Για πρώτη φορά σε επίπεδο ηγετών στο Τόκιο, τα κράτη της Κεντρικής Ασίας και η Ιαπωνία καθόρισαν ένα πλαίσιο για βαθύτερη πολιτική, οικονομική και τομεακή συνεργασία εν μέσω αυξανόμενων περιφερειακών και παγκόσμιων προκλήσεων
Η ανάπτυξη των υποδομών μεταφορών, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού επισημάνθηκαν ως τρεις τομείς προτεραιότητας, σε κοινή δήλωση μετά τη σύνοδο κορυφής C5+ Ιαπωνία, που πραγματοποιήθηκε στο Τόκιο.
Οι ηγέτες και των πέντε κρατών της Κεντρικής Ασίας συζήτησαν με την πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Σαναέ Τακαΐτσι, πώς να καθορίσουν ένα νέο στάδιο περιφερειακής συνεργασίας.
Στη σύνοδο κορυφής συμμετείχαν οι πρόεδροι του Ουζμπεκιστάν, του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Τατζικιστάν και του Τουρκμενιστάν και ήταν η πρώτη φορά που ο διάλογος "Κεντρική Ασία + Ιαπωνία" ανήλθε σε επίπεδο αρχηγών κρατών από τη δημιουργία του πριν από δύο και πλέον δεκαετίες.
Η πρωθυπουργός Σαναέ Τακαΐτσι περιέγραψε την Κεντρική Ασία ως μια περιοχή αυξανόμενης γεωπολιτικής και οικονομικής σημασίας, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της ως κόμβου μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, τους ενεργειακούς και ορυκτούς πόρους της και την ισχυρή οικονομική και δημογραφική της ανάπτυξη.
Ανακοίνωσε την έναρξη της πρωτοβουλίας CA+JAD Tokyo Initiative, με στόχο τη στήριξη της βιομηχανικής ανάπτυξης και διαφοροποίησης στην Κεντρική Ασία και την ενίσχυση των αμοιβαία επωφελών δεσμών με την Ιαπωνία.
Η πρωτοβουλία επικεντρώνεται σε τρεις τομείς προτεραιότητας, όπως το πράσινο και η ανθεκτικότητα, η συνδεσιμότητα και η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, και περιλαμβάνει στόχο 3 τρισ. γεν (περίπου 17,9 δισ. ευρώ) σε επιχειρηματικά έργα κατά τα επόμενα πέντε χρόνια.
Πρωτοβουλία της Ιαπωνίας στο Τόκιο
Στον τομέα του πράσινου και της ανθεκτικότητας, η Ιαπωνία δεσμεύτηκε να συνεργαστεί για την ενεργειακή μετάβαση, τα μέτρα για την κλιματική αλλαγή, τη μείωση του κινδύνου καταστροφών και την ενίσχυση των κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού ορυκτών πόρων.
Το Τόκιο ανακοίνωσε επίσης τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης της Δια-Κασπιακής Διεθνούς Διαδρομής Μεταφορών (Trans-Caspian International Transport Route - TITR), γνωστή και ως «Μεσαίος Διάδρομος» (Middle Corridor), και την έναρξη μιας εταιρικής σχέσης συνεργασίας Ιαπωνίας-Κεντρικής Ασίας για την ΤΕ.
Η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού θα περιλαμβάνει τη συνέχιση των προγραμμάτων υποτροφιών, τη συνεργασία στους τομείς της υγείας και της ιατρικής, καθώς και πρωτοβουλίες επαγγελματικής κατάρτισης.
Η Ιαπωνία επιβεβαίωσε επίσης τα σχέδια σύγκλησης της συνάντησης των υπουργών Δικαιοσύνης Κεντρικής Ασίας + Ιαπωνίας, προσθέτοντας μια θεσμική διάσταση στο διάλογο.
Οι ηγέτες της Κεντρικής Ασίας χαιρέτισαν την πρωτοβουλία του Τόκιο και εξέφρασαν ενδιαφέρον για την ανάπτυξη κοινών έργων και στους τρεις τομείς προτεραιότητας.
Ουζμπεκιστάν: υποδομές, ενέργεια και ψηφιακή συνεργασία
Μιλώντας στη σύνοδο κορυφής, ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν Σαβκάτ Μιρζιγιάγιεφ υπενθύμισε ότι η Ιαπωνία ήταν ο εμπνευστής του διαλόγου "Κεντρική Ασία συν Ιαπωνία" πριν από περισσότερα από 20 χρόνια και δήλωσε ότι η πρώτη συνάντηση σε επίπεδο κορυφής σηματοδοτεί μια νέα φάση στη συνεργασία.
"Είμαστε βέβαιοι ότι με την ένωση των προσπαθειών μας μπορούμε να επιτύχουμε απτά αποτελέσματα", δήλωσε ο Σαβκάτ Μιρζιγιάγιεφ, αναφέροντας μια ιαπωνική παροιμία που λέει ότι "αν ενώσετε τις δυνάμεις σας, μπορείτε να μετακινήσετε βουνά".
Ο Μιρζιγιάγιεφ πρότεινε τη διεξαγωγή συνόδων κορυφής σε επίπεδο αρχηγών κρατών κάθε δύο χρόνια και προσφέρθηκε να φιλοξενήσει μία από τις μελλοντικές συναντήσεις στο Ουζμπεκιστάν. Ζήτησε επίσης την ανάπτυξη μιας στρατηγικής συνεργασίας Κεντρικής Ασίας-Ιαπωνίας έως το 2040, η οποία θα επικεντρώνεται σε πρακτικά προγράμματα και έργα.
Η οικονομική συνεργασία είχε εξέχουσα θέση στις προτάσεις του Ουζμπεκιστάν. Ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη διευρυμένη δέσμευση των ιαπωνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και πρότεινε τη δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου για τις υποδομές και τη βιομηχανική ανάπτυξη στην Κεντρική Ασία, παράλληλα με ένα περιφερειακό δίκτυο ιαπωνικών τεχνοπάρκων για τη στήριξη της βιομηχανικής συνεργασίας και της μεταφοράς τεχνολογίας.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτέλεσε ένα άλλο βασικό θέμα εστίασης. Ο Μιρζιγιάγιεφ πρότεινε τη δημιουργία ενός ψηφιακού κόμβου Κεντρικής Ασίας-Ιαπωνίας για τη συνεργασία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, της κυβερνοασφάλειας, του Διαδικτύου των πραγμάτων και των ψηφιακών λύσεων. Εξέφρασε επίσης ενδιαφέρον για τη συμμετοχή της Ιαπωνίας σε έργα μεταφορών μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας, των αυτοκινητοδρόμων, των αεροδρομίων και των ψηφιοποιημένων διαδρόμων μεταφορών, σημειώνοντας την τρέχουσα συνεργασία με τη Sojitz για το νέο διεθνές αεροδρόμιο της Τασκένδης.
Ο Μιρζιγιάγιεφ τόνισε επίσης ότι το Ουζμπεκιστάν στοχεύει να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως και κατά 50 τοις εκατό έως το 2035 και να αυξήσει το μερίδιο της πράσινης ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο 54 τοις εκατό έως το 2030. Ζήτησε την υλοποίηση κοινών έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την εισαγωγή τεχνολογιών συμπαραγωγής και λύσεων δέσμευσης του άνθρακα, καθώς και τη δημιουργία περιφερειακού κέντρου κατάρτισης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Τασκένδη.
Προέτρεψε επίσης σε στενότερη συνεργασία για την ποιότητα του αέρα, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη σεισμική ασφάλεια, προτείνοντας ένα περιφερειακό πρόγραμμα με βάση την ιαπωνική τεχνογνωσία, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης μηχανικών, αρχιτεκτόνων και υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης.
Καζακστάν: διαμετακόμιση, ενέργεια και ασφάλεια νερού
Ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ τόνισε τη συμβολική σημασία της διεξαγωγής της συνόδου κορυφής στο Τόκιο, χαρακτηρίζοντάς την ορόσημο για ολόκληρη την περιοχή.
Ο Τοκάγιεφ τόνισε τον αυξανόμενο ρόλο της Κεντρικής Ασίας ως κόμβου μεταφορών και εφοδιαστικής, σημειώνοντας ότι πάνω από το 80% των χερσαίων εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ Ασίας και Ευρώπης διέρχεται από το Καζακστάν. Υπογράμμισε τη σημασία της ανάπτυξης της Δια-Κασπιακής Διεθνούς Διαδρομής Μεταφορών και χαιρέτισε την απόφαση της Ιαπωνίας να υποστηρίξει τη βελτίωση των τελωνειακών διαδικασιών στο λιμάνι του Ακτάου στην Κασπία Θάλασσα.
Η ενεργειακή συνεργασία είχε εξέχουσα θέση στην ομιλία του Καζακστάν. Ο Τοκάγιεφ δήλωσε ότι η χώρα ενδιαφέρεται για τις ιαπωνικές τεχνολογίες και τις επενδύσεις τόσο σε έργα παραδοσιακής όσο και καθαρής ενέργειας, τονίζοντας την ανάγκη για μια ισορροπημένη και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση. Επεσήμανε τον ρόλο του Καζακστάν ως μεγάλου παραγωγού άνθρακα και προμηθευτή περίπου του 40% των πυρηνικών καυσίμων στον κόσμο, υπογραμμίζοντας τις ευκαιρίες συνεργασίας στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας, της διαχείρισης αποβλήτων και της κατάρτισης ειδικών.
Ο πρόεδρος του Καζακστάν επέστησε επίσης την προσοχή στα αποθέματα σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμων ορυκτών της Κεντρικής Ασίας, λέγοντας ότι η περιοχή θα μπορούσε να διαδραματίσει ισχυρότερο ρόλο στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Εξέφρασε την ικανοποίησή του για το έργο Next-Generation SmartMining Plus που δρομολογήθηκε με την Ιαπωνία, με στόχο την ψηφιοποίηση των εξορυκτικών εργασιών και τη βελτίωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Ο Τοκάγιεφ τόνισε περαιτέρω τη σημασία της ασφάλειας των υδάτων και της βιώσιμης γεωργίας, προτείνοντας στενότερη συνεργασία σε τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού, εφαρμοσμένη έρευνα και δορυφορική παρακολούθηση. Πρότεινε τη δημιουργία μιας ερευνητικής πλατφόρμας για τη βιώσιμη γεωργία με τη συμμετοχή Ιαπώνων επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων.
Οι ηγέτες της Κεντρικής Ασίας και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας συμφώνησαν επίσης ότι η επόμενη σύνοδος κορυφής Κεντρικής Ασίας-Ιαπωνίας θα πραγματοποιηθεί στο Καζακστάν, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της Αστάνα στη μελλοντική ανάπτυξη του διαλόγου.
Επιχειρηματικό φόρουμ και συμφωνίες
Μετά τη σύνοδο κορυφής, οι ηγέτες συμμετείχαν σε πολυμερές επιχειρηματικό φόρουμ που επικεντρώθηκε στο εμπόριο, τις επενδύσεις και τη βιομηχανική συνεργασία. Παρουσιάστηκαν διάφορα κοινά έργα, μεταξύ των οποίων η κατασκευή δύο σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ουζμπεκιστάν από τις εταιρείες Sumitomo, Chubu Electric Power και Shikoku Electric Power με την υποστήριξη των JBIC και NEXI, ο εκσυγχρονισμός υποδομών πληροφορικής με την Toyota Tsusho, ένα διεπιστημονικό ιατρικό κέντρο από την Sojitz και έργα κρίσιμων ορυκτών με τη συμμετοχή της JOGMEC.
Συνολικά, περισσότερες από 150 συμφωνίες υπεγράφησαν και παρουσιάστηκαν από εταίρους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο περιθώριο της συνόδου κορυφής. Η Ιαπωνία ανακοίνωσε επίσης νέα έργα επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της επιχορήγησης και των δανείων για το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν, καθώς και ένα περιφερειακό πρόγραμμα μείωσης του κινδύνου καταστροφών σε συνεργασία με το UNDP.
Οι ηγέτες ενέκριναν τη Διακήρυξη του Τόκιο, στην οποία περιγράφονται οι συμφωνημένοι τομείς συνεργασίας μεταξύ της Κεντρικής Ασίας και της Ιαπωνίας.