Κλιμακώνεται η ένταση στο πολιτικό σκηνικό της χώρας λίγες εβδομάδες πριν την ένταξη της Βουλγαρίας στο ευρώ
Η κυβέρνηση της Βουλγαρίας ανακοίνωσε την Τρίτη ότι αποσύρει το επίμαχο προσχέδιο προϋπολογισμού, μετά από μεγάλη αντικυβερνητική συγκέντρωση στη Σόφια και δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους. Παρότι η κινητοποίηση ξεκίνησε ειρηνικά, επεισόδια ξέσπασαν αργότερα ανάμεσα σε ομάδες κουκουλοφόρων και την αστυνομία.
Το σχέδιο προέβλεπε αύξηση φόρων, υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και ενισχυμένες δημόσιες δαπάνες – μέτρα που, σύμφωνα με την αντιπολίτευση και επιχειρηματικούς φορείς, θα αποθάρρυναν τις επενδύσεις και θα διεύρυναν την παραοικονομία, λίγους μόλις μήνες πριν από την προβλεπόμενη ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ.
Αρχικά, η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Ρόσεν Ζελέζκοφ είχε δεσμευτεί για απόσυρση και επανεξέταση του προϋπολογισμού, όμως υπαναχώρησε, οδηγώντας σε μαζικές κινητοποιήσεις τη Δευτέρα. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, περίπου 50.000 άτομα διαδήλωσαν στη Σόφια, κυρίως νέοι, ζητώντας αναθεώρηση του προϋπολογισμού ή παραίτηση της κυβέρνησης.
Τα συνθήματα «Δεν θα μας κοροϊδέψετε – Δεν θα μας κλέψετε» και «Νέα Βουλγαρία χωρίς τη Μαφία» κυριάρχησαν στους δρόμους.
Στη δημόσια συζήτηση παρενέβη και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ρούμεν Ράντεφ, ο οποίος σε τηλεοπτικό διάγγελμα τάχθηκε στο πλευρό των διαδηλωτών, ζητώντας ριζικές αλλαγές που θα ενισχύσουν το κράτος δικαίου. «Η κυβέρνηση έχει χάσει την αξιοπιστία της. Η παραίτηση είναι αναγκαία – οι πρόωρες εκλογές η μόνη λύση», δήλωσε, καλώντας τους πολίτες «να μην χάσουν την ευκαιρία να αλλάξουν τη Βουλγαρία».
Λίγες ώρες νωρίτερα, ο Πρωθυπουργός Ζελέζκοφ είχε ανακοινώσει ότι θα υπάρξουν αλλαγές στο προσχέδιο –μεταξύ αυτών επανεξέταση του επενδυτικού προγράμματος– ενώ άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο η χώρα να εισέλθει στο 2026 με παραταθέντα προϋπολογισμό. Τόνισε επίσης ότι η κυβέρνηση «θα πράξει ό,τι χρειάζεται ώστε ο νέος προϋπολογισμός να είναι προϊόν συναίνεσης», αλλά ξεκαθάρισε ότι δεν προτίθεται να υποβάλει παραίτηση.
Στην άλλη πλευρά, ο αναλυτής Μάριο Μπικάρσκι από την εταιρεία Verisk Maplecroft εκτίμησε ότι η διαδικασία επανασχεδιασμού του προϋπολογισμού θα είναι «δύσκολη και υπό αυξημένη κοινωνική πίεση», με συνδικάτα, επιχειρηματικούς φορείς και πολίτες να παρακολουθούν στενά κάθε αλλαγή.
Σημείωσε ακόμη ότι «η ανάγκη δημοσιονομικής ισορροπίας είναι ευρέως αποδεκτή», ωστόσο «οι συνεχείς προσπάθειες αύξησης φόρων κινδυνεύουν να εντείνουν την κοινωνική ένταση».
Παρά τις εκκλήσεις για ειρηνική διαμαρτυρία, η ένταση κορυφώθηκε όταν μικρές ομάδες κινήθηκαν προς τα γραφεία των κυβερνώντων κομμάτων, εκτοξεύοντας αντικείμενα προς τις αστυνομικές δυνάμεις. Ακολούθησαν συγκρούσεις, εμπρησμοί κάδων και καταστροφές οχημάτων, με την αστυνομία να απαντά με χρήση χημικών και να προχωρά σε 71 συλλήψεις.
Ο επικεφαλής της αστυνομίας της Σόφιας, Λιούμπομιρ Νικολόφ, δήλωσε πως η ειρηνική διαδήλωση «αμαυρώθηκε από οργανωμένες ομάδες που επιδίωξαν επεισόδια», ενώ οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης μετέφεραν τραυματίες σε νοσοκομεία και πρόσφεραν επί τόπου βοήθεια σε δεκάδες ακόμη.
Ο αρχηγός του κόμματος «Συνεχίζουμε την Αλλαγή», Άσεν Βασίλεφ, προανήγγειλε πρόταση μομφής αν η κυβέρνηση δεν παραιτηθεί εντός της εβδομάδας, τονίζοντας ότι «δεν διαθέτει πλέον το ηθικό κύρος να κυβερνά».
Παρά την κυβερνητική υπαναχώρηση, η πολιτική κρίση παραμένει ανοιχτή. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η συνεχιζόμενη κοινωνική πίεση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού και νέα προσφυγή στις κάλπες – την όγδοη από το 2021.
Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να πλήξει την επενδυτική εμπιστοσύνη τη στιγμή που η Σόφια προετοιμάζεται να υιοθετήσει το ευρώ στις αρχές του 2026, καθιστώντας την πολιτική σταθερότητα πιο κρίσιμη από ποτέ.