Φέτος στα βρετανικά ύδατα εντοπίστηκαν πρωτοφανείς αριθμοί κοινών χταποδιών, αλλά τι κρύβεται πίσω από αυτή τη σπάνια «έξαρση»;
Ένας «εξαιρετικά μεγάλος» αριθμός από Μεσογειακά χταπόδια έχει εντοπιστεί φέτος κατά μήκος της νότιας ακτής της Αγγλίας, προσφέροντας σπάνια θεάματα στα ρηχά νερά.
Θεωρούμενο ως ένα από τα πιο ευφυή θαλάσσια πλάσματα, το δυσεύρετο κεφαλόποδο (γνωστό και ως το κοινό χταπόδι) απαντάται συνήθως νοτιότερα, στα θερμότερα νερά της Μεσογείου. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καταγραφεί στο παρελθόν μεγάλοι αριθμοί, φαινόμενο που συχνά αποκαλείται «έξαρση» (bloom), όμως η φετινή αύξηση ήταν η μεγαλύτερη από το 1950.
Εθελοντές κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση 1.500% σε σχέση με τη «μίνι έξαρση» του 2023 και κατάφεραν να αποσπάσουν σπάνια πλάνα με τα ζώα να 'περπατούν', να καθαρίζονται και να ζευγαρώνουν. Ένα μάλιστα καταγράφηκε να αρπάζει μια υποβρύχια κάμερα.
Η εισροή οδήγησε τη φιλανθρωπική οργάνωση προστασίας της φύσης The Wildlife Trusts να ανακηρύξει το 2025 «Year of the Blooming Octopus». Είναι όμως πράγματι ένα φαινόμενο που αξίζει να γιορτάζεται;
Γιατί τα χταπόδια μετακινούνται στα βρετανικά ύδατα;
Η Ruth Williams, επικεφαλής θαλάσσιας προστασίας στο The Wildlife Trusts, λέει ότι η «έκρηξη του πληθυσμού» πιθανότατα οφείλεται σε συνδυασμό διαφορετικών περιβαλλοντικών παραγόντων που συνέπεσαν, μεταξύ των οποίων και η αύξηση της θερμοκρασίας των νερών.
«Οι θερμοκρασίες της θάλασσας είναι 1,5 έως 3 °C υψηλότερες από το συνηθισμένο στη Νοτιοδυτική Αγγλία και οι θερμότεροι χειμώνες επιτρέπουν στα αυγά των χταποδιών να επιβιώνουν σε μεγαλύτερα ποσοστά», λέει στο Euronews Green.
«Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε την έξαρση με περισσότερη λεπτομέρεια.»
Η θερμοκρασία των θαλασσών και των ωκεανών αυξάνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό, καθώς συνεχίζουν να απορροφούν την υπερβάλλουσα θερμότητα από τα ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου.
Μια μελέτη του 2025, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικόEnvironmental Research Letters, προειδοποίησε ότι η επιφάνεια των ωκεανών θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα απ' ό,τι πριν από 40 χρόνια, ενώ οι μέσες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας έχουν φτάσει σε ιστορικό υψηλό.
«Αν οι ωκεανοί ήταν μια μπανιέρα με νερό, τότε τη δεκαετία του 1980 η ζεστή βρύση έτρεχε αργά, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία μόλις κατά κλάσμα του βαθμού κάθε δεκαετία», λέει ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Chris Merchant.
«Αλλά τώρα η ζεστή βρύση τρέχει πολύ πιο γρήγορα και η θέρμανση έχει επιταχυνθεί. Ο τρόπος να επιβραδύνουμε αυτή τη θέρμανση είναι να αρχίσουμε να κλείνουμε τη ζεστή βρύση, μειώνοντας τις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα και προχωρώντας προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές.»
Πώς επηρεάζει η έξαρση των χταποδιών το Ηνωμένο Βασίλειο;
Παρότι οι εξάρσεις θεωρούνται φυσικό φαινόμενο, οι φετινοί αριθμοί-ρεκόρ προκάλεσαν προβλήματα για τον κλάδο των οστρακοειδών, με ορισμένους εργαζόμενους να υποστηρίζουν ότι τα αλιεύματά τους μειώθηκαν τουλάχιστον κατά 60% τους θερινούς μήνες.
«Τα χταπόδια είναι θηρευτές και τρέφονται με αστακούς, καβούρια και χτένια, τα οποία επίσης αλιεύονται από τους αλιείς», εξηγεί η Williams.
«Αν ο αριθμός των χταποδιών συνεχίσει να αυξάνεται, οι αλιείς θα πρέπει να προσαρμοστούν και να αλλάξουν ανάλογα την αλιευτική τους δραστηριότητα και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διερεύνηση πιθανών επιλογών.»
Ωστόσο, η Williams προσθέτει ότι η αιχμή στον αριθμό των χταποδιών μπορεί να είναι «βραχύβια» και οι αριθμοί να επανέλθουν σε πιο φυσιολογικά επίπεδα τα επόμενα χρόνια.
Ζήτημα ευζωίας: Είναι νόμιμη η αλιεία χταποδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Η μείωση των οστρακοειδών έχει αυξήσει τη ζήτηση ώστε περισσότερα εστιατόρια να βάλουν χταπόδι στο μενού τους και βοηθά τους αλιείς να διατηρήσουν τα κέρδη τους.
Φέτος το καλοκαίρι, αλιεύτηκαν πάνω από 1.200 τόνοι χταποδιού στα βρετανικά ύδατα.
Πρόκειται για σημαντική αύξηση σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, που όμως δεν θα γίνει δεκτή με καλό μάτι από τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων, οι οποίοι εδώ και καιρό ζητούν να προστατευτούν τα χταπόδια από τη θανάτωσή τους για ανθρώπινη κατανάλωση.
Το 2021, η βρετανική κυβέρνηση τροποποίησε το Animal Welfare Bill για να αναγνωρίσει τα χταπόδια ως αισθανόμενα όντα, αποδεχόμενη ότι μπορούν να αισθάνονται πόνο. Αυτό απαγορεύει πρακτικές όπως το να τα βράζουν ζωντανά, αλλά δεν φτάνει μέχρι την απαγόρευση της θανάτωσής τους.
«Πρόκειται για ιδιαίτερα ευφυή ζώα, επομένως υπάρχει ζήτημα ευζωίας, όπως συμβαίνει με πολλά ζώα που αλιεύονται ή εκτρέφονται για παραγωγή τροφίμων», προσθέτει η Williams.