Η συνταξιοδότηση αποτελεί καυτό θέμα, καθώς οι πληθυσμοί γερνούν και τα κρατικά οικονομικά είναι περιορισμενα. Στην Ευρώπη, το συνταξιοδοτικό εισόδημα ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό - αλλά ποιος είναι σε καλύτερη θέση στα ασημένια του χρόνια;
Οι συντάξεις αποτελούν την κύρια πηγή εισοδήματος για τους ηλικιωμένους στην Ευρώπη. Περίπου τα δύο τρίτα του εισοδήματός τους στην ΕΕ προέρχονται από δημόσιες μεταβιβάσεις, κυρίως από κρατικές συντάξεις και επιδόματα.
Παρόλα αυτά, τα άτομα άνω των 65 ετών λαμβάνουν μόνο περίπου 86% του μέσου εισοδήματος του συνολικού πληθυσμού σε 28 ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η αναλογία αυτή πέφτει κάτω από το 70% στις χώρες της Βαλτικής, και πέφτει ακόμη και κάτω από το 80% σε μεγάλες οικονομίες όπως το Βέλγιο, η Δανία και η Ελβετία.
Για να εμβαθύνουμε περισσότερο σε αυτές τις συγκρίσεις, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε τη μέση ακαθάριστη ετήσια σύνταξη γήρατος στην ΕΕ.
Από το 2023, που είναι τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία στα τέλη του 2025, το σύνολο αυτό ανέρχεται σε 17.321 ευρώ στην ΕΕ, ποσό που αντιστοιχεί σε 1.443 ευρώ μεικτά ανά μήνα, σύμφωνα με τη Eurostat.
Μεταξύ 34 χωρών της Ευρώπης, οι μέσες ετήσιες συντάξεις κυμαίνονται από 3.377 ευρώ στην Τουρκία έως 38.031 ευρώ στην Ισλανδία. Μεταξύ των μελών της ΕΕ, τα ποσά κυμαίνονται από 4.479 € στη Βουλγαρία έως 34.413 € στο Λουξεμβούργο.
Στον πάτο της κατάταξης, η μέση σύνταξη είναι επίσης κάτω από 8.000 ευρώ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο, την Κροατία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία και τη Λετονία.
Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πόσο δραματικά διαφέρουν οι συντάξεις, με το υψηλότερο ποσό να είναι υπερδεκαπλάσιο του χαμηλότερου στην Ευρώπη.
"Ορισμένες χώρες της ΕΕ είναι απλώς φτωχότερες από άλλες και απαιτούν από τις οικογένειες να επιδοτούν το συνταξιοδοτικό εισόδημα των ηλικιωμένων συγγενών και να βοηθούν" δήλωσε στο Euronews Business o Noel Whiteside, επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Οι τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ βρίσκονται ακριβώς πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Ιταλία έχει το υψηλότερο επίπεδο συντάξεων μεταξύ τους, ενώ η Ισπανία, η Γαλλία και, η Γερμανία ακολουθούν.
Οι συντάξεις είναι επίσης υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ και στις πέντε σκανδιναβικές χώρες.
Τα συνταξιοδοτικά συστήματα διαφέρουν στην Ευρώπη
"Είναι δύσκολο να γίνει σύγκριση λόγω των διαφορετικών συνταξιοδοτικών συστημάτων", δήλωσε στο Euronews Business ο Philippe Seidel Leroy, υπεύθυνος πολιτικής στην AGE Platform Europe.
Χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, σημείωσε ότι οι χώρες αυτές έχουν μεγάλες διανεμητικές συντάξεις, που καταβάλλονται από το κράτος, και πολύ μικρότερα επαγγελματικά συστήματα που καλύπτουν μόνο ορισμένους τομείς ή εργοδότες.
"Οι συνταξιοδοτικές τους δαπάνες θα είναι υψηλές κατά κεφαλήν, επειδή το μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματος των συνταξιούχων προέρχεται από αυτά τα θεσμοθετημένα συστήματα", πρόσθεσε.
Ο David Sinclair, διευθύνων σύμβουλος του International Longevity Centre UK, τόνισε ότι η συνταξιοδοτική αρχιτεκτονική κάθε χώρας αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης.
"Αυτές οι σχεδιαστικές αποφάσεις, που συχνά διαμορφώνονται από τον πολιτικό συμβιβασμό και τις ιστορικές κληρονομιές, εξηγούν γιατί δύο χώρες με παρόμοιες ηλικιακές δομές μπορεί να καταλήξουν σε πολύ διαφορετικές τιμές συντάξεων", δήλωσε στο Euronews Business.
Αγοραστική δύναμη των συντάξεων
Οι διαφορές γίνονται πολύ μικρότερες όταν μετριούνται σε πρότυπα αγοραστικής δύναμης (PPS), τα οποία αντικατοπτρίζουν το κόστος ζωής. Μια μονάδα ΜΑΔ αγοράζει την ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών σε κάθε χώρα.
Οι συντάξεις γήρατος σε PPS κυμαίνονται από 6.658 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έως 22.187 στο Λουξεμβούργο. Η υψηλότερη προς τη χαμηλότερη αναλογία είναι μόλις 3,3, σε σύγκριση με πάνω από 10 σε ονομαστικούς όρους.
Ο Whiteside σημείωσε ότι στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, τα προνόμια επιβίωσης για τους συνταξιούχους - όπως η δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, οι μεταφορές και η επιδοτούμενη στέγαση - ανεβάζουν την αναλογία PPS. Με άλλα λόγια, οι συνταξιούχοι παίρνουν περισσότερα για τα χρήματά τους λόγω αυτών των κοινωνικών παροχών.
Η Ισπανία και η Τουρκία ανεβαίνουν κατακόρυφα στην κατάταξη της PPS
Οι κατατάξεις της Ισπανίας και της Τουρκίας αυξάνονται απότομα μόλις προσαρμοστούν για την αγοραστική δύναμη. Η Ισπανία μετακινείται από τη 13η θέση στην 4η, ενώ η Τουρκία ανεβαίνει από την τελευταία θέση, την 34η, στην 25η.
Αντίθετα, η Ελβετία πέφτει από την 5η στην 15η θέση και η Σλοβακία από την 27η στην 33η, χάνοντας σημαντικό έδαφος στην κατάταξη της PPS.
"Οι διαφορές [στην PPS] δεν εξαφανίζονται. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το βιοτικό επίπεδο στη μετέπειτα ζωή εξαρτάται από περισσότερα πράγματα από τις συνταξιοδοτικές μεταβιβάσεις. Το κόστος στέγασης, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και οι ευκαιρίες για τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας παίζουν ρόλο", δήλωσε ο Sinclair.
Στην ΕΕ, οι συντάξειςαντιστοιχούν περίπου στα τρία πέμπτα των αποδοχών της ύστερης σταδιοδρομίας. Σε πολλές χώρες, το ποσοστό πέφτει κάτω από το 50%, καθιστώντας δυσκολότερο για τους συνταξιούχους να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Η φτώχεια των συνταξιούχωναποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε πολλές χώρες.