Το Συνταγματικό Δικαστήριο είναι το ανώτατο δικαστικό όργανο της Πολωνίας, υπεύθυνο για τον έλεγχο της συμβατότητας των νόμων και των διεθνών συμφωνιών με το σύνταγμα της χώρας
Το ανώτατο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε την Πέμπτη ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας δεν είναι "ανεξάρτητο και αμερόληπτο" λόγω των πολιτικοποιημένων διορισμών που έγιναν υπό την προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση.
Στην απόφασή του, το Δικαστήριο της ΕΕ ανέφερε ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας "παραβίασε την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας" και "αγνόησε την πρωτοκαθεδρία, την αυτονομία, την αποτελεσματικότητα και την ομοιόμορφη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ".
Το Συνταγματικό Δικαστήριο είναι το ανώτατο δικαστικό όργανο στην Πολωνία, αρμόδιο για τον έλεγχο της συμβατότητας των νόμων, των πολιτικών και των διεθνών συμφωνιών με το σύνταγμα της χώρας.
Μεταξύ του 2015 και του 2023, το πρώην κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας μεταμόρφωσε δραστικά το σύστημα δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της εγκαθίδρυσης πολιτικού ελέγχου σε κορυφαία δικαστήρια όπως το Συνταγματικό Δικαστήριο και το Ανώτατο Δικαστήριο.
Αυτό έφερε την Πολωνία σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, η οποία αμφισβήτησε ορισμένες από τις μεταρρυθμίσεις ενώπιον του ανώτατου δικαστηρίου της ΕΕ και ανέστειλε τις πληρωμές κονδυλίων προς την Πολωνία.
Το δικαστήριο της ΕΕ δήλωσε ότι ο τρόπος με τον οποίο διορίστηκαν τρεις από τους δικαστές και ο πρόεδρος του Πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου υπό το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη αμφισβητεί το καθεστώς του "ως ανεξάρτητου και αμερόληπτου δικαστηρίου που έχει συσταθεί με νόμο κατά την έννοια του δικαίου της ΕΕ".
Θεωρητικά, μια τέτοια απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της ΕΕ θα έπρεπε να προκαλέσει εθνικές μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, προϋπόθεση για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ.
Στην πράξη, δύο διαδοχικοί υπουργοί Δικαιοσύνης που διορίστηκαν από τη νέα φιλελεύθερη κυβέρνηση, η οποία βρίσκεται στην εξουσία από το 2023, απέτυχαν να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία του εν λόγω δικαστηρίου.
Ο κύριος λόγος είναι ότι ο σημερινός και ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας, οι οποίοι πρόσκεινται πολιτικά στο Νόμο και τη Δικαιοσύνη, είτε άσκησαν βέτο είτε υποσχέθηκαν να ασκήσουν βέτο σε νομοθετικές αλλαγές που θα ανέτρεπαν τις μεταρρυθμίσεις.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης της Πολωνίας Βάλντεμαρ Ζούρεκ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την απόφαση της Πέμπτης.
"Αυτή η απόφαση υποχρεώνει το κράτος μας να αναλάβει δράση", δήλωσε σε σχόλιο που αναρτήθηκε στο X. "Πρέπει να ξαναχτίσουμε μαζί ένα γνήσιο, ανεξάρτητο Δικαστήριο. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα για το κράτος και τους πολίτες. Είμαστε έτοιμοι για αυτό το έργο".