Αν και αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα τους σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο πρόεδρος του STEPH, Ρούι Λαζάρου, είπε στο Euronews ότι δεν ενδείκνυνται για ιατρικές επείγουσες μεταφορές «κυρίως λόγω του μεγέθους και του βάρους» του
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Πορτογαλίας, Νούνο Μέλο, ανακοίνωσε πρόσφατα στη Βουλή ότι η κυβέρνηση θα προμηθευτεί τέσσερα ακόμη αμερικανικής κατασκευής ελικόπτερα Black Hawk για την Πολεμική Αεροπορία, τα οποία —μεταξύ άλλων— θα χρησιμοποιηθούν για «ιατρικές έκτακτες ανάγκες». Όπως είπε, η παράδοση των ελικοπτέρων αναμένεται έως τα τέλη Αυγούστου 2026.
Η ανακοίνωση προκάλεσε αντιδράσεις από το Σωματείο Τεχνικών Προνοσοκομειακής Επείγουσας Φροντίδας (STEPH), που θεωρεί ότι τα Black Hawk δεν είναι κατάλληλα για τις πολιτικές αποστολές του Εθνικού Ινστιτούτου Ιατρικής Επείγουσας Ανάγκης (INEM).
Τα ελικόπτερα, με δύο κινητήρες σχεδόν 2.000 ίππων και χωρητικότητα 12 επιβατών, προορίζονται για ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών —ανάμεσά τους και η «ανταπόκριση σε έκτακτα περιστατικά», σύμφωνα με τη Lockheed Martin, μητρική της Sikorsky.
«Μεγάλο μέγεθος, μικρή ευελιξία»
Αν και αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα του Black Hawk σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο πρόεδρος του STEPH, Ρούι Λαζάρου, σε δηλώσεις του στο Euronews υπογραμμίζει ότι δεν ενδείκνυται για ιατρικές επείγουσες μεταφορές «κυρίως λόγω του μεγέθους και του βάρους» του. Προσθέτει επίσης ότι ο χρόνος απογείωσης αποτελεί μειονέκτημα.
«Παρά το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες υποστηρίζει το INEM, παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες. Εάν αυτό το αμερικανικό μοντέλο ήταν κατάλληλο για ιατρικές έκτακτες ανάγκες, θα χρησιμοποιούνταν στις ΗΠΑ — κάτι που δεν συμβαίνει», τονίζει.
Το μέγεθος του ελικοπτέρου περιορίζει τη δυνατότητα των ομάδων διάσωσης να φτάνουν γρήγορα σε νοσοκομεία ή σε σημεία ατυχημάτων. Ο Λαζάρου εξηγεί ότι σε μια αγροτική περιοχή, για παράδειγμα, μετά από ένα ατύχημα, το Black Hawk πρέπει να προσγειωθεί σε γήπεδο στο κέντρο της πόλης και στη συνέχεια να χρειαστεί 40 ή 50 λεπτά με ασθενοφόρο μέχρι το σημείο του συμβάντος — χρόνος που το μικρότερο ελικόπτερο του INEM δεν θα χρειαζόταν.
Ο πρόεδρος του STEPH παραπέμπει σε παραδείγματα από Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το Airbus H145, το μοντέλο που χρησιμοποιεί σήμερα το INEM, «προσγειώνεται δίπλα στα σπίτια των ανθρώπων», κάτι που «είναι αδιανόητο για το Black Hawk».
Η απάντηση του υπουργού: «Εξαιρετική επιλογή»
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας επιμένει ότι τα Black Hawk είναι κατάλληλα για ιατρικές επιχειρήσεις, επικαλούμενος έκθεση του INEM στην οποία τα ελικόπτερα χαρακτηρίζονται «εξαιρετική επιλογή» λόγω της ευελιξίας τους. Ο Μέλο δημοσιοποίησε μάλιστα σε ανάρτηση στην πλατφόρμα Χ σελίδα από το έγγραφο, σύμφωνα με την οποία το Black Hawk «πληροί πλήρως ή υπερβαίνει τα απαιτούμενα πρότυπα» σε πολλά κριτήρια.
Ο Λαζάρου, ωστόσο, απαντά ότι η έκθεση «συγκρίνει μόνο τα αεροπορικά μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας» και όχι όλα τα διαθέσιμα πολιτικά και στρατιωτικά ελικόπτερα της αγοράς.
Διαφορετικές πιστοποιήσεις – διαφορετικοί κανόνες
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Público, το Black Hawk μπορεί να προσγειωθεί μόνο σε ένα από τα επτά πιστοποιημένα νοσοκομειακά ελικοδρόμια της χώρας — με βάση τους κανόνες της Εθνικής Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (ANAC). Η ANAC αναφέρει ότι μόνο το ελικοδρόμιο του Νοσοκομείου Μπράγκα ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις μεγέθους.
Ο υπουργός απαντά ότι τα στρατιωτικά ελικόπτερα εξαιρούνται από την εποπτεία της ANAC και μπορούν να επιχειρούν σε όλα τα ελικοδρόμια βάσει της στρατιωτικής πιστοποίησης που παρέχει η Εθνική Αεροναυτική Αρχή (AAN). Υποστηρίζει μάλιστα ότι τα Black Hawk «έχουν προσγειωθεί δεκάδες φορές» σε νοσοκομειακές εγκαταστάσεις, τόσο ημέρα όσο και νύχτα.
Στρατιωτική πηγή ανέφερε στο Euronews ότι τα Black Hawk δεν προορίζονται να αντικαταστήσουν τα μέσα του INEM, αλλά να ενισχύσουν τη συνεργασία όταν υπάρχει ανάγκη.
«Όπου υπάρχουν ζωές, τα ελικόπτερα προσγειώνονται»
Στην Πορτογαλία, η Πολεμική Αεροπορία εκτελούσε αεροδιακομιδές πριν ακόμη δημιουργηθεί το INEM και εξακολουθεί να τις πραγματοποιεί στα νησιωτικά συμπλέγματα Αζόρες και Μαδέρα. Στρατιωτικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι όταν πρόκειται για διάσωση ζωών, τα ελικόπτερα πρέπει να μπορούν να επιχειρούν οπουδήποτε.
«Τα στρατιωτικά ελικόπτερα προσγειώνονται όπου χρειάζεται — σε ελικοδρόμια, σε γήπεδα, όπου είναι δυνατό. Η ANAC δεν πιστοποιεί αυτοκινητόδρομους ή δρόμους όπου προσγειώνονται ελικόπτερα», σημειώνει ο αντιστράτηγος πιλότος Αλφρέντο Περέιρα ντα Κρους, μιλώντας στο Euronews.
Το STEPH επισημαίνει πάντως ότι τα ελικόπτερα των αρχιπελάγων εκτελούν κυρίως διακομιδές μεταξύ νοσοκομείων και όχι πρωτογενείς αποστολές διάσωσης στη στεριά — όπου ο χρόνος προσέγγισης είναι καθοριστικός.
Συμπληρωματικός ρόλος – όχι αντικατάσταση
Ο πρώην κυβερνήτης της TAP, Ζοζέ Κορέια Γκέντες, δηλώνει στο Euronews ότι τα Black Hawk μπορούν να λειτουργήσουν ως «συμπλήρωμα» στα μέσα του INEM.
«Δεν έχω καμία επιφύλαξη για τις τεχνικές δυνατότητες του Black Hawk. Είναι εξαιρετικό ελικόπτερο για στρατιωτική χρήση, διάσωση και μεταφορά προσωπικού», λέει, αλλά διευκρινίζει: «Ως ενίσχυση, όχι ως μοναδική λύση».
Ο πρόεδρος του STEPH συμφωνεί ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως «προσθήκη», αλλά υπογραμμίζει ότι σε πολλές περιπτώσεις «το ασθενοφόρο ή το μικρότερο ελικόπτερο του INEM θα φτάσει πιο γρήγορα».
Χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης
Τα πρώτα Black Hawk έφτασαν στην Πορτογαλία στα τέλη του 2023, χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με κύριο στόχο την ενίσχυση της καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών.