Από το 2013, τα μέσα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 20% και τα νέα ενοίκια ακόμη περισσότερο. Οι τιμές των κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 60% σε ονομαστικούς όρους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κάνει κάτι για να αντιμετωπίσει τη στεγαστική κρίση, που μαστίζει όλη την Ευρώπη, από την Κύπρο και την Ελλάδα μέχρι τις βόρειες χώρες της Ηπείρου. Γι αυτό και ανακοίνωσε το, πρώτο στην ιστορία, Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης.
Η έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών και το αυξανόμενο κόστος στέγασης αποτελούν μια αυξανόμενη πολιτική και κοινωνική ανησυχία για τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Από το 2013, τα μέσα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 20% και τα νέα ενοίκια ακόμη περισσότερο. Οι τιμές των κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 60% σε ονομαστικούς όρους. Οι άδειες οικοδομής έχουν μειωθεί κατά 22% σε πέντε χρόνια. Περίπου το 20% των κατοικιών είναι ακατοίκητα. Αυτό διαταράσσει τον κοινωνικό ιστό της Ευρώπης.
Οι έρευνες του Ευρωβαρόμετρου δείχνουν επανειλημμένα ότι η στέγαση είναι ένα σημαντικό ζήτημα για τους πολίτες της ΕΕ σε όλες τις ηλικίες και ιδίως τους νέους. Η στεγαστική κρίση της Ευρώπης αποτελεί ταυτόχρονα μια υλική, οικονομική και ηθική πρόκληση που απαιτεί επείγουσα δράση για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και την υποστήριξη των δημοκρατικών αξιών. Η προσιτή τιμή της στέγασης αποτελεί επίσης σημαντικό πυλώνα της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, καθώς υποστηρίζει την κινητικότητα της εργασίας και της εκπαίδευσης, την καινοτομία και την παραγωγικότητα.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα στοιχεία από την Eurostat οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα έχουν πάρει την ανηφορά τα τελευταία 8 χρόνια και η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω του πληθωρισμού. Ανοδικά βέβαια κινείται και το εισόδημα στην Ελλάδα όμως σε μικρότερο ποσοστό από τον πληθωρισμό, κάτι που χειροτερεύει την κρίση με τα ενοίκια να αυξάνονται επίσης.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η στατιστική εικόνα των κατοίκων στην Ελλάδα και ο διαχωρισμός τους σε αυτούς που νοικιάζουν (είτε στην τιμή της αγοράς είτε πιο χαμηλά, είτε μένουν δωρεάν λόγω συγγενικής σχέσης) και σε αυτούς που έχουν αγοράσει σπίτι και το έχουν με ή χωρίς υποθήκη.
Με βάση αυτά λοιπόν, στην Ελλάδα το 61% μένει σε ιδιόκτητο σπίτι χωρίς υπόθηκη και άλλο 8% με υποθήκη, σχεδόν δηλαδή το 70%. Σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη οι Έλληνες είναι κατά 17% περισσότεροι με ιδιόκτητο σπίτι χωρίς υποθήκη, καθώς στο εξωτερικό το 24% έχει βάλει υποθήκη το σπίτι που μένει.
Στο ενοίκιο το 23% των Ελλήνων νοικιάζει στην τιμή της αγοράς και μόλις το 7% πιο κάτω ή δωρεάν ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 21% και 11%.
Το εντυπωσιακό στοιχείο για την Ελλάδα είναι το κόστος της στέγασης σε σχέση με τα έσοδα των πολιτών. Την ώρα που ο μέσος όρος είναι στο 16,2% (δηλαδή οι πολίτες πληρώνουν το 16,2% του εισοδήματός τους για τη στέγαση) στην Ελλάδα αυτό το ποσοστό είναι υπερδιπλάσιο και μάλιστα στο 37,5%.
Ενδεικτικό του μεγάλου κόστους της στέγασης στην Ελλάδα είναι πως με βάση τα στοιχεία της Eurostat, όταν αφαιρεθεί από το εισόδημα το κόστος για τη στέγαση, το ποσοστό ανθρώπων σε κίνδυνο φτώχειας εκτοξεύεται από το 19,6% στο 41,8%.
Τα αντίστοιχα νούμερα για την ΕΕ των 27 είναι 16,2% και ανεβαίνει στο 29,6% εάν αφαιρεθεί το κόστος για τη στέγαση.
Σε τι ηλικία φεύγουν οι νέοι Έλληνες από το πατρικό σπίτι
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε κάτι φυσιολογικό με βάση τις συνθήκες: Οι Έλληνες να φεύγουν από το σπίτι που μεγάλωσαν και τη συγκατοίκηση με τους γονείς σε μεγάλη ηλικία. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα η μέση ηλικία φυγής από το σπίτι είναι 30,7 (και με ανοδική μάλιστα πορεία) ενώ στην ΕΕ των 27 πέφτει και βρίσκεται στο 26,2.
Τι είναι το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης θα προωθήσει τις επενδύσεις μέσω των κονδυλίων του προϋπολογισμού της ΕΕ και των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, θα μειώσει τη γραφειοκρατία, θα απελευθερώσει το κατασκευαστικό δυναμικό της ενιαίας αγοράς, θα εισαγάγει νομοθεσία για τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις και θα υποστηρίξει ευάλωτες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των αστέγων.
Το Σχέδιο στοχεύει να καταστήσει την οικονομικά προσιτή, βιώσιμη και ποιοτική στέγαση θεμελιώδες δικαίωμα και όχι προνόμιο, με συντονισμένη δράση σε όλα τα κράτη μέλη για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την κινητοποίηση των τεράστιων κατασκευαστικών πόρων της Ευρώπης.
Το Σχέδιο βασίζεται σε 4 πυλώνες:
1. Ενίσχυση της Προσφοράς: Κατασκευές, ανακαινίσεις (π.χ. Κυκλική Οικονομία, Υπηρεσίες Κατασκευών, Πρωτοβουλία Φορητότητας Δεξιοτήτων)
2. Κινητοποίηση Επενδύσεων: Δημόσιες, ιδιωτικές (π.χ. Πανευρωπαϊκή Πλατφόρμα Επενδύσεων, κανόνες κρατικών ενισχύσεων, πολιτική συνοχής, επόμενο ΠΔΠ)
3. Ενεργοποίηση άμεσης υποστήριξης κατά την προώθηση μεταρρυθμίσεων (π.χ. βραχυπρόθεσμες μισθώσεις (STR), απλοποίηση, δημόσιες συμβάσεις)
4. Προστασία των πλέον πληγέντων: Νέοι, ευάλωτοι, άστεγοι (προσεκτικά βαθμονομημένο με τη Στρατηγική για την Καταπολέμηση της Φτώχειας)