Η ασφάλεια, η μετανάστευση και η άνοδος της σκληρής ρητορικής σηματοδοτούν μια βαθιά πολωμένη εκλογική αναμέτρηση στη Χιλή. Μεταξύ υποψηφίων ιδεολογικών άκρων και ενός κλίματος φόβου για το οργανωμένο έγκλημα, οι Χιλιανοί ψηφίζουν σε εκλογές που θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν την πολιτική πορεία
Την Κυριακή 16 Νοεμβρίου, οι Χιλιανοί θα προσέλθουν στις κάλπες για να εκλέξουν τον διάδοχο του προέδρου Γκαμπριέλ Μπόριτς, ο οποίος δεν μπορεί να διεκδικήσει άμεσα την επανεκλογή του λόγω συνταγματικής απαγόρευσης. Η ψηφοφορία διεξάγεται εν μέσω έντονης πόλωσης και με την ασφάλεια να αποτελεί το κύριο μέλημα των πολιτών, ωθώντας σε δεύτερη μοίρα τις οικονομικές και κοινωνικές συζητήσεις που σημάδεψαν τις προηγούμενες εκλογές.
Για δεκαετίες, η Χιλή θεωρούνταν μία από τις ασφαλέστερες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Και ενώ το ποσοστό ανθρωποκτονιών της - 6 ανά 100.000 κατοίκους το 2023, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα - παραμένει χαμηλό σε περιφερειακή σύγκριση, η χώρα αντιμετωπίζει σταθερή αύξηση του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος από το 2021: απαγωγές, εκβιασμοί, δολοφονίες με συμβόλαιο και βίαιες ληστείες που αποδίδονται σε συμμορίες όπως η Tren de Aragua έχουν αλλάξει την αντίληψη για την ασφάλεια.
Ποιοι είναι οι κύριοι υποψήφιοι;
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις προηγούνται η Γιανέτ Χάρα ο ακροδεξιός Χοσέ Αντόνιο Καστ και ο ριζοσπάστης Γιοχάνες Κάιζερ, και οι τρεις με ομιλίες που επικεντρώθηκαν στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας και τον έλεγχο της μετανάστευσης.
Η Χάρα πρώην υπουργός Εργασίας και μοναδική εκπρόσωπος του μπλοκ «Ενότητα για τη Χιλή», έχει ήδη γράψει ιστορία, καθώς έγινε η πρώτη κομμουνίστρια που ηγήθηκε ενός ενιαίου αριστερού ψηφοδελτίου. Υπόσχεται να ενισχύσει την αστυνομία, να κατασκευάσει νέες φυλακές και να συνεχίσει τις πολιτικές ασφαλείας που προώθησε η κυβέρνηση Μπόριτς, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας του υπουργείου Ασφαλείας και νέων εξειδικευμένων μονάδων κατά του οργανωμένου εγκλήματος.
Ο αντιμεταναστευτικός λόγος κερδίζει έδαφος
Στο άλλο άκρο, ο Καστ, ο οποίος έφτασε κοντά στη νίκη το 2021, ποντάρει σε έναν σκληρό λόγο κατά της παράτυπης μετανάστευσης, προτείνοντας την επέκταση των ενισχυμένων συνόρων, μαζικές απελάσεις και αυξημένη αστυνομική παρουσία.
Η έκπληξη αυτών των εκλογών ήταν ο Γιοχάνες Κάιζερ, ένας ριζοσπάστης πολιτικός που κέρδισε έδαφος με εμπρηστική ρητορική και αισθητική εμπνευσμένη από τον Ντόναλντ Τραμπ: καπέλα με το σύνθημα «Make Chile Great Again», σημαίες, θορυβώδη μουσική και ομιλίες κατά των μεταναστών και των διεθνών οργανισμών.
Από το κοινωνικό ξέσπασμα στο φόβο της ανασφάλειας
Τέσσερα χρόνια μετά το κοινωνικό ξέσπασμα του 2019, τα ίχνη του κινήματος είναι ακόμη παρόντα, αλλά το επίκεντρο της αναταραχής των πολιτών άλλαξε. Αυτό που κάποτε ήταν μια διαμαρτυρία κατά της ανισότητας μετατρέπεται τώρα σε οργή κατά της εγκληματικότητας και της παράτυπης μετανάστευσης.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι νέοι, περίπου το 25% του εκλογικού καταλόγου, θα είναι καθοριστικοί. «Για αυτή την ομάδα, η αξιοπιστία και τα συγκεκριμένα αποτελέσματα έχουν σημασία», δήλωσε στο AP ο πολιτικός επιστήμονας Guillermo Holzmann, γεγονός που οδηγεί τις ψήφους στα άκρα.
Αποφασιστικές εκλογές και μια σχεδόν αναπόφευκτη επαναληπτική ψηφοφορία
Με 15,7 εκατομμύρια πολίτες να έχουν κληθεί να ψηφίσουν και με υποχρεωτική ψηφοφορία, η Χιλή προετοιμάζεται για μία από τις πιο τεταμένες εκλογές των τελευταίων δεκαετιών. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι κανένας από τους δύο υποψηφίους δεν θα φτάσει το 50% που απαιτείται για να αποφευχθεί ο επαναληπτικός γύρος, μια εκλογική αναμέτρηση στις 14 Δεκεμβρίου μεταξύ Καστ και Χάρα μοιάζει το πιο πιθανό σενάριο.
Για πολλούς ψηφοφόρους, το κεντρικό ζήτημα δεν είναι πλέον το οικονομικό μοντέλο ή οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις: είναι η ασφάλεια. Και οι εκλογές αυτής της Κυριακής θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν ριζικά τον πολιτικό χάρτη της Χιλής.