Η παρουσία του ανθρώπου σε αυτό το εύθραυστο, απομακρυσμένο οικοσύστημα ενέχει μεγάλους κινδύνους.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο τουρισμός στην Ανταρκτική έχει γνωρίσει έκρηξη τα τελευταία χρόνια, με την απομακρυσμένη ήπειρο να προσελκύει αριθμό ρεκόρ τουριστών.
Το 2024, ο εκπληκτικός αριθμός των 122.000 ανθρώπων έκαναν το ταξίδι στην Ανταρκτική, μια τεράστια αύξηση από τους 44.000 επισκέπτες που καταγράφηκαν το 2017.
Η συντριπτική πλειονότητα των τουριστών που ταξιδεύουν με τη Διεθνή Ένωση Τουριστικών Πρακτόρων Ανταρκτικής (IAATO) φθάνουν με κρουαζιερόπλοιο. Μόλις το ένα τοις εκατό φτάνει στην ήπειρο με αεροπλάνο.
Οι πολυτελείς κρουαζιέρες έχουν καταστήσει τον προορισμό προσιτό σε μια ευρύτερη ποικιλία ανθρώπων και αποτελεί πλέον σταθερή περιπέτεια της bucket list για πολλούς. Υπάρχουν κανονισμοί που ελέγχουν τη συχνότητα, τη διάρκεια και τον αριθμό των επισκεπτών που επισκέπτονται οποιαδήποτε τοποθεσία στην περιοχή, ενώ δεν επιτρέπεται να προσγειωθούν σε μια τοποθεσία πάνω από 100 άτομα κάθε φορά.
Ενώ σε όρους κρουαζιέρας, ένα πλοίο με λιγότερους από 270 επιβάτες θα θεωρούνταν κανονικά μικρό, για την Ανταρκτική κάθε πλοίο με 150-270 επιβάτες θεωρείται μεγάλο, καθώς δεν μπορούν να αποβιβαστούν όλοι ταυτόχρονα. Πολλά πολυτελή πλοία με περισσότερους από 200 επιβάτες πραγματοποιούν περισσότερες από μία αποβιβάσεις την ημέρα.
Η ραγδαία αύξηση του τουρισμού στην Ανταρκτική οδήγησε τους ειδικούς να ανησυχούν για τις περιβαλλοντικές συνέπειες. Η ανθρώπινη παρουσία σε αυτό το εύθραυστο οικοσύστημα συνοδεύεται από μυριάδες διαφορετικούς κινδύνους.
Μαύρο χιόνι και εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα: Τι επιπτώσεις έχει ο τουρισμός στην Ανταρκτική;
Οι περιβαλλοντολόγοι λένε ότι η αύξηση της τουριστικής κίνησης έχει ήδη επιπτώσεις στην Ανταρκτική. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο της Χιλής διαπίστωσαν ότι το εκτυφλωτικό λευκό παγωμένο τοπίο της ηπείρου γίνεται μαύρο.
Το χιόνι που περιβάλλει τους τουριστικούς χώρους προσγείωσης και τους ερευνητικούς σταθμούς γίνεται κάθε χρόνο όλο και πιο σκούρο. Επιβεβαίωσαν ότι αυτή η δραματική ανωμαλία προκαλείται από τον μαύρο άνθρακα που παράγεται από τα πλοία, τα ελικόπτερα, τα αεροπλάνα, τα φορτηγά και τις γεννήτριες ντίζελ που φέρνουν οι άνθρωποι στην Ανταρκτική.
Το πιο σκούρο χιόνι σημαίνει ότι το χιόνι λιώνει ταχύτερα, με τους ερευνητές να εκτιμούν ότι κάθε επισκέπτης προκαλεί στην Ανταρκτική απώλεια περίπου 83 τόνων χιονιού. Οι ερευνητές φέρνουν περισσότερα οχήματα, οπότε έχουν αναμφισβήτητα μεγαλύτερο αντίκτυπο, αλλά και οι τουρίστες προσθέτουν στο πρόβλημα.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα κρουαζιερόπλοια αποτελούν επίσης πρόβλημα. Το μέσο τουριστικό ταξίδι στην Ανταρκτική έχει ως αποτέλεσμα 5,44 τόνους εκπομπών CO2 ανά επιβάτη ή 0,49 τόνους ανά επιβάτη και ημέρα. Όλα αυτά συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγώντας στην άνοδο της θερμοκρασίας στην ήπειρο.
Μόλις φέτος, οι επιστήμονες παρατήρησαν ένα κύμα καύσωνα στην Ανταρκτική, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 10C πάνω από το μέσο όρο.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος μη ιθαγενών ειδών που κάνουν οτοστόπ στα ρούχα των επιβατών και οι ομάδες εκδρομών να ενοχλούν την άγρια ζωή όταν την επισκέπτονται. Αυτά τα οικοσυστήματα, που ήδη απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, λυγίζουν τώρα κάτω από την πίεση του αυξανόμενου τουρισμού.
Τι μπορεί να γίνει για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις;
Ορισμένες εταιρείες κρουαζιέρας προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ταξιδιωτών που μεταφέρουν στην Ανταρκτική. Η Quark προσφέρει "μικρές" αποστολές με πιο καθηλωτικές εμπειρίες και πλοία που μπορούν να ταξιδέψουν σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν είναι υπερπλήρεις με μεγάλα κρουαζιερόπλοια.
"Η βιωσιμότητα βρίσκεται στο επίκεντρο όλων όσων κάνουμε στην Quark Expeditions", λέει η Lyndsey Lewis, επικεφαλής βιωσιμότητας της εταιρείας.
"Ενημερώνει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε εντός του οργανισμού μας, σχεδιάζουμε και εκτελούμε τις αποστολές μας και εμπλεκόμαστε με τα παρθένα περιβάλλοντα που έχουμε το προνόμιο να εξερευνούμε".
Για τους επισκέπτες των κρουαζιέρων που πραγματοποιούνται από την Quark και άλλα μέλη της IAATO, υπάρχει υποχρεωτική ενημέρωση για την προστασία της Ανταρκτικής.
Περιλαμβάνει πληροφορίες όπως το πώς να απολυμαίνετε τις μπότες σας πριν επιστρέψετε στο πλοίο, να σκουπίζετε με ηλεκτρική σκούπα σπόρους ή άλλα ξένα υλικά από τα ρούχα και γενικά να καθαρίζετε τον εξοπλισμό σας για να αποτρέψετε τη μόλυνση της Ανταρκτικής.
Αυτή τη στιγμή αυτό περιλαμβάνει επίσης τη διασφάλιση από την αυξανόμενη απειλή της γρίπης των πτηνών στην περιοχή. Μετά από μεγάλα κρούσματα στη Νότια Αμερική, ο ιός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ανταρκτική στα τέλη του 2023/αρχές του 2024. Ο περιορισμός της εξάπλωσης είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της κατάρρευσης των απομονωμένων πληθυσμών άγριας ζωής της ηπείρου.
Η παροχή δυνατότητας έρευνας σε απομακρυσμένες περιοχές αποτελεί επίσης στόχο για την ταξιδιωτική εταιρεία.
"Συνεργαζόμαστε ενεργά με ερευνητές και συντηρητές, υποδεχόμενοι τους στα πλοία μας και διευκολύνοντας την πρόσβασή τους σε ορισμένες από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Αρκτικής και της Ανταρκτικής", προσθέτει η Lyndsey.
"Αυτές οι συνεργασίες επιτρέπουν στους επιστήμονες να διεξάγουν ζωτικής σημασίας εργασίες πεδίου και να συλλέγουν ανεκτίμητα δεδομένα που προάγουν τη συλλογική μας κατανόηση αυτών των εύθραυστων οικοσυστημάτων".
Η Quark αναφέρει ότι συνεργάζεται με το Penguin Watch, μια πρωτοβουλία που επικεντρώνεται στη μελέτη της οικολογίας των πιγκουίνων και στην ανάπτυξη πρακτικών στρατηγικών διατήρησης, εδώ και 13 χρόνια. Οι ερευνητές που φιλοξενούνται στα πλοία της εταιρείας έχουν πραγματοποιήσει καταμετρήσεις αποικιών πιγκουίνων, συλλέγοντας κρίσιμα δεδομένα και μοιράζοντας τις γνώσεις τους με τους επιβάτες.
Αυτή η έρευνα παρέχει πληροφορίες στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με το ποιες περιοχές είναι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, την αλιεία και την ανθρώπινη όχληση. Ενημερώνει επίσης τον IAATO, τη Συνθήκη της Ανταρκτικής και τις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και της Νότιας Γεωργίας.
Η Lyndsey λέει ότι η παρουσία των ερευνητών, ο περισσότερος χρόνος που αφιερώνεται στους προορισμούς και η εμβάθυνση στο περιβάλλον σημαίνει ότι οι ταξιδιώτες επιστρέφουν με "αυξημένη ευαισθητοποίηση" για τις απειλές που αντιμετωπίζει αυτή η απομακρυσμένη ήπειρος.
Όμως, αν και τα πλοία της Quark έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε βιώσιμα καύσιμα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η μεγαλύτερη πρόκληση αυτή τη στιγμή είναι η διαθεσιμότητα αυτών των καυσίμων. Παρά τη λειτουργία κινητήρων με αποδοτική χρήση καυσίμων και συστημάτων που μετατρέπουν τα απόβλητα σε ενέργεια, οι εκπομπές εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα.
Ταξιδεύοντας στην Ανταρκτική με ένα ιστορικό πλοίο
Οι εμπορικές κρουαζιέρες δεν είναι η μόνη επιλογή για να ταξιδέψει κανείς στην Ανταρκτική και οι λιγότερο σύγχρονες μέθοδοι μπορεί να προσφέρουν έναν τρόπο να πραγματοποιήσει κανείς το ταξίδι χωρίς τις σχετικές εκπομπές.
Μετά από χρόνια εργασίας σε περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, η Larissa Clark ήθελε να φτάσει στη Νότια Αμερική χωρίς να πετάξει. Η απάντησή της ήταν να διασχίσει τον Ατλαντικό από τα Κανάρια Νησιά στη Βραζιλία με ένα ολλανδικό ψηλό πλοίο 100 ετών.
"Αφού αποβιβάστηκα στη Βραζιλία για το δικό μου ταξίδι, το ψηλό πλοίο συνέχισε να πλέει νότια μέχρι την Ανταρκτική", εξηγεί η Larissa.
"Με γοήτευσε η ιδέα ότι μπορείς να γνωρίσεις ένα τέτοιο μέρος με ένα ιστορικό πλοίο όπως αυτό και ήθελα να βοηθήσω και άλλους να ανακαλύψουν την εναλλακτική λύση σε σχέση με τις καλοδιαφημισμένες κρουαζιέρες για τις οποίες κατά τα άλλα πιθανότατα θα είχαν ακούσει".
Η διάσχιση του Ατλαντικού με αυτόν τον τρόπο ήταν μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή, προσθέτει η ίδια, αλλά που ήταν δύσκολο να βρεθεί. Ως αποτέλεσμα γεννήθηκε το ταξιδιωτικό πρακτορείο Another World Adventures.
"Μου άρεσε ιδιαίτερα η ιδέα να χρησιμοποιήσουμε ιστιοφόρα για να επισκεφτούμε αυτή την απέραντη ερημιά λόγω του χαμηλότερου αποτυπώματος άνθρακα", λέει η ίδια, ιδιαίτερα εκείνα που λειτουργούν με έμφαση στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση. Δεν είναι μόνο μια μοναδική εμπειρία, αλλά η στήριξη στην αιολική ενέργεια για τη διάσχιση του διαβόητου περάσματος Drake μειώνει τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Η Another World Adventures χρησιμοποιεί μόνο σκάφη που είναι μέλη της IAATO. Αυτό διασφαλίζει ότι τηρούν τους αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς στην περιοχή και συμβάλλουν στη συλλογή ερευνητικών δεδομένων κατά τη διάρκεια ταξιδιών σε περιοχές που σπάνια επισκέπτονται άλλα πλοία.
"Ειδικότερα, θεώρησα ότι το μικρότερο μέγεθος της ομάδας που συνοδεύει ένα ιστιοφόρο -τα τρία πλοία με τα οποία συνεργάζομαι μεταφέρουν από 12 έως 40 επισκέπτες κάθε φορά, ενώ ορισμένα επισκέπτονται μόνο κάθε δύο χρόνια- τελικά ασκεί λιγότερη πίεση στα ευαίσθητα οικοσυστήματα", λέει η Larissa.
Οι περίεργοι τουρίστες θέτουν σε κίνδυνο την Ανταρκτική
Η έλξη που ασκεί αυτό το απόκοσμο περιβάλλον είναι δικαιολογημένα τεράστια - ο τουρισμός στην Ανταρκτική δεν είναι καθόλου καινούργιο πράγμα.
"Η γοητεία που ασκεί η εμπειρία μιας απομακρυσμένης και εύθραυστης ερημιάς όπως η Ανταρκτική δεν είναι καινούργια, αλλά η έκρηξη του αριθμού των ανθρώπων που την επισκέπτονται σίγουρα είναι", εξηγεί η Larissa.
"Οι ταξιδιώτες έχουν επιλογές και θα ενθάρρυνα όποιον σκέφτεται να κάνει ένα ταξίδι στην Ανταρκτική να επιλέξει έναν φορέα, όπως τα ψηλά πλοία με τα οποία συνεργάζομαι, που δίνει προτεραιότητα σε περιβαλλοντικά υπεύθυνες πρακτικές, όπως η αιολική ενέργεια για την πρόωση, ο μικρότερος αριθμός επιβατών, η αυστηρή τήρηση των κανονισμών του IAATO και η ενεργή εκπαίδευση των επιβατών σχετικά με τη σημασία της διατήρησης του περιβάλλοντος της Ανταρκτικής", προσθέτει.
Και, παράλληλα με τη γνώση ότι κάνετε μια πιο βιώσιμη επιλογή, απολαμβάνετε επίσης μια μοναδική εμπειρία ιστιοπλοΐας. Μια εμπειρία που, όπως επισημαίνει η Larissa, σας επιτρέπει να δημιουργήσετε μια πολύ βαθύτερη σχέση με τον φυσικό κόσμο.