισαβόνα: Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι απαίτησε την καταβολή των εξόδων που σχετίζονται με τον επαναπατρισμό των Πορτογάλων.
«Στο τέλος της διαδικασίας για την επιστροφή των τεσσάρων Πορτογάλων που κρατούνται στο Ισραήλ, οι προξενικές υπηρεσίες έστειλαν σήμερα επιστολή με το πλήρες κόστος του ταξιδιού - ευθύνη των πολιτών που συμμετείχαν στον στολίσκο», δήλωσε το Υπουργείο Εξωτερικών (MNE), το οποίο επικαλείται η Renascença.
Σύμφωνα με το υπουργείο, του οποίου ηγείται ο Πάουλο Ρανγκέλ, το κόστος των ταξιδιών προκαταβλήθηκε «για πρακτικούς υλικοτεχνικούς λόγους», κάτι που ζητείται τώρα από τους ακτιβιστές.
«Την επιστολή συνόδευε επίσης ένα έντυπο που ζητούσε την επιστροφή του κόστους του ταξιδιού, το οποίο αποτελεί ευθύνη του κάθε ατόμου, σύμφωνα με τους όρους των προξενικών κανονισμών» συμπλήρωσε ο Ρανγκέλ.
«Μια αξιοπρεπής κυβέρνηση θα έστελνε το λογαριασμό στη γενοκτονία»
Το κόστος του επαναπατρισμού των τεσσάρων ακτιβιστών δεν είναι γνωστό.
Η Mariana Mortágua, ένα από τα πιο προβεβλημένα πρόσωπα της πορτογαλικής αντιπροσωπείας που συνελήφθη σε ισραηλινό έδαφος, αντέδρασε άμεσα.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και σε επικριτικό τόνο, επιβεβαίωσε ότι θα πληρώσει το εισιτήριο, "αγοράζοντας την απόδειξη ότι υπάρχουν υπουργοί χωρίς σπονδυλική στήλη (σ.σ. χωρίς θάρρος)".
Οι Πορτογάλοι πολίτες πρέπει να αποζημιώσουν το κράτος;
Η πορτογαλική νομοθεσία ορίζει τις διάφορες αρμοδιότητες των πορτογαλικών προξενικών αρχών και τμημάτων.
Αυτές περιλαμβάνουν την "παροχή υποστήριξης σε πορτογάλους υπηκόους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως σε περιπτώσεις σύλληψης ή κράτησης" ή την "παρακολούθηση των διαδικασιών επαναπατρισμού των πορτογάλων υπηκόων στο εξωτερικό, ιδίως σε περιπτώσεις απέλασης, προκειμένου να παρέχονται οι απαραίτητες συμβουλές και να διασφαλίζεται η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των υπηκόων".
Αν και ο νόμος περιγράφει λεπτομερώς τη νομική πρόβλεψη για τον επαναπατρισμό των κρατουμένων ή απελαθέντων Πορτογάλων, δεν αναφέρει αν το κράτος καλύπτει όλες τις δαπάνες, οι οποίες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την κατάσταση. Στην περίπτωση της απομάκρυνσης Πορτογάλων πολιτών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή καταστροφών, για παράδειγμα, τα έξοδα αυτά καλύπτονται από το κράτος, όπως εξηγεί η νομοθεσία:
"Οι δαπάνες που προκύπτουν από τις επιχειρήσεις εκκένωσης τείνουν να αναλαμβάνονται από το κράτος, εκτυλίσσονται σύμφωνα με την κατανομή των τομεακών βαρών που προβλέπονται στα εθνικά επιχειρησιακά σχέδια".
Στην περίπτωση των ακτιβιστών του στολίσκου, ο επαναπατρισμός ήταν αποτέλεσμα προσωπικής απόφασης και όχι επίσημης ή διπλωματικής αποστολής που εκπροσωπούσε το πορτογαλικό κράτος.
Οι διπλωμάτες, το στρατιωτικό προσωπικό ή οι εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών που εκτελούν επίσημη αποστολή καλύπτουν τα έξοδα επαναπατρισμού τους. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε περιπτώσεις προσωπικής δράσης, όπως συνέβη στην προκειμένη περίπτωση, στην οποία είναι δυνατόν να υποβληθεί αίτηση επιστροφής - όπως έχει ζητηθεί τώρα από το ΥΠΕΞ.
"Τουλάχιστον είναι ένας τρόπος για να αναλάβουν οι άνθρωποι την ευθύνη για τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν. Έτσι, είτε πρόκειται για κάτι που γίνεται με την άδεια και τη χορηγία της πορτογαλικής κυβέρνησης, είτε όχι. Αν δεν είναι, πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο. Αν δεν είναι, πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως κάθε άλλος Πορτογάλος πολίτης", εξήγησε στο Euronews ο Francisco Pereira Coutinho, ειδικός στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και στο Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο, τονίζοντας ότι πρόκειται για εθελοντική αποστολή και όχι για κυβερνητική πρωτοβουλία.
"Αν δεν πρόκειται για αποστολή, τότε το πορτογαλικό κράτος δεν είναι υπεύθυνο για το τι κάνουμε εμείς οι πολίτες στο εξωτερικό", τόνισε.
"Όταν πρόκειται για επίσημη ή διπλωματική αποστολή, αυτή η προστασία υπάρχει πάντα. Στην περίπτωσή σας, αν τώρα πάτε διακοπές στη Μοζαμβίκη και σας συμβεί κάτι, αν χρειαστεί να επαναπατριστείτε κ.λπ. τότε τα έξοδα του επαναπατρισμού πρέπει να καλυφθούν από το πορτογαλικό κράτος;" διερωτήθηκε.